System recepcji i wsparcia uciekinierek wojennych z Ukrainy – perspektywa kryminologiczna i wiktymologiczna

The system of reception and support of war refugees from Ukraine – a criminological and victimological perspective

The article is an attempt to assess the support system for victims of war in Ukraine from the point of view of the safety of war refugees, mainly women and children. War never affects only the country that is the object of military attack. Barbaric aggression always carries some negative consequences, for neighboring countries (I omit those of the aggressor). The war in Ukraine is one of the most difficult experiences of our society after World War II. First of all, because there is regular fighting across our border, but also because Poland is a frontline country, with all unavoidable consequences (migrations to Poland, creation of a military support zone for the fighting Ukraine, risk of accidental or intentional losses, intensive activities of intelligence services, etc.). War leads to a threat to the livelihood of large masses of people, and this means that individuals become vulnerable to various forms of dependency, enslavement and exploitation. There is historical, theoretical and empirical evidence for this. The article is an account of research conducted in the spring of 2022 among people involved in the functioning of the reception and support system for victims of the war in Ukraine, near the Polish-Ukrainian border. It is clear from the research that this system (built spontaneously, out of a reflex of the heart by the society) was very efficient in meeting the basic needs of women and children, but as a result of the indolence of the state, a somewhat forgotten area became the issue of eliminating the risk of criminal victimization of these people. The research also resulted in a list of gaps and weaknesses in the system of reception and support of war victims, which could have led to such negative consequences. Let’s hope they didn’t (we don’t yet know detailed data on this), but the risk was significant.

Artykuł jest próbą oceny systemu wsparcia ofiar wojny w Ukrainie z punktu widzenia bezpieczeństwa uciekinierów wojennych, głównie kobiet i dzieci. Wojna nigdy nie dotyka tylko kraju, który jest obiektem ataku militarnego. Barbarzyńska agresja zawsze niesie jakieś negatywne skutki, dla państw sąsiednich (pomijam te, które są udziałem agresora). Wojna w Ukrainie jest jedną z najtrudniejszych doświadczeń naszego społeczeństwa po II wojnie światowej. Przede wszystkim dlatego, że za naszą granicą trwają regularne walki, ale także dlatego, że Polska jest krajem przyfrontowym, że wszelkimi tego konsekwencjami (migracje do Polski, stworzenie strefy wsparcia militarnego dla walczącej Ukrainy, ryzyko przypadkowych lub zamierzonych strat, intensywne działania służb wywiadowczych etc.). Wojna prowadzi do zagrożenie dla bytu wielkich mas ludzi, a to oznacza, że poszczególne jednostki stają się podatne na rozmaite formy zależności, zniewolenia czy eksploatacji. Są na to dowody historyczne, teoretyczne i empiryczne. Artykuł jest relacją z badań przeprowadzonych wiosną 2022 roku wśród osób zaangażowanych w funkcjonowania systemu recepcji i wsparcie ofiar wojny w Ukrainie, w okolicy granicy polsko-ukraińskiej. Z badań wynika jednoznacznie, że ten system (zbudowany spontanicznie, z odruchu serca przez społeczeństwo) był bardzo wydolny w zakresie zaspokajania podstawowych potrzeb kobiet i dzieci, ale na skutek indolencji państwa, nieco zapomnianym obszarem stała się kwestie eliminowania ryzyka wiktymizacji kryminalnej tych osób. Wynikiem badań jest także lista luk i słabości systemu recepcji oraz wsparcia ofiar wojny, które do takich negatywnych skutków mogły prowadzić. Miejmy nadzieję, że nie doprowadziły (jeszcze nie znamy szczegółowych danych na ten temat), ale ryzyko było znaczne.

REFERENCES:

• A Common Anti-Trafficking Plan to address the risks of trafficking in human beings and support potential victims among those fleeing the war in Ukraine. Under the lead of the EU Anti-trafficking Coordinator (b.d.). https://home-affairs.ec.europa.eu/system/ files/2022-05/Anti-Trafficking%20Plan_en.pdf.
• Agnew, R. (1992), Foundation for a General Strain Theory of Crime and Delinquency, Criminology, 30(1), 47-87.
• Al-Jazeera, Photos: Ukrainians flee to borders en masse (2022), https://www.aljazeera.com/gallery/2022/2/26/photos-ukrainians-fleeing-to-theborder-seek-refuge.
• Beadle, D., Davison, L. (2019). Precarious Journeys. Mapping vulnerabilities of victims of trafficking from Vietnam to Europe, ECPAT UK, Anti-Slavery International, Pacific Links Foundation, https://www. antislavery.org/wp-content/uploads/2019/03/ Precarious-Journeys-full-report.pdf.
• Błaszczak, A. (2023). Ukraińscy uchodźcy odnaleźli się na polskim rynku pracy. https://www.rp.pl/rynek- -pracy/art37993771-ukrainscy-uchodzcy-odnalezli-sie-na-polskim-rynku-pracy. Bremer, J. (2005), Jak to jest być świadomym, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• CEBOS (2023), Polacy wobec wojny na Ukrainie, Komunikat z badań, 41, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_041_23.PDF.
• Cockbain, E., Sidebottom, A. (2022), War, Displacement and Human Trafficking and Exploitation: Findings from an evidence – gathering Roundtable in Response to the War in Ukraine, Journal of Human Trafficking.
• Cohen, R., Deng, F.M. (2009), Mass displacement caused by conflicts and one-sided violence: national and international responses, Stockholm: SIPRI Yearbook: Armaments, Disarmament and International Security.
• Conflict in Ukraine: Key Evidence on Risks of Trafficking in Persons and Smuggling of Migrants (2022). UNODC, https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/tip/Conflict_Ukraine_TIP_2022. pdf.
• Czekaj, K., Zawartka-Czekaj, M. (2015), Problemy społeczne – mapy badawcze, planowanie społeczne – perspektywa „smart city”, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 243.
• David, F., Bryant, K., Larsen, J.J. (2019), Migrants and Their Vulnerability to Human Trafficking, Modern Slavery and Forced Labour, Geneva: International Organization for Migration.
• Early Warning Notification – War in Ukraine: refugees arriving to the EU from Ukraine at risk of exploitation as part of THB (2022), https://www.europol. europa.eu/publications-events/publications/earlywarning-notification-war-in-ukraine-refugees-arriving-to-eu-ukraine-risk-of-exploitation-part-of-thb.
• Friman, H.R., Reich, S. (2007), Human Trafficking, Human Security, and the Balkans, University of Pittsburgh Press.
• Gorące serca koszalinian. Pomoc skrojona na miarę potrzeb Ukraińców (2022), https://szczecin.tvp. pl/61039590/gorace-serca-koszalinian-pomoc-skrojona-na-miare-potrzeb-ukraincow-fot-jeff-j-mitchellgetty-images.
• GRETA issues Guidance Note on addressing the risks of trafficking in human (2023), https://www.coe.int/en/web/anti-human-trafficking/-/greta-issues-guidance-note-on-addressing-the-risks-oftrafficking-in-human-beings-related-to-the-warin-ukraine-and-the-ensuing-humanitarian-crisis.
• Hoff, S., de Volder, E. (2022), Preventing human trafficking of refugees from Ukraine: A rapid assessment of risks and gaps in the anti-trafficking response. La Strada International, https://www.europol.europa. eu/publications-events/publications/early-warning-notification-war-in-ukraine-refugees-arrivingto-eu-ukraine-risk-of-exploitation-part-of-thb.
• Human Rights Watch. Poland: Trafficking, Exploitation Risks for Refugees (2022), https://www.hrw.org/ news/2022/04/29/poland-trafficking-exploitation-risks-refugees.
• Ilu uchodźców z Ukrainy jest w Polsce [AKTUALNE DANE] (2024), https://300gospodarka.pl/news /uchodzcy-z-ukrainy-w-polsce-liczba#google_vignette.
• James, W. (2002). Psychologia. Kurs skrócony, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Biblioteka Klasyków Psychologii.
• Joint Statement. World Day Against Trafficking In Persons, The international community must strengthen prevention and accountability for trafficking in persons in conflict situations (b.d.), https://www. ohchr.org/sites/default/files/documents/issues/ trafficking/statements/2022-07-29/2022-7-29- 2022-World-day-against-trafficking-final-jointstatement.pdf.
• Judach, T. (2016). In Wartime: Stories from Ukraine, London: Penguin.
• van Kempen, P.H. (2013), Four Concepts of Security – A Human Rights Perspective, Human Rights Law Review, 13(1).
• Kiza, E., Rathgeber, C., Rohne, H-C. (2006), Victims of War: an empirical study on war-victimization and victims’ attitudes towards addressing atrocities, Hamburg: Habmurger Edition Verlagsges, .
• Kossowska, A. (1998), Dezorganizacja społeczna a przestępczość, Archiwum Kryminologii, XV.
• Kurapov, A., Danyliuk, I., Loboda, A., Kalaitzaki, A., Kowatsch, T., Klimash, T., Predko, V. (2023). Six months into the war: a first-wave study of stress, anxiety, and depression among in Ukraine. Frontiers in Psychiatry, 14.
• Lasocik, Z. (2022), Jak ocalić kobiety z Ukrainy przed handlarzami ludźmi,? https://wyborcza.pl/7,75 968,28367081,jak-ocalic-kobiety-z-ukrainy- -przed-handlarzami-ludzmi.html.
• Mayntz, R., Holm, K., Hübner, P. (1985). Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Warszawa: PWN.
• Meager, N., Tyers, C. Perryman, S., Rick, J., Willison, R. (2002), Awareness, knowledge and exercise of individual employment rights, Employment Relations Research Series, 15.
• Ninety Per Cent of War-Time Casualties Are Civilians, Speakers Stress, Pressing Security Council to Fulfil Responsibility, Protect Innocent People in Conflicts, Security Council, SC/14904 (2022), https://press.un.org/en/2022/sc14904.doc.htm.
• Norouzi, N. (2017), Victimology or Victimization of the Women in War, Journal of Medical Law, 61.
• Nwadinobi, E.A. (b.d.), Trafficking and the Boko Haram Conflict: The Not So Good, the Bad, and the Outright Ugly, London: Polgrave Macmillan.
• Obora, H. (2010), Podejście PDCA Problem Solving w rozwiązywaniu problemów organizacj,. Acta Universitatis Lodzensis. Folia Oeconomica, 234, 323- 333.
• Palczewski, S. (2023), Wojna: ryzyko dużego ataku w Polsce. Wojsko działa, https://cyberdefence24,pl/armia-i-sluzby/wojna-ryzyko-duzego-ataku-w-polsce-wojsko-dziala-wideo.
• Poland welcomes more than two million refugees from Ukraine (2022), https://www.unhcr.org/news/press /2022/3/6234811a4/poland-welcomes-millionrefugees-ukraine.html.
• Ponad 377 tysięcy osób przekroczyło polsko-ukraińską granicę (2022), https://tvn24.pl/polska/wojna-na-ukrainie-straz-graniczna-podaje-ile-osob-przekroczylo-polsko-ukrainska-granice-5617856.
• Positive and negative obligations of the State (b.d.), https://www.unodc.org/e4j/zh/tip-and-som/ module-2/key-issues/positive-and-negative-obligations-of-the-state.html.
• Radovic, I. (2020), Sexual Enslavement in the War in Bosnia and Herzegovina and Its Links to the Contemporary Concept of Trafficking in Persons, Bosnia: BIRN.
• Rathgeber, C. (2002), The Victimization of Women through Human Trafficking – An Aftermath of War, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice, 10(2).
• Recommendations of the OSCE Special Representative and Co-ordinator for Combating Trafficking in Human Beings on the need to enhance antitrafficking prevention amid mass migration flows (2023), OSCE.
• Szefernaker: 100 tys. uchodźców z Ukrainy przekroczyło do tej pory granicę z Polską (2022), https:// www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8366962,100-tys-uchodzcow-z-ukrainy- -przekroczylo-granice-z-polska.html.
• Szeptycki, A. (2023), Wojna rosyjsko-ukraińska. Szanse i zagrożenia dla polskiej nauki, https://forumakademickie.pl/wokol-nauki/wojna-rosyjsko-ukrainska-szanse-i-zagrozenia-dla-polskiej-nauki/.
• The 10-Point Plan: For stronger European coordination on welcoming people fleeing the war from Ukraine (2023), https://home-affairs.ec.europa. eu/10-point-plan-stronger-european-coordination-welcoming-people-fleeing-war-ukraine_en.
• Thousands of Ukrainians cross Polish border (2022), https://www.dw.com/en/eyewitness-thousandsof-ukrainians-flood-polish-border/a-60937731.
• Timmer, A., Antonaccio, O., Botchkovar, E., Johnson, R.J. (2022), Violent Conflict in Contemporary Europe: Specifying the Relationship Between War Exposure and Interpersonal Violence in A WarWeary Country. British Journal of Criminology, 63(1), 18–39.
• Titis, E. (2008), Maksymalizacja zysku jako cel działalności przedsiębiorstwa a odpowiedzialność społeczna, Zeszyt Naukowy, Wyższej Szkoły Zarządzania i Bankowości w Krakowie, 7, 148–179.
• Turaieva, I. (2023), Dzisiejsza sytuacja na polskiej granicy: ilu Ukraińców przekroczyło granicę z Polską w 2023 r., https://www.ukrainianinpoland.pl/how-many-ukrainians-have-crossed-the-ukrainian- -polish-border-since-the-beginning-of-the-war-current-data-pl/.
• Ukraine Refugee Situation (b.d.), https://data.unhcr.org/ en/situations/ukraine.
• Wemmers, J.M., Manirabona, A. (2014), Defining victims: a proposed typology for victims of war crimes and their need for reparation, [w:] I. Bantekas, E. Mylonaki (red.), Criminological Approaches to International Criminal Law, Cambridge: Cambridge University Press.
• Winterdyk, J. (2019), Explaining Human Trafficking: Modern Day-Slavery, [w:] J. Winterdyk, J. Jones (eds.), The Palgrave International Handbook of Human Traffiching, London: Palgrave Macmillan.
• Wojciechowska, M. (2006,. Zespoły zadaniowe i heurystyczne metody rozwiązywania problemów. Ceon Repozytorium, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/17572.
• Wójcik, K. (2023), Polacy otworzyli domy i portfele dla uchodźców. Niemal 2 mln uchodźców skorzystało z gościny w polskich domach i w miejscach zbiorowego zakwaterowania, https://www.rp.pl/cudzoziemcy/art38015911-polacy-otworzyli-domy-i-portfele-dla-uchodzcow.
• Zaleśna, A. (2014), Zwiększanie świadomości procesowej wyzwaniem dla pracowników organizacji. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 340.
• Zhang, S.X., Spiller, M.W., Finch, B.K., Yang Qin (2014), Estimating Labor Trafficking among Unauthorized Migrant Workers in San Dieg,. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 653(1), 65–86.
• 4 marca 2022 r. przyjechało z Ukrainy 106 000 osób, https://samorzad.infor.pl/wiadomosci/5428869,Liczba-uchodzcow-z-Ukrainy.html.