La dinámica cultural de una sociedad mediante los procesos de constitución y desintegración del territorio benedictino fluminense (1590–1922)
- Institution: Patrimonio del Monasterio de San Benito de Rio de Janeiro, Universidado do Estado do Rio de Janeiro
- Year of publication: 2012
- Source: Show
- Pages: 117-133
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/sal201205
- PDF: sal/2/sal205.pdf
Cultural dynamics of the society in the context of processes of formation and disintegration of Benedictine properties in Rio de Janeiro state (Benedictinos Fluminenses) in 1590–1820
Thanks to Edith Stein’s phenomenology, philosophy (including philosophy of culture) cannot be perceived as a static knowledge, unconnected with other fields of life and science. Based on such an assumption, research on cultural dynamics associated with functioning of the Benedictine order, which is presented in this article, has been divided according to three theoretical problems. One of them is the appearance of Benedictines (the first ones in Brazil) in Rio de Janeiro state, treated not only in literal, physical sense, but also as a spiritual phenomenon. The next part focuses on territorial borders – the area belonging to the order and connected with its functioning. It describes donations which contributed to the creation of cohesive area of the order’s properties as well as its activity. The last aspect that enables depiction of Benedictines’ presence in a social as well as territorial and cultural context is existence and functioning of the house of slaves (la casa de esclavos benedictina fluminense). What is particularly worth describing in this respect is a specific relationship between “a master” and “a slave” (señor y siervo) and an opportunity for individual development of some slaves in accordance with their interests, as was the case of a master of painting, Antonio Teles, or organists, Matias (known only by his first name) and José Campistas. Without emphasizing a relationship between human actions and the area of a social group’s activity, it would be impossible to point at the contribution of an institution to the heritage of the region to which it belonged. Dynamic presence of the order is illustrated with photos of São Bento church as well as a Benedictine monastery in Rio de Janeiro, being one of the most distinguished monuments of the metropolis, which is not only the evidence of bygone splendour, but also a centre of present Benedictine activity
Dynamika kulturowa społeczeństwa w kontekście procesów ukonstytuowania i dezintegracji dóbr benedyktyńskich w stanie Rio de Janeiro (Benedictinos Fluminenses) w latach 1590–1820
Dzięki fenomenologii Edith Stein niemożliwe jest dziś traktowanie filozofii (a w tym filozofii kultury) jako wiedzy statycznej i pozbawionej łączności z innymi dziedzinami życia i nauki. Na podstawie takiego założenia w prezentowanym artykule badania dotyczące dynamiki kulturowej powiązanej z funkcjonowaniem zakonu benedyktynów zostały podzielone według trzech teoretycznych problemów. Pierwszym z nich jest pojawienie się benedyktynów (pierwszych w Brazylii) w stanie Rio de Janeiro, traktowane nie tylko w sensie dosłownym, fizycznym, ale i duchowym. Kolejna cześć koncentruje się na granicach terytorialnych – obszarze przynależnym zakonowi i związanym z jego funkcjonowaniem. Opisane zostały donacje zapewniające utworzenie zwartego obszaru dóbr, ale też zwartego terenu działań zakonu. Ostatnim aspektem pozwalającym na ukazanie obecności benedyktynów w kontekście społecznym i terytorialno-kulturowym jest istnienie i funkcjonowanie domu niewolników (la casa de esclavos benedictina fluminense). W tym wypadku na opisanie zasługują szczególna relacja pomiędzy „panem” a „sługą” (señor y siervo) i możliwości indywidualnego rozwoju niektórych niewolników w zgodzie z ich zainteresowaniami, jak np. w przypadku mistrza malarskiego Antonio Telesa czy organistów Matiasa (znanego tylko z imienia) i José Campistasa. Bez podkreślenia relacji pomiędzy ludzką aktywnością a obszarem działań pewnej grupy społecznej niemożliwe byłoby wskazanie wkładu danej instytucji w dziedzictwo regionu, do którego przynależała. Jako ilustracja dynamicznej obecności zakonu wykorzystane zostały fotografie kościoła São Bento i klasztoru benedyktynów w Rio de Janeiro, jednego z najznamienitszych zabytków metropolii, który jest nie tylko świadectwem minionej świetności, ale także centrum obecnej aktywności benedyktynów.
BIBLIOGRAFIA:
- Becker 2011 – B. K. Becker, A geopolítica na virada do milênio: logística e desenvolvimento sustentável, En: I. De Castro, P.C. Da Costa Gomes, R. Lobato Corrêa, (Coord.), Geografia: conceitos e temas, Rio de Janeiro 2011, pp. 271–307.
- Bento – A regra de São Bento. Rio de Janeiro: Lumen Christi, 3003.
- Carvalho 1985 – J. G. Vidigal de Carvalho, A Igreja e a escravidão, Rio de Janeiro 1985.
- Corrêa 2011 – R. Lobato Corrêa, Espaço: um conceito-chave da Geografia, En: I. De Castro, P.C. Da Costa Gomes, R. Lobato Corrêa, (Coord.), Geografia: conceitos e temas, Rio de Janeiro 2011, pp. 15–47.
- Dietario – Dietario do Mosteiro de Nossa S. do Monserrate do Rio de Janeiro da Ordem de São Bento, Manuscrito 1773.
- Endres 1980 – J. Lohr Endres, A Ordem Beneditina no Brasil quando província: 1582–1827, Salvador 1980.
- Endres 1976 – J. Lohr Endres, Catalogo dos Bispos/gerais/provinciais/Abades e mais cargos da Ordem de São Bento do Brasil, 1582–1975, Salvador 1976.
- Estados – Estados do Mosteiro de São Bento do Rio de Janeiro 1623–1714. Facsimile do manuscrito, Arquivo Distrital de Braga. Rio de Janeiro: Arquivo Mosteiro de São Bento.
- Fragoso 2012 – M. Maia Fragoso, A cerca do Mosteiro de São Bento do Rio de Janeiro e algumas contradições em nome de melhoria e salvaguarda do patrimônio (1590–2012), En: Actas electrónicas Cuarto Simposio Internacional sobre Religiosidad, Cultura y Poder, Buenos Aires, 2012.
- Fragoso 2011 – V. M. Maia Fragoso, A arte de Antônio Teles, escravo e mestre pinto setecentista, no Mosteiro de São Bento do Rio de Janeiro. Rio de Janeiro: EBA-UERJ, Dissertação de Mestrado, 2011.
- Fridman 1999 – F. Fridman, Donos do Rio em nome do rei. Rio de Janeiro 1999.
- Gomes 2006 – F. Dos Santos Gomes, História de quilombolas, mocambos e comunidades de senzala no Rio de Janeiro, século XIX, São Paulo 2006.
- Gomes 2007 – L. Gomes, 1808 como uma rainha louca, um príncipe medroso e uma corte corrupta enganaram Napoleão e mudaram a história de Portugal e do Brasil, São Paulo 2007.
- Livro – Livro de registros de batizados, crismas, ordens menores, casamentos, sepultura e foros (1776–1813), Rio de Janeiro: Arquivo Mosteiro de São Bento.
- Luna 1947 – J.G. Luna, Os monges beneditinos no Brasil, Rio de Janeiro 1947.
- Marchi 2008 – C. Marchi, Fera de Macabu, Rio de Janeiro 2008.
- Piratininua 1991 – L. G. Piratininga (Júnior), Dietário dos escravos de São Bento, São Paulo 1991.
- Rocha 1991 – M. Ramalho Rocha, O Mosteiro de São Bento do Rio de Janeiro, 1590/1990, Rio de Janeiro 1991.
- Rosendhal 2012 – Z. Rosendhal, Primeiro a obrigação, depois a devoção: estratégias da Igreja Católica no Brasil de 1500 a 2005, Rio de Janeiro 2012.
- Segundo Livro do Tombo – Segundo Livro de Tombo, Rio de Janeiro 1981.
- Sexto Livro do Tombo – Sexto Livro do Tombo, Rio de Janeiro 1984.
- Souza 2002 – J. V. de Araújo Souza, Monges negros: trajetórias, cotidiano e sociabilidade dos beneditinos no Rio de Janeiro – século XVIII. Dissertação (mestrado), PPGHIS, Rio de Janeiro: UFRJ/IFCS, 2007.
- Souza 2011 – M. J. Lopes de Souza 2000, O território: sobre espaço e poder, autonomia e desenvolvimento, En: I. De Castro, P.C. Da Costa Gomes, R. Lobato Corrêa, (Coord.), Geografia: conceitos e temas, Rio de Janeiro 2011, pp. 77–113.
- Stein 1996 – E. Stein, Ser finito y ser eterno: ensayo de una ascensión al sentido del ser, Mexico 1996.
- Schwartz 2005 – S.B. Schwartz, Segredos internos: Engenhos e escravos na sociedade colonial, São Paulo 2005.