Między jednoznacznością a zrozumiałością zakazu karnego. Uwagi o regule nullum crimen sine lege certa w perspektywie konstytucyjnej

Between Unambiguity and Intelligibility of a Criminal Prohibition. Notes on the Rule Nullum Crimen Sine Lege Certa in the Constitutional Perspective

The object of the papet is to resolve a possible collision of the directives of unambiguity and communicativeness of a criminal prohibition arising from the principle of nullum crimen sine lege certa. The principle of nullum crimen follows from the rule of law, protection of trust and is an element of the principle of decent legislation, which dictates that they should be taken into account when resolving a conflict. The author is in favour of placing greater emphasis on the clarity of the prohibition, while maintaining unambiguity. He also supports the view that the incomprehensibility of the prohibition may be the basis for excluding liability in the case of an error as to the unlawfulness of an act. The text is of a dogmatic and theoretical-legal nature. It uses the method of dogmatic analysis.

Przedmiotem artykułu jest rozstrzygnięcie kolizji dyrektyw jednoznaczności i komunikatywności zakazu karnego wynikających z zasady nullum crimen sine lege certa. Zasada ta wynika z zasady państwa prawa, ochrony zaufania i jest elementem zasady przyzwoitej legislacji, co nakazuje wzięcie ich pod uwagę przy rozstrzyganiu kolizji. Autor opowiada się za położeniem większej wagi na zrozumiałość zakazu, przy zachowaniu jednoznaczności. Opowiada się też za poglądem, że niezrozumiałość zakazu może być podstawą wyłączania odpowiedzialności wobec błędu co do bezprawności czynu. Tekst ma charakter dogmatyczny i teoretycznoprawny. Wykorzystano w nim metodę analizy dogmatycznej.

REFERENCES:

• Barczak-Oplustil A., Obowiązywanie zasady nullum crimen sine lege. Wybrane problemy, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2013, nr 3.
• Budyn-Kulik M., Kulik M., Wybrane aspekty funkcjonowania konstytucyjnej zasady ochrony zaufania na gruncie prawa karnego w perspektywie internalizacji norm prawnych jako warunku jej efektywności, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, nr 1.
• Burzyński P., Ustawowe określenie sankcji karnej, Warszawa 2008.
• Choduń A., Leksyka tekstów aktów prawnych, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, z. 4.
• Choduń A., Słownictwo tekstów aktów prawnych w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny, Warszawa 2007.
• Czeszejko-Sochacki Z., Prawnokarna problematyka w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Rozważania o prawie karnym. Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesięciolecia urodzin Profesora Aleksandra Ratajczaka, red. A.J. Szwarc, Poznań 1999.
• Dębski R., Uwagi o konstytucyjnym ujęciu zasady nullum crimen sine lege, „Państwo i Prawo” 1992, z. 5.
• Dębski R., Zasada nullum crimen sine lege i postulat wyłączności ustawy, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 1992, z. 50.
• Długosz J., Ustawowa wyłączność i określoność w prawie karnym, Warszawa 2016.
• Gardocki L., Zasada nullum crimen sine lege certa we współczesnym polskim prawie karnym, [w:] Hominum causa omne ius constitutum est. Księga jubileuszowa ku czci Profesor Alicji Grześkowiak, red. A. Dębiński, M. Gałązka, R.G. Hałas, K. Wiak, Lublin 2006.
• Górniok O., Hoc S., Kalitowski M., Przyjemski S.M., Sienkiewicz Z., Szumski J., Tyszkiewicz L., Kodeks karny. Komentarz, t. I, Gdańsk 2005.
• Koksanowicz G., Zasada określoności przepisów w procesie stanowienia prawa, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 22.
• Kordela M., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012.
• Kulik M., Zasada odpowiedniego vacatio legis jako część zasady przyzwoitej legislacji – uwagi z perspektywy prawa karnego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2021, nr 1.
• Mamak K., Niejasny opis czynu a zasada nullum crimen sine lege, [w:] Nullum crimen sine lege, red. I. Sepioło Poznań 2013.
• Maroń G., Zasady prawa. Pojmowanie i typologie a rola w wykładni prawa i orzecznictwie konstytucyjnym, Poznań 2011.
• Morawska E., Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Toruń 2003.
• Nowacki J., Rządy prawa. Dwa problemy, Katowice 1995.
• Rejmaniak R., Konstytucyjna zasada nullum crimen sine lege certa a istotne części broni palnej jako przedmiot czynności wykonawczej z art. 263 § 2 k.k., [w:] Demokracja, teoria prawa, sądownictwo konstytucyjne: księga jubileuszowa dedykowana profesorowi zw. nauk prawnych Adamowi Jamrozowi z okazji pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, red. M. Aleksandrowicz, M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak Białystok 2018.
• Rychlewska-Hotel A., Zasada nullum crimen sine lege w systemie państwa prawa: analiza porównawcza na tle europejskiego systemu ochrony praw człowieka, rozprawa doktorska, Kraków 2019, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/74766.
• Stefaniuk M., Zasada odpowiedniego vacatio legis jako element zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i tworzonego przez nie prawa, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. XXV.
• Tkacz S., O zintegrowanej koncepcji zasad prawa w polskim prawoznawstwie (od dogmatyki do teorii), Toruń 2014.
• Tkacz S., Zasada nullum crimen sine lege jako źródło poszukiwania językowej granicy wykładni prawa karnego? „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej? 2020, nr 6.
• Tobor Z., Teoretyczne problemy legalności, Katowice 1998.
• Tomczyk M., Zasada nullum crimen sine lege certa i jej ograniczenia na tle języka etnicznego, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018, z. 2.
• Wąsek A., Projekt kodeksu karnego a międzynarodowe standardy praw człowieka, [w:] Problemy reformy prawa karnego, red. T. Bojarski, E. Skrętowicz, Lublin 1993.
• Wąsek A., Spojrzenie karnisty na projekt Konstytucji RP, „Annales UMCS. Sectio G. Ius” 1997, vol. XLIV.
• Wierczyński G., Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, Warszawa 2016.
• Wronkowska S., Zasady przyzwoitej legislacji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2015.
• Wróblewski B., Język prawny i prawniczy, Kraków 1948.
• Wyrembak J., Wykładnia prawa a błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego, „Przegląd Sądowy” 2008, nr 2.
• Zaleśny J., Zasady prawidłowej legislacji, „Studia Politologiczne” 2009, vol. 13.
• Zoll A., Zasada określoności czynu zabronionego pod groźbą kary w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.
• Żółtek S., Znaczenie normatywne ustawowych znamion typu czynu zabronionego. Z zagadnień semantycznej strony zakazu karnego, Warszawa 2017.