Antropofagia en el arte de Adriana Varejão

Anthropophagy in Adriana Varejão’s art

Adriana Varejão (born in 1964) is one of the most well-known contemporary Brazilian artists. Her artistic output include works made in various techniques; both paintings, installations and drawings. In her work, she holds a dialogue with the past, she is particularly interested in colonial history and racial diversity, which to this day constitute important aspects shaping modern Brazilian society. The article concerns one of the important motifs that have permanently become present in the artist’s work: anthropophagy. The analysis has covered both iconographic elements and formal aspects of the artist’s works, in which she refers to this motif. What cannot be ignored is a dialogue, which in this case is held with the modernist concept of anthropophagy defining the identity of the Brazilian culture, shaped in the avant-garde trend of artistic reflection in Brazil in the 1920s.

Antropofagia w sztuce Adriany Varejão

Adriana Varejão (ur. 1964) jest jedną z najbardziej znanych współczesnych artystek brazylijskich. W skład jej dorobku wchodzą prace wykonane w różnych technikach, są to zarówno obrazy, instalacje, jak i rysunki. W swojej twórczości prowadzi dialog z przeszłością, szczególnie interesuje ją historia kolonialna i różnorodność rasowa, które do dziś stanowią ważne aspekty decydujące o kształtowaniu współczesnego społeczeństwa brazylijskiego. Prezentowany artykuł dotyczy jednego z ważnych motywów, który na stałe zagościł w twórczości artystki – antropofagii. Analizie poddane zostały zarówno elementy ikonograficzne, jak i aspekty formalne dzieł artystki, w których odwołuje się do tego motywu. Nie można także pominąć dialogu, który w tym wypadku prowadzi z modernistyczną koncepcją antropofagii określającej tożsamość kultury brazylijskiej, koncepcją ukształtowaną w awangardowym nurcie refleksji artystycznej w Brazylii w latach dwudziestych XX wieku.

BIBLIOGRAFIA:

• Luiz Felipe de Alencastro, Serge Gruzinski, Tierno Monénembo, Rio de Janeiro, la ville métisse, illustrations de Jean-Baptiste Debret, Paris: Chandeigne, 2001.
• Oswald de Andrade, manifi esto Antropofago”, trad. May Lorenzo Alcala, Maria del Carmen Thomas, [en:] María Casanova, Ma. Victoria Menor (eds.), De la antropofagia a Brasilia. Brasil 1920–1950, Valencia: Insitut Valencià d’Art Modern, 2000, pp. 467–469.
• William Arens, Mit ludożercy. Antropologia i antropofagia, trad. Włodzimierz Pessel, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010 [1979].
• Elizabeth Armstrong, Miki García, Victor Zamudio-Taylor, Catalogue/ Catálogo, [en:] Elizabeth
• Victor Zamudio-Taylor (eds.), Ultra Baroque. Aspects of Post Latin American Art, San Diego: Museum of Contemporary Art 2005, pp. 19–110.
• Julio Bandeira, Pedro Martins Caldas Xexéo, Roberto Conduru, A missão francesa, Río de Janeiro: Ed. Sextante, 2003.
• Júlio Bandeira, Pedro Corrêa do Lago, Debret e o Brasil: obra completa, 1816–1831, Rio de Janeiro: Capivara, 2007.
• Rina Carvajal, Travel Chronicles: The Work od Adriana Varejao, [en:] Lia Gangitano, Steven Nelson (eds.), New Histories, Boston: Institute of Contemporary Art, 1996, pp. 168–173.
• Gill Deleuze, El Pliegue. Leibniz y el barroco, Barcelona: Paidós, 1989 [1988].
• Bolívar Echeverría, La modernidad de los barroco, México: Era, 2011 [1998].
• Hugo Fragoso, Azulejos do Convento de São Francisco, [en:] Maria Helena Ochi Flexor, Hugo Fragoso, Igreja e convento de São Francisco da Bahia, Rio de Janeiro: Versal, 2009, pp. 319–
• Frank Frangenberg, Adriana Varejao, [en:] Uta Grosenick (ed.), Women Artists in the 20th and 21st century, Köln–London–Los Angeles–Madrid–Paris–Tokyo 2001, pp. 524–529.
• Alun Graves, Tiles and Tilework of Europa, London: V&A Publications 2002.
• Paulo Herkenhoff , Brazil: The Paradoxes o fan Alternate Baroque/Brasil: las paradojas de un barroco alternatio, [en:] Elizabeth Armstrong, Victor Zamudio-Taylor (eds.), Ultra Baroque. Aspects of Post Latin American Art, San Diego: Museum of Contemporary Art 2005, pp. 127–139.
• Carlos A. Jáuregui, Canibalismo, calibanismo, antropofagia cultural y consume en America Latina, Iberoamericana, Vervuert, Madrid and Frankfurt am Main 2008.
• Ewa Kubiak, Afrobrazylijczycy a sztuka Brazylii okresu kolonialnego, [w:] Aneta Pawłowska, Julia Sowińska (eds.), Afryka i (post)kolonializm, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2016, pp. 75–93.
• Ewa Kubiak, Anthropophagy as a concept of Brazilian avant-garde at the end of 1920s. Between history, myth and artistic conception, „Art Inquiry”, nr 17 (2017), 187–204.
• Marcin Kula, Historia Brazylii, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wydawnictwo 1987.
• Miranda Lash, An Immodest Proposal: How the Baroque meets Cannibalism in Adriana Varejão’s Tileworks, [en:] Kelley A. Wacker, Baroque Tendencias in Contemporary Art, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, 2007, pp. 144–160.