Wywiad jako instrument chińskiej polityki zagranicznej – przyczynek do badań

Intelligence as a tool of Chinese foreign policy – contribution to research

The article takes up the problem of Chinese intelligence as a tool of support foreign policy. In the first place, the theoretical concepts and assumptions concerning this domain of state policy have been systematized. A review of selected foreign policy definitions in Polish-language political literature was conducted in this respect. Next the authors discussed the specificity of foregin policy determinants, structures and instruments. The key determinants of China’s foreign policy of political, military, geographic, economic, and doctrinal character were discussed in following part of article. In the last part of the paper, an attempt was made to answer the question of how the above conditions affect the demand and performance of Chinese intelligence activities.

Rазведка kитай в качестве инструмента внешней политики – вклад в исследование

В статье рассматривается вопрос об условиях китайской разведывательной работы в качестве инструмента для поддержки внешней политики. Первый был сделан для систематизации концепций и теоретических предположений относительно области государственной политики. Сделано в этой связи обзор выбранного определения функционирования на польском языке и литературе внешней политики, политологии были сделаны, чтобы обсудить специфику условий, структуры и инструментов. Затем рассматриваются ключевые детерминанты внешней политики Китая политического, военного, географического, экономического и концептуальных и доктринальных. В последней части статьи через призму попыток ответить на вопрос о том, как эти факторы влияют на спрос и реализацию китайской разведывательной деятельности.

REFERENCES:

• Adamczyk M., Analiza uzależnienia Chińskiej Republiki Ludowej od wybranych surowców energetycznych w kontekście chińskiej drogi do hege­monii, [w:] Globalne i lokalne wyzwania w obszarze współczesnej poli­tyki bezpieczeństwa, red. M. Górka, A. Rabiak, Poznań 2016.
• Adamczyk M., Instytuty Konfucjusza jako narzędzie chińskiej miękkiej siły, „Ogrody Nauk i Sztuk” 2016, nr 6.
• Adamczyk M., Media we współczesnym państwie totalitarnym na przykładzie Chińskiej Republiki Ludowej, [w:] Media XXI w. Studia interdyscy­plinarne, red. A. Momot, A. Drabina, Wrocław 2016.
• Adamczyk M., Najważniejsze zagadnienia stosunków chińsko-japońskich po II wojnie światowej, „Racja Stanu” 2015–2016, nr 2–1 (18–19).
• Adamczyk M., Porównanie zmiany potencjału militarnego Chin na tle Rosji, Indii, Stanów Zjednoczonych oraz Japonii w okresie od 1989 do 2013 r., [w:] Aspekty bezpieczeństwa w życiu publicznym, red. D. Magie­rek, M. Pogonowski, Koszalin 2015.
• Adamczyk M., Problem terroryzmu islamskiego w Chinach w kontekście dążeń niepodległościowych Ujgurów, [w:] Edukacja warunkiem bezpieczeństwa w XXI w: służby mundurowe w systemie bezpieczeństwa pu­blicznego, red. M. Kopczewski, D. Sienkiewicz, Koszalin 2016.
• Adamczyk M., Relacje chińsko-ukraińskie i chińsko-rosyjskie na tle postawy Chińskiej Republiki Ludowej wobec Majdanu i aneksji Krymu, „Wschodnioznawstwo” 2015.
• Adamczyk M., W kierunku podważenia statusu państwa hegemonicznego: historia stosunków chińsko-amerykańskich do 2010 r., „Symbolae Euro­paeae” 2016, nr 9.
• Adamczyk M., Współpraca wojskowa kluczowym elementem relacji między Federacją Rosyjską a Chińską Republiką Ludową, [w:] Oblicza współczesnego terroryzmu, red. G. Libor, e-book, 2016.
• Biuro Analiz Sejmowych, Metale ziem rzadkich, „Infos” 2012, nr 1 (115).
• Browarny T., Potencjał hegemoniczny krajów BRIC i USA z perspektywy teorii George’a Modelskiego, „Racja Stanu” 2015–2016, nr 2–1 (18–19).
• Brunet A., Guichard J.P., Chiny światowym hegemonem?, Warszawa 2011.
• Buczyński J., Ewolucja polityki wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej, „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla bezpieczeństwa” 2013.
• Česnakas G., Energy resources as the tools of foreign policy: the case of Russia, „Lithuanian Foreign Policy Review” 2016, Vol. 35.
• Cieślik E., Rolnictwo w Chinach: rozwój, wyzwania i problemy, „Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy rolnictwa światowego” 2013, t. 13 (28), nr 2.
• Crowdy T., Historia szpiegostwa i agentury, Warszawa 2010.
• Davies M., Edinger H., Tay N., Naidu S., How China delivers development assistance to Africa, Stellenbosch 2008.
• Dymanowski A., Agentes in rebus. Antyczny rodowód współczesnych służb specjalnych, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2013, nr 8.
• Górka M., Dyplomacja i wywiad. Przyczynek do refleksji nad polityką bezpieczeństwa, [w:] Służby wywiadowcze w polityce międzynarodowej, red. M. Górka, Warszawa 2016.
• Górka M., Otwarte źródła informacji – nowa czy klasyczna formuła wy­wiadu?, [w:] Służby wywiadowcze jako element polskiej polityki bezpie­czeństwa, red. M. Górka, Toruń 2016.
• Gates R.M., The CIA nd Foregin Policy, „Foregin Affairs” 1987, No. 88.
• Haliżak E., Zmiana układu sił USA–Chiny a transformacja porządku międzynarodowego, „Żurawia Papers” 2005, nr 7.
• Herman M., Potęga wywiadu, Warszawa 2002.
• Iwańczuk K., Pozycja demograficzna i geopolityczna ChRL, [w:] Chiny w stosunkach międzynarodowych, red. K. Iwańczuk, A. Ziętek, Lublin 2003.
• Jaworski K., Teoretyczne aspekty analizy polityki zagranicznej państwa, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2010, nr 3 (30).
• Jędrzejewski W., Nowy Jedwabny Szlak: gospodarczy wymiar amerykańskiej i chińskiej koncepcji strategii względem Azji Środkowej, [w:] Per­spektywy i bariery rozwoju chińskiej gospodarki, red. J. Marszałek-Ka­wa, Toruń 2016.
• Jenkins R., China and Brazil: Economic Impacts of a Growing Relationship, „Journal of Current Chinese Affairs” 2012, No. 1 (41).
• Kaczmarski M., Jedwabna globalizacja. Chińska wizja ładu międzynarodowego, „Punkt Widzenia OSW” 2016, nr 60.
• Kaczmarski M., Nowy Jedwabny Szlak: uniwersalne narzędzie chińskiej polityki, „Komentarze OSW” 2015, nr 161.
• Kaczmarski M., Jakóbowski J., Chiny–Europa Środkowo-Wschodnia: „16+1” widziane z Pekinu, „Komentarze OSW” 2015.
• Kagan R., Powrót historii i koniec marzeń, Poznań 2009.
• Kaszuba M., Stempień M., Surowce energetyczne w polityce Federacji Rosyjskiej, [w:] Polska–Rosja: polityka bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Kontynuacja i zmiana, red. M. Minkina, M. Kaszuba, Siedlce 2016.
• Key World Energy Statistics, Paryż 2016.
• Krukowska M., Zaangażowanie Chińskiej Republiki Ludowej w rozwój rolnictwa w Afryce, „Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy rolnictwa światowego” 2012, t. 12 (27), nr 4.
• Kuźniar R., Międzynarodowe stosunki polityczne, [w:] Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, E. Haliżak, R. Kuźniar, Warszawa 2006.
• Kwieciński R., Dyplomacja i nie-dyplomacja: instrumenty polityki zagranicznej ChRL na początku XXI w., „Pisma Humanistyczne” 2013, nr 9.
• Larecki J., Wielki leksykon służb specjalnych świata, Warszawa 2007.
• Ledniowska E., Koszek R., Chińskie inwestycje na świecie i w Polsce jako skutek dynamicznego rozwoju gospodarki Państwa Środka, „Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie” 2012, nr 1.
• Leksykon politologii, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław 2002.
• Liedel K., Serafin T., Otwarte źródła informacji w działalności wywiadowczej, Warszawa 2011.
• Maj J., Ewolucja stosunków chińsko-indyjskich w latach pięćdziesiątych XX w., „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2008, nr 82.
• Mahdi A., Energy and US Foreign Policy: The Quest for Resource Security after the Cold War, Londyn 2012.
• Mickiewicz P., Iran w chińskiej koncepcji oddziaływania międzynarodowego w latach 2003–2008, [w:] Historia – Polityka – Dyplomacja. Studia z nauk społecznych i humanistycznych. Księga pamiątkowa dedykowa­na profesorowi Marianowi S. Wolańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Mróz, E. Stadtmüller, Toruń 2010.
• Niemiec K., Teorie „Hearthlandu” i „Rimlandu” jako jeden z możliwych geopolitycznych kluczy do odczytania XXI-wiecznych chińskich projek­tów globalnych, [w:] Perspektywy i bariery rozwoju chińskiej gospodarki, red. J. Marszałek-Kawa, Toruń 2016.
• Mingst K., Podstawy stosunków międzynarodowych, Warszawa 2006.
• Mikinia M., Sztuka wywiadu we współczesnym państwie, Warszawa 2014.
• Mosher W., Hegemon: Droga Chin do dominacji, Warszawa 2007.
• Newnham R., Oil, carrots, and sticks: Russia’s energy resources as a foreign policy tool, „Journal of Eurasian Studies” 2011, Vol. 2, No. 2.
• Nowak W., Azjatycki model pomocy rozwojowej, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2015, nr 43.
• Nye J.S. Jr., Public Diplomacy and Soft Power, „The Annals of the American Academy of Political and Social Science” 2008, Vol. 616.
• Okraska T., Spór graniczny między Chińską Republiką Ludową a Republiką Indii, „Pisma Humanistyczne” 2013, nr 9.
• Pietraś Z.J., Ewolucja syntetycznej roli międzynarodowej ChRL, [w:] Chiny w stosunkach międzynarodowych, red. K. Iwańczuk, A. Ziętek, Lublin 2003.
• Renard T., The Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB): China’s new multilateralism and the erosion of the West, „Security Policy Brief” 2015, No. 63.
• Sadłocha J., Pomiędzy miękką a twardą siłą: smart power, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2012, nr 13.
• Sajduk B., Tradycyjne metody analizy polityki zagranicznej, [w:] Podmiotowość geopolityczna. Studia nad polską polityką zagraniczną, red. K. Szczerski, Warszawa 2009.
• Siemiątkowski Z., Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy politycznej PRL, Warszawa 2009.
• Simurina J., China’s Approach to the CEE-16, ECRAN 2010/256-524, Bruksela 2014.
• Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Warszawa 2008.
• Sutor J., Leksykon dyplomatyczny, Warszawa 2005.
• Szulc T., Potęga morska Związku Radzieckiego odradza się w... Chinach!, „Nowa Technika Wojskowa” 2013, nr 2 (261).
• Sun Tzu, Sun Pin, Sztuka wojny, Gliwice 2004.
• Śliwa Z., Marynarka Wojenna Chin w walce z piratami, „Przegląd Morski” 2010, nr 7 (37).
• Twarowska K., Od Mao Zedonga do Xi Jinpinga: cechy, cele, kierunki i narzędzia zagranicznej polityki gospodarczej Chińskiej Republiki Ludowej, „Ekonomia Międzynarodowa” 2015, nr 10.
• Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa, R. Zięba, Toruń 2004.
• Wyrzykowska M., Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Chinach a bezpośrednie inwestycje Chińskiej Republiki Ludowej – najnowsze tren­dy i perspektywy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2008, nr 13 Procesy integracyjne w regionie Azji i Pacyfiku.
• Xue L., China as a Permanent Member of the United Nations Security Council, Bonn 2014.
• Zięba R., Cele polityki zagranicznej państwa, [w:] Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa, red. R. Zięba, Toruń 2005.
• Ziętek A.W., Soft power Chińskiej Republiki Ludowej. Soft power z chińską specyfiką, „Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych” 2010, nr 5.
• Adamczyk M., Chiny „wychodzą w morze”, czyli pierwsza zamorska baza ChRL w Dżibuti, http://peoplessquare.pl/2016/05/19/chiny-wychodza-w-morze-czyli-pierwsza-zamorska-baza-chrl-w-dzibuti/.
• Biała księga, http://eng.mod.gov.cn/Database/WhitePapers/2015-05/26/content_4586686.htm.
• Campbell-Mohn E., China: The World’s New Peacekeeper?, http://the­diplomat.com/2015/04/china-the-worlds-new-peacekeeper/.
• Chinese FN-6 MANPADS in Syria (chopper got hit), https://www.youtube.com/watch?v=r3IIc1I6f74.
• China Global Investment Tracker, https://www.aei.org/china-global-investment-tracker.
• Chiny i Rosja będą ćwiczyć zajmowanie i obronę wysp. Wielkie manewry na Morzu Południowochińskim, http://www.defence24.pl/446679,chiny-i-rosja-beda-cwiczyc-zajmowanie-i-obrone-wysp-wielkie-manewry-na-morzu-poludniowochinskim.
• Warunki naturalne, http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=4573927.
• Chiny „wydzierżawią 5 proc. Ukrainy”. Neokolonializm XXI w.?, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/chiny-wydzierzawia-5-proc-ukrainy-neokolonializm-xxi-wieku,357546.html.
• Chińska Polityka Zagraniczna, http://polish.cri.cn/chinaabc/chapter4/chapter40201.htm.
• Chińskie okręty ponownie na wodach spornego archipelagu, http://www.defence24.pl/424774,chinskie-okrety-ponownie-na-wodach-spornego-archipelagu.
• Deutsche Wirtschafts Nachrichten, China überholt Europa bei Forschung und Entwicklung, https://deutsche-wirtschafts-nachrichten.de/2014/11/16/china-ueberholt-europa-bei-forschung-und-entwicklung/.
• Dubé F., China’s Experiment in Djibouti, http://thediplomat.com/2016/10/chinas-experiment-in-djibouti/.
• Dura M., Rośnie napięcie na Morzu Południowochińskim. Lotniskowiec Pekinu ćwiczy koło Tajwanu, http://www.defence24.pl/521085,rosnie-napiecie-na-morzu-poludniowochinskim-lotniskowiec-pekinu-cwiczy-kolo-tajwanu.
• Druciarz, krawiec, żołnierz i szpieg, http://www.wprost.pl/blogi/vincent_severski/?B=1810.
• Elek A., The potential role of the Asian Infrastructure Investment Bank, http://www.eastasiaforum.org/2014/02/11/the-potential-role-of-the-asian-infrastructure-investment-bank/.
• Federal Office of The Protection of Constitution, Annual Report – 2005, http://www.bmi.bund.de/SharedDocs/Downloads/DE/Broschu­eren/nichtinListe/2006/Verfassungsschutzbericht_2005_Id_7296_de.pdf?__blob=publicationFile.
• Federal Office of The Protection of Constitution, Annual Report – 1999, http://www.bmi.bund.de/SharedDocs/Downloads/DE/Broschu­eren/nichtinListe/1999/Verfassungsschutzbericht_1998_Id_7296_de.pdf?__blob=publicationFile.
• Free Syrian army shoot down Russian helicopter with Chinese fn-6 missile, https://www.youtube.com/watch?v=vGC_xHUzzM8.
• General Intelligence and Security Service, Annual report 2010, https://www.aivd.nl/publish/pages/2357/annual_report_2010.pdf.
• Góralczyk B., Chiny wyzywają Zachód na pojedynek technologiczny, https://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/rotator/chiny-nowe-technologie-badania-i-rozwoj-wzrost-nakladow/.
• Hoyle B., Chińczycy kolonizują Ukrainę jak Afrykę i Rosję. „Staniemy się niewolnikami”, http://www.polskatimes.pl/artykul/1043575,chinczycy-kolonizuja-ukraine-jak-afryke-i-rosje-staniemy-sie-niewolnikami,id,t.html.
• Intelligence and Security Service, Annual report 2007, https://www.aivd.nl/publish/pages/1294/annualreport2007aivd.pdf.
• Is China contributing to the United Nations’ mission?, http://chinapower. csis.org/china-un-mission/.
• Kozak M., Chińczykom bardziej pasowałaby Ukraina stowarzyszona z UE, https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/chinczykom-bardziej-pasowalaby-ukraina-stowarzyszona-z-ue/.
• Matsuda Y., China’s UN Peacekeeping Operations Policy: Analysis of the Factors behind the Policy Shift toward Active Engagement, http://www2.jiia.or.jp/en/pdf/digital_library/china/160331_Yasuhiro_Matsuda.pdf.
• Main Characteristics of China’s Foreign Policy, http://www.china-embassy.org/eng/zmgx/zgwjzc/t35077.htm.
• Meesak D., How China Uses Tourism as a Foreign Policy Tool in Asia, https://jingdaily.com/china-uses-tourism-foreign-policy-tool-asia/.
• Mu C., What is CICA (and Why Does China Care About It)?, http://the­diplomat.com/2014/05/what-is-cica-and-why-does-china-care-about-it/.
• NATO, AAP-6, Słownik terminów i definicji NATO zawierający wojskowe terminy i ich definicje stosowane w NATO, http://wcnjk.wp.mil.pl/plik/file/N_20130808_AAP6PL.pdf.
• Niewiński S., Projekt „Belt&Road” jako chińska próba ograniczenia amerykańskich wpływów, http://peoplessquare.pl/2017/01/09/projekt-beltroad-jako-chinska-proba-ograniczenia-amerykanskich-wplywow/.
• Nitka A., Europejskie tournée chińskich okrętów, „Nowa Technika Wojsko­wa” 2015, nr 3 (286).
• Panda A., The Future of the Asia-Pacific Security Architecture, as Seen by China, http://thediplomat.com/2017/01/the-future-of-the-asia-pacific-security-architecture-as-seen-by-china/.
• Panda A., The Chinese Navy’s Djibouti Base: A ‘Support Facility’ or Something More?, http://thediplomat.com/2017/02/the-chinese-navys-djibouti-base-a-support-facility-or-something-more/.
• Pakistan wybierze chińskie OP, http://www.altair.com.pl/news/view?news_id=16102.
• Pakistan odebrał pierwsze WZ-10, http://www.altair.com.pl/news/view?news_id=16083.
• Parks B., 10 Essential Facts about Chinese Aid in Africa, http://nationalinterest.org/feature/10-essential-facts-about-chinese-aid-africa-14456.
• Pavlićević D., China in Central and Eastern Europe: 4 Myths, http://the­diplomat.com/2016/06/china-in-central-and-eastern-europe-4-myths/.
• Przeździecki P., Miecz Allaha – pakistański czołg podstawowy Al-Chalid, „Nowa Technika Wojskowa” 2009, nr 6.
• Security Police of the Republic of Estonia, Annual Review 2014, https://www.kapo.ee/sites/default/files/public/content_page/Annual%20Review%202014.pdf.
• Shen S., How China’s ‘Belt and Road’ Compares to the Marshall Plan, http://thediplomat.com/2016/02/how-chinas-belt-and-road-compares-to-the-marshall-plan/.
• Szumski K., Nowa polityka zagraniczna prezydenta Chin Xi Jinpinga, https://www.swps.pl/nauka-i-badania/materialy-ccaw/2432-nowa-polityka-zagraniczna-prezydenta-chin-xi-jinpinga.
• Test irańskich pocisków kierowanych nad Zatoką Perską, http://www.defence24.pl/556250,test-iranskich-pociskow-kierowanych-nad-zatoka-perska.
• Tiezzi S., Don’t Forget About the New BRICS Bank, http://thediplomat.com/2015/07/dont-forget-about-the-new-brics-bank/.
• Tiezzi S., ‘Historic’ AIIB Signing Marks Beginning of New Era, China Says, http://thediplomat.com/2015/06/historic-aiib-signing-marks-beginning-of-new-era-china-says/.
• Tracking Chinese Development Finance – Beta, http://china.aiddata.org/.
• The World Factbook, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2097.html#us.
• The World Factbook, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2147rank.html#ch.
• Volodzko D., How China Helped Cause the Syrian Refugee Crisis, http://thediplomat.com/2015/09/how-china-helped-cause-the-syrian-refu­gee-crisis/.
• Widłak T., Prawo międzynarodowe z perspektywy Chin, „Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2013, nr 3.
• Wolski J., Czołgi rodziny T-72 w konfliktach zbrojnych, „Nowa Technika Wojskowa” 2016, nr 6 (301).
• Wolski J., Syryjski poligon: ppk kontra czołgi, „Nowa Technika Wojskowa” 2016, nr 12 (307).
• World Development Indicators: http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&country=&series=NY.GDP.MKTP.CD&period=#.
• Yeh J., Military says it’s ‘closely monitoring’ China’s Liaoning carrier near Taiwan, http://www.chinapost.com.tw/taiwan/china-taiwan-relations/2016/12/26/487693/Military-says.htm.
• Yin G., The BRICS Bank and China’s Economic Statecraft, http://thediplomat.com/2014/07/the-brics-bank-and-chinas-economic-statecraft/.
• Zgliński B., Rozwój chińskich sił morskich w kontekście sporów terytorialnych na akwenie Morza Wschodniochińskiego i Morza Południowochińskiego, http://www.polska-azja.pl/b-zglinski-rozwoj-chinskich-sil-morskich-w-kontekscie-sporow-terytorialnych-na-akwenie-morza-wschod­niochinskiego-i-morza-poludniowochinskiego/.