Post–Yugoslav Collective Memory: Between National and Transnational Myths

The aim of this paper is to analyse the image of Yugoslavia in the collective memories of the post–Yugoslav societies. The author of this text, basing on an assumption that every society has a great number of collective memories, highlights the fact that among the Balkan nations one can find both supporters and opponents not only of the SFRY but also of the idea of the cooperation among the Southern Slavs. Both positive and negative opinions of Yugoslavia in the collective memories are based not on the sober assessment of the historical facts but on collective emotions and historical and political myths. The anti–Yugoslav discourse in primarily based on the national mythology. The discourse of the supporters of the Yugoslav tradition one the other hand, goes back in a large extend to the transnational myths. By discussing these two types of ideas about Yugoslavia, the author of this text tries to show their impact on the current political decisions.

References:

• Berek, M. (2009). Kollektives Gedachtnis und die gesellschaftliche Konstruktion der Wirklichkeit. Eine Theorie der Errinerungskulturen. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• Berting, J. (2006). Europe: A Heritage, a Challenge, a Promise. Delft: Eburon.
• Bobrownicka, M. (1995). Narkotyk mitu. Szkice o świadomości narodowej i kulturowej Słowian Zachodnich i Południowych. Kraków: Universitas.
• Boym, S. (2001). The Future of Nostalgia, New York: Basic Books.
• Ciesielski, T. (2012). Przetrwanie mitu a tożsamość. Mitologiczne modelowanie tożsamości kulturowej. In T. Ciesielski, J. Zatorska, A. Skoczylas (Eds.), Historyczna i ponowoczesna tożsamość Słowian (pp. 139–159). łódź: Uniwersytet łódzki. Koło Naukowe Studentów MISH.
• Czerwiński, M. (2012). Semiotyka dyskursu historycznego. Chorwackie i serbskie syntezy dziejów narodu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Debeljak, A. (2002). Zmierzch idoli. In F. Modrzejewski & M. Sznajderman (Eds.), Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem (pp. 206–241). Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Gasztold–Seń, P. (2015). Spory o pamięć. Władza, opozycja i polityka historyczna w ostatniej dekadzie PRL In E. Ponczek, A. Sepkowski, M. Rekść (Eds.), Mity i stereotypy w pamięci zbiorowej społeczeństwa (pp. 139–158). łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu łódzkiego.
• Halbwachs, M. (2008). Społeczne ramy pamięci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Husanović, J. (2010)., Izmedju traume, imaginacije i nade. Kritički ogledi o kulturnoj produkciji i emancipativnoj politici. Beograd: Fabrika knjiga.
• Hutcheon, L. (2000). Irony, Nostalgia and the Postmodern. In R. Vervliet, A. Estor (Eds.), Methods for the Study of Literature As Cultural Memory. Amsterdam–Atlanta 2000: Rodopi, pp. 189–207.
• Jawoszek, A. (2014). Boszniacy. Literackie narracje tożsamościowe po 1992 roku. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
• Judah, T. (2008). Good News for the Western Balkans, Yugoslavia is Dead – Long Live the Yugosphere, London: LSEE Research on South Eastern Europe, pp. 1–43.
• Jusić, T. (2008). Medijski diskurs i politika etničkog sukoba. Jugoslovenski slučaj In G. Djerić (Ed.), Intima javnosti. Okviri predstavljanja, narativni obrasci, strategije i stereotipi konstruisanja Drugosti u upečatljivim dogadjajima tokom razgradnje bivše Jugoslavije: štampa, TV, fim (pp. 40–63). Beograd: Fabrika knjiga.
• Kansteiner, W. (2002), Finding Meaning in Memory: A Methodological Critique of Collective Memory Studies, History and Theory, 2, pp. 179–197.
• Kieres, L. (2009). Rola państwa w procesie kształtowania świadomości historycznej. In E. Kossewska (Ed.), Brzemię pamięci. Współczesne stosunki polsko–izraelskie (pp. 87–93), Warszawa: Neriton,.
• Klepec, P. (2013). Ideologija, realnost i realno – kako funkcioniše ideologia danas. ”Politikon. Czasopis za istraživanje politike”, 5, pp. 7–23.
• Kudela, W. (2008). Pamięć zbiorowa źródłem do badań nad dwudziestowieczną polonią kazachstańską. MASKA, 3, pp. 11–26.
• Korzeniewska–Wiszniewska, M. (2008). Serbia pod rządami Slobodana Miloševicia. Serbska polityka wobec rozpadu Jugosławii w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kuligowski, W. (2007). Antropologia współczesności. Wiele światów, jedno miejsce. Kraków: Universitas.
• Kuljić, T. (2011). Sećanje na titoizam. Izmedju diktata i otpora, Beograd: Čigoja štampa.
• Lorenz, C. (2010). Unstuck the Time. Or: the Sudden Presence of the Past. In K. Tilmans, F. van Vree, J. Winter (Eds.), Performing the Past: Memory, History, and Identity in Modern Europe (pp. 67–102). Amsterdam: Amsterdam University Press,.
• Majerek, R. (2011). Pamięć – Mit – Tożsamość. Słowackie procesy autoidentyfikacyjne w okresie odrodzenia narodowego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Markovina, D. (2015). Jugoslavenstvo poslije svega, Beograd: Most Art.
• Maruszewski, T. (2016). Operacja na pamięci, Interview with T. Maruszewski. Polityka, 37, pp. 16–17.
• Moroz–Grzelak, L. (2011). Bracia Słowianie. Wizje wspólnoty a rzeczywistość. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy PAN.
• Nijakowski, L. (2013). Rozkosz zemsty. Socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Palmberger, M. (2008). Nostalgia Matters: Nostalgia for Yugoslavia as Potential Vision for a Better Future, Sociologija, 4. pp. 355–370.
• Pauker, I. (2006), Reconciliation and Popular Culture: A Promising Development in Former Yugoslavia?, Local–Global: Identity, Security, Community, 2, pp. 72–82.
• Pavković, A. (2014). Yugoslavs and Europeans: A Tale of Two Supranational Identities. In R. Vogt, W. Cristaudo, A. Leutzsch (Eds.), European National Identities. Elements, Transitions, Conflicts (pp. 293–310). New Brunswick–London: Transaction Publishers.
• Pešić, V. (2012). Divlje društvo. Kako smo stigli dovde, Beograd.
• Petrović (2012). Jugoslovensko nasledje i politike budućnosti u postjugoslovenskim društvima. Beograd: Fabrika knjiga.
• Petryńska, M. (1994). ”Skrócona” ojczyzna. Literatura na świecie, 11, pp. 324–326.
• Pisac Vuk Drašković: Da nisu ”ubili Jugoslaviju” bili bismo jedna od vodećih zemalja EU. Priznajem Jugoslaven sam. Retrieved from: https://priznajem–jugoslaven–sam.blogspot.ba/2016/09/pisac–vuk–draskovic–da–nisu–ubili.html. 
• Purchla, J. (2012). Od redakcji. Herito. Dzedzictwo, kultura, współczesność, 7, p.1.
• Ribić, V. (2007). Antropologija raspada Jugoslavije: O etničkom nacjonalizmu In V. Ribić (Ed.), Antropologija postsocijalizma. Zbornik radova (pp. 216–243). Beograd: Srpski genealoški centar.
• Skoczylas, ł. (2014). Pamięć społeczna miasta – jej liderzy i odbiorcy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Spasić, I. (2013). Kultura na delu. Društvena transformacija Srbije iz burdijeovske perspektive, Beograd: Fabrika knjiga.
• Ślawska, M. (2013). Proza autobiograficzna pokolenia jugonostalgików. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
• Śpiewak, P. (2005). Pamięć po komunizmie. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Tajni plan o obnovi Jugoslavije. B92. Retrieved from: http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=02&dd=18&nav_id=813557. 
• Tanner, M. (2016.09.12). Right’s Win in Croatia Adds to Left’s Woes in Europe. Balkan Insight. Retrieved from: http://www.balkaninsight.com/en/article/right–s–win–in–croatia–adds–to–left–s–woes–in–europe–09–12–2016. 
• Velikonja, M. (2012). ROCK’N’RETRO. Novi jugoslavizam u savremenoj slovenačkoj popularnoj muzici, In V. Perica, M. Velikonja (Eds.), Nebeska Jugoslavija. Interakcije političkih mitologia i pop–kulture, (pp. 67–171). Beograd: Biblioteka XX vek.
• Wilson, J. L. (2005), Nostalgia: Sanctuary of Meaning. Lewisburg: Bucknell University Press 2005.
• Wolff–Powęska, A. (2011). Pamięć – brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945–2010). Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
• Wölfl, A. (2016.09.01). Bosnische Serben: Dodik macht mit Referendum Wahlkampf. Der Standard. Retrieved from: http://derstandard.at/2000043690131/Bosnische–Serben–Dodik–macht–mit–Referendum–Wahlkampf.