A Local Referendum in Ukraine and the Republic of Poland – A Comparative Analysis
- Institution: I. Franko National University of Lviv (Ukraine)
- ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7343-8810
- Institution: Jan Długosz University in Częstochowa (Poland)
- ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8809-3971
- Published online: 20 November 2022
- Final submission: 30 October 2022
- Printed issue: 2023
- Source: Show
- Page no: 14
- Pages: 109-122
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/ppsy202266
- PDF: ppsy/51/ppsy202266-7.pdf
We present the institution of a local referendum from a comparative perspective on the example of legal regulations in Ukraine and Poland. The study is the result of the ongoing research of the two Authors and is of crucial importance in the current political situation – the Russian aggression against Ukraine. Hence, it is relevant both nationally, Europe-wide and internationally. The analysis includes a legal comparative analysis of institutions and an attempt to assess their effectiveness. The authors point out that there is a need for effective ‘safeguarding’ in Ukraine to prevent the referendum from being used as a political instrument (at hoc), against the will of the people. The analysis uses a dogmatic and comparative legal method and draws on the authors’ experience of holding local referendums. This research may be useful not only for the researchers of the local government law but also for the legislators.
REFERENCES:
- Augustyniak, M. (2017). Partycypacja społęczna w samorządzie terytorialnym. Studium administracyjnoprawne na tle porównawnawczym. Warszawa.
- Banaszak, B. (2012). Komentarz do art. 170. In B. Banaszak (Ed.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa.
- Bandarzewski, K. (2012). Kierunki zmian ustroju samorządu terytorialnego na kanwie prezydenckiego projektu ustawy dotyczącej społeczności lokalnych i jednostek samorządu terytorialnego. In M. Stec, & M. Mączyński (Eds.), Partycypacja obywateli i podmiotów obywatelskich w podejmowaniu rozstrzygnięć publicznych na poziomie lokalnym. Warszawa.
- Barankiewicz, T., & Przywora, B. (2015). Referenda lokalne w sprawach merytorycznych w świetle prezydenckiego projektu ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego – szansa czy zagrożenie? In Max-Emanuel Geis, G. Grabarczyk, J. Kostrubiec, J. Paśnik, & T. I. Schmidt (Eds.), Samorząd terytorialny w Polsce i w Niemczech. Warszawa.
- Bisztyga, A. (2015). Transformacja ustrojowa poradzieckich państw Azji Centralnej. In E. Gdulewicz, W. Orłowski, & S. Patyra (Eds.), 25 lat transformacji ustrojowej w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej. Lublin.
- Bisztyga, A., & Zientarski, B. (Eds.) (2015). Doświadczenia ustawodawcze Polski i Kazachstanu w zakresie polityki samorządowej i mniejszości narodowych. Toruń.
- Bożyk, S., & Olechno, A. (2020). Wybrane aspekty prawno-polityczne tworzenia gminy (na przykładzie gminy Grabówki. In K. Skotnicki (Ed.), Samodzielność ustrojowa samorządu terytorialnego w Polsce. Łódz.
- Castorina, E. (2016). The Law–Repealing Referendum in Italy in the Light of the Constitutional “Renzi–Boschi” Reform. In Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, & B. Banaszak (Eds.), Aktualne problemy referendum. Zielona Góra.
- Chelaru, E., & Puran, A. (2016). Procedural rules for the organisation of the referendum for the resignation of Romanian president. In B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, & B. Banaszak (Eds.), Aktualne problemy referendum. Zielona Góra.
- Czaplicki, K. W., Dauter, B., Kisielewicz, A., & Rymarz, F. (2007). Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz. Warszawa.
- Dolnicki, B. (Ed.) (2014). Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym. Warszawa.
- Dudek, D. (2018). Referendum – instrument czy iluzja władzy polskiego suwerena. RPEiS, LXXX(1).
- Działocha, K. (2016). Uwaga 20 do art. 4 komentarza do Konstytucji. In L. Garlicki, & M. Zubik (Eds.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa.
- Fedorenko, V. (2014). Zakonodavche rehuliuvannia mistsevykh referendumiv v Ukraini: dosvid, problemy ta perspektyvy. Visnyk Tsentralnoi vyborchoi komisii, 28, 64–69.
- Fedorenko, V. L., Kuznetsova, N. O., & Chernychka, L. V. (2009). Instytut mistsevoho referendumu v Ukraini: problemy teoretyko-metodolohichnoho ta zakonodavchoho zabezpechennia. Biuleten Ministerstva yustytsii Ukrainy, 88. 35–50.
- Fedorenko, W. (2017). Reformy konstytucyjne w niepodległej Ukrainie: doświadczenia, problemy, perspektywy. In J. Jaskiernia, & K. Spryszak (Eds.), Dwadzieścia lat obowiązywania Konstytucji RP. Polska myśl konstytucyjna a międzynarodowe standardy demokratyczne. Toruń.
- Feja-Paszkiewicz, A. (2020). Dopuszczalność przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie zmiany granic powiatu i zmiany granic województwa. In Skotnicki (Ed.), Samodzielność ustrojowa samorządu terytorialnego w Polsce. Łódz.
- Fleszer, D. (2016). Samorząd terytorialny jako wspólnota obywatelska. Roczniki Administracji i Prawa, XVI(1).
- Gawroński, H. (2015). Efektywność partycypacyjnych instrumentów zarządzania miastem. RPSiE, LXXVII(1).
- Gintowt-Jankowicz, M. (2018). Samorząd terytorialny w ustroju politycznym RP. In Państwo. Konstytucja. Prawo. Księga pamiątkowa poświęcona Sędziemu Trybunału Konstytucyjnego Profesorowi Henrykowi Ciochowi. Warszawa.
- Hermida del Llano, M. C. (2016). The consequences of the united kingdom’s referendum on leaving the European Union. In B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, & B. Banaszak (Eds.), Aktualne problemy referendum. Zielona Góra.
- Ilnytskyi, O., & Pshyvora, B. (2017). Pravovi osnovy Derzhavnoho biudzhetu zghidno z Konstytutsiieiu Ukrainy. In E. Castorina, I. Ganfalean, P. Kapusta, & J. Michalska (Eds.), Current Constitutional issues. A jubilee book on the 40th anniversary of scientific work of Prof. Boguslaw Banaszak. Warszawa.
- Izdebski, H. (2011). Samorząd tyrytorialny. Podstawy ustroju i działalności. Warszawa.
- Jabłoński, M. (2001). Referendum ogólnokrajowe w polskim prawie konstytucyjnym. Wrocław.
- Jaskiernia, J. (2016). Referendum jako forma demokracji bezpośredniej w systemie aksjologicznym Rady Europy. In B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, & B. Banaszak (Eds.), Aktualne problemy referendum. Zielona Góra.
- Jaskiernia, J. (2019). Samorząd terytorialny w systemie aksjologicznym Rady Europy. In A. Bisztyga, A. Chodorowska, & A. Feja-Paszkiewicz (Eds.), Prawo samorządu terytorialnego. Doświadczenia, wyzwania i perspektywy. Zielona Góra.
- Jaskiernia, J. (Ed.) (2010). Rada Europy a przemiany demokratyczne w państwach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1989-2009. Toruń.
- Kampo, V. (2016). Referendum democracy in Ukraine: history and development prospects. In B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, & B. Banaszak (Eds.), Aktualne problemy referendum. Zielona Góra.
- Kotarbiński, T. (1958). Traktat o dobrej robocie. Wrocław.
- Kravchenko, V. V., & Yanchuk, A. O. (2018). Formuvannia zakonodavstva pro mistsevi referendumy v Ukraini: problemy ta perspektyvy. Aspekty publichnoho upravlinnia, 6(3), 5–11. DOI: 10.15421/1520189.
- Kryszeń, G. (2020a). Referendum jako instytucja demokracji bezpośredniej. Białystok.
- Kryszeń, G. (2020b). Referendum jako narzędzie zwierzchniej władzy narodu w polskim prawie konstytucyjnym (zagadnienia wybrane). In A. Gajda, K. Grajewski, A. Rytel-Warzocha, P. Uziębło, & M. M. Wiszowaty (Eds.), Konstytucjonalizm polski. Refleksje z okazji Jubileuszu 70-lecia urodzin i 45-lecia pracy naukowej Profesora Andrzeja Szmyta. Gdańsk.
- Mazur, M. (2012). Uwarunkowania i wzorce obywatelskiego zaangażowania w sprawy publiczne. In M. Stec, & M. Mączyński (Eds.), Partycypacja obywateli i podmiotów obywatelskich w podejmowaniu rozstrzygnięć publicznych na poziomie lokalnym. Warszawa.
- Musiał-Karg, M. (2008). Referenda w państwach europejskich. Teoria, praktyka, perspektywy. Toruń.
- Olechno, A. (2015). Państwo w stanie zagrożenia – zasada konstytucjonalizmu na Ukrainie. In E. Gdulewicz, W. Orłowski, & S. Patyra (Eds.), 25 lat transformacji ustrojowej w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej. Lublin.
- Olejniczak-Szałowska, E. (2002). Prawo do udziału w referendum lokalnym. Rozważania na tle ustawodawstwa polskiego. Łódź.
- Olejniczak-Szałowska, E. (2022). Referendum lokalne. In I. Lipowicz (Ed.), System Prawa Samorządu Terytorialnego. Ustrój Samorządu Terytorialnego. Warszawa.
- Pankevych, I. (2017). Tendencje w zakresie konstytucyjnej regulacji prawa wyborczego a rozwój demokracji (analiza prawno-porównawcza). In J. Jaskiernia, K. Spryszak (Eds.), Dwadzieścia lat obowiązywania Konstytucji RP. Polska myśl konstytucyjna a międzynarodowe standardy demokratyczne. Toruń.
- Parol, A. (2021). Dychotomiczny podział referendów dotyczących integracji europejskiej. Europejskie referenda bottom-u. Przegląd Sejmowy, 164.
- Pavlenko, I. A., Danyliak, O. O., Makarov, H. V., & Rudenko, A. V. (2019). Rozvytok form bezposerednoi demokratii v Ukraini: analiz dotsilnosti ta perspektyv zastosuvannia: analit. dop. Kyiv. NISD.
- Piotrowski, R. (2020). Konstytucja i referendum. In A. Gajda, K. Grajewski, A. Rytel-Warzocha, P. Uziębło, & M. M. Wiszowaty (Eds.), Konstytucjonalizm polski. Refleksje z okazji Jubileuszu 70-lecia urodzin i 45-lecia pracy naukowej Profesora Andrzeja Szmyta. Gdańsk.
- Pohorilko, V. F., & Fedorenko, V. L. (2006). Referendne pravo Ukrainy. Navchalnyi posibnyk. Kyiv.
- Policastro, P. (2016). The referendum in United Kingdom on the BREXIT and European Union: a matter of fundamental principles. In B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, & B. Banaszak (Eds.), Aktualne problemy referendum. Zielona Góra.
- Przywora, B. (2014). Referendum lokalne w przedmiocie odwołania wójta – wnioski de lege lata i perspektywy zmian. In M. Stec, & K. Małysa-Sulińska (Eds.), Pozycja ustrojowa organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego.
- Przywora, B. (2016). Referendum z inicjatywy organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego - uwagi na kanwie referendum lokalnego w istotnych sprawach dotyczących mieszkańców Krakowa z 2014 roku. In B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, & B. Banaszak (Eds.), Aktualne problemy referendum. Zielona Góra.
- Rakowska-Trela, A. (2019). Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz. Warszawa.
- Regulski, J. (2015). Idea samorządności, rzeczywistość samorządności, wyzwania samorządności. ST, 1–2.
- Regulski, J., & Kulesza, M. (2009). Droga do samorządu. Od pierwszych koncepcji do inicjatywy Senatu (1981-1989). Warszawa.
- Rulka, M. (2014). Wymóg frekwencyjny w referendum w sprawie odwołania organu samorządu terytorialnego. Samorząd Terytorialny, 7-8, 148–160.
- Rulka, M. (2015). Referendum w sprawie organizacji przez Kraków Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 2022 r. ST, 5.
- Rulka, M. (2018). Sformułowanie pytania w referendum lokalnym w świetle orzecznictwa. ST, 7–8.
- Sarnecki, P. (2013). Idea samorządności w strukturze społeczeństwa obywatelskiego. In Z. Witkowski, & A. Bień-Kacała (Eds.), Samorządy w Konstytucji RP z 2.04.1997 roku. Toruń.
- Schambeck, H. (2016). Das Volksbegehren und seine Bedeutung für die Staatslehre und das Staatsrecht. In Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, & B. Banaszak (Eds.), Aktualne problemy referendum. Zielona Góra.
- Serednostrokovyi zvit pro diialnist Prohramy Rady Yevropy «Posylennia mistsevoi demokratii ta pidtrymky reform mistsevoho samovriaduvannia v Ukraini» u 2010 rotsi. (n.d.). www.slg-coe.org.ua/wp-content/uploads/2012/10/Serednostrokovyi-zvit_2010.pdf
- Serowaniec, M. (2015). Referendum lokalne. In Z. Witkowski, & A. Bień-Kacała (Eds.), Prawo konstytucyjne. Toruń.
- Skoczylas, A., & Piątek, W. (2016). Komentarz do art. 16. In M. Safjan, & L. Bosek (Eds.), Konstytucja RP. t. I. Komentarz. Art. 1-86. Warszawa.
- Šramel, B. (2022). Referendum in the Slovak Legal Order: Many Questions, Few Answers? Studia Iuridica Lublinensia, 31(1).
- Stec, M., & Mączyński M. (Eds.) (2012). Partycypacja obywateli i podmiotów obywatelskich w podejmowaniu rozstrzygnięć publicznych na poziomie lokalnym. Warszawa.
- Stec, M., & Małysa-Sulińska, K. (Eds.) (2010). Wybory i referenda lokalne. Aspekty prawne i politologiczne. Warszawa.
- Stępień, J. (2015). Kształt reaktywnego samorządu terytorialnego w zamierzeniu jego twórców. Samorząd Terytorialny, 1-2.
- Szmyt, A. (2019). Instytucje demokracji bezpośredniej w Polsce (na tle tradycji narodowych i procesów integracyjnych). In P. Kierończyk (Ed.), W kręgu prawa konstytucyjnego. Z okazji jubileuszu 70-lecia urodzin i 45- lecia pracy naukowej Prodesora Andrzeja Szmyta. Gdańsk.
- Tokaj, B., Feja-Paszkiewicz, A., & Banaszak, (Eds.) (2016). Aktualne problemy referendum. Zielona Góra.
- Uziębło, P. (2008). Ustawa o referendum lokalnym Komentarz. Warszawa.
- Wierzbica, A. (2014). Referendum i wybory oraz zarządzenia i uchwały jednostek samorządu terytorialnego. Warszawa.
- Judgment of the Constitutional Tribunal in Poland of 26.02.2003, K 30/02, OTK-A 2003/2, item 16
- Judgment of the Constitutional Tribunal in Poland of 12.03.2007, K 54/05, OTK ZU 3A/2007, item 25.
- Decision of Supreme Administrative Court of 7.08.2013. (2013, August 7). II OSK 1371/13, Legalis No. 719993.
- Decision of Supreme Administrative Court of 18.01.2017. (2017, January 18). II OSK 2770/16, LEX No. 2776540.
- Decision of Supreme Administrative Court of 30.07.2019. (2019, July 30). II OSK 1970/19, LEX No. 2712424.
- Decision of Provincial Administrative Court in Wrocław of 03.2020. (2020, March 3).
III SA/Wr 3/20, Legalis No. 2288741. - Judgement of Supreme Administrative Court of 31.01.2017. (2017, January 31). II OSK 2914/16, LEX No. 2273737.
- Decision nr 2- рп / 2014 z 14.03.2014 r. (Visnyk Konstytutsiinoho Sudu Ukrainy. 2014. № 2. st. 21).
- Ruling nr 4-р/2018 z 26.04.2018 r. (Visnyk Konstytutsiinoho Sudu Ukrainy. 2018. № 3. st. 94).
- Bulletin of the Constitutional Court of Ukraine. (2014). No. 2.
- Dziennik Urzędowy Województwa Świętokrzyskiego Kielce. (2019, November 26). Item 4525. http://edziennik.kielce.uw.gov.pl/WDU_T/2019/4525/akt.pdf
- Judgement of the Constitutional Tribunal in Poland of 12.03.2007. (2007, March 12). K 54/05, OTK ZU 3A/2007, item 25.
- Judgement of the Constitutional Tribunal in Poland of 26.02.2003. (2003, February 26). K 30/02, OTK-A 2003/2/16.
- Konstytucja Ukrainy. (1999). Wydawnictwo Sejmowe. http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/ukraina.html
- Laboratoriia zakonodavchykh initsiatyv. (2016). Dosvid zastosuvannia mistsevoho referendumu v Ukraini yak skladova mistsevoi demokratii: hromadska ekspertna dopovid u formati Shadow Report. http://org.ua/wp-content/uploads/2017/10/pdfjorner.pdf
- Ofitsiinyi visnyk Ukrainy. (2021). No. 31.
- Vidomosti Verkhovnoi Rady URSR. (1991). No. 33.
comparative legal analysis Constitution of the Republic of Ukraine local referendum Constitution of the Republic of Poland