Wiek, obok płci, stanowi jedną z głównych cech determinujących pozycję społeczną jednostki. Dyskryminacja ze względu na wiek najczęściej pojawia się w kontekście osób starszych. Problematyka ta jest często podejmowana w dyskursie naukowym i medialnym. Rzadziej dostrzega się problem ageizmu z innej strony - dyskryminacji osób młodych, która w literaturze naukowej funkcjonuje pod nazwą adultyzmu. Najogólniej ujmując, adultyzm to postrzeganie młodych osób w kategoriach niedojrzałości. Percepcja ta nie jest poparta racjonalnymi przesłankami wynikającymi z zachowania dyskryminowanej osoby, a jedynie wynika z wyobrażeń osoby dyskryminującej. Wyobrażenia te polegają na tendencji do uogólniania w oparciu o negatywne doświadczenia z osobami w podobnym wieku i przypisaniu domniemanych cech jako typowych dla całego przedziału wiekowego. Ta forma dyskryminacji obecna jest w instytucjach społecznych, prawie, obyczajach i postawach. Przeprowadzone badania przebiegały dwuetapowo, łącząc w sobie strategię ilościową (sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem ankiety) i jakościową (metoda Photovoice). Celem badań było poznanie obszarów, w obrębie których młodzi ludzi doświadczają dyskryminacji oraz jej form. Grupę badaną stanowiła młodzież w wieku 18-24 lat (100 badanych), dobrana w sposób celowy z terenu województwa śląskiego. Zwieńczeniem projektu badawczego było przygotowanie i poprowadzenie przez osoby w niego zaangażowane warsztatu dotyczącego adultyzmu dla młodzieży. Analiza zebranego materiału empirycznego oraz doświadczenia w pracy nad projektem obnażyły nieświadomość młodych ludzi w kwestii występowania takiej formy dyskryminacji oraz mylenie adultyzmu z innymi jej formami. Niepokojące jest również zjawisko szybkiej internalizacji przez młodzież postaw charakterystycznych dla osób dorosłych względem młodszych od siebie, zataczając tym samym koło w dyskryminacji.

Children’s literature sensitizing to situations of exclusion threat – selection and pedagogical implications

Children’s literature of the last decade of the 21st century presents a number of narratives that show the need to be attentive to numerous situations that threaten to exclude a person from certain social groups. These books can be described as particularly sensitive to harm of the neighbour. The aim of the article is to show the fate of literary heroes in selected children’s books, in which they directly or indirectly face the problem of discrimination and social exclusion. The situations that I would like to draw attention to are: homelessness of another person, poverty, exile. My goal is achieved by analyzing selected children’s literature of both Polish and foreign (mainly Swedish) writers. The text is composed of two parts. In the first, I present the existing state of knowledge in social sciences and humanities on social exclusion and the process of non-existence, in the second part of the text, I present conclusions from the content analysis of selected children’s literature. Each of the books selected for analysis can function in the early school readership as close to the ideas of intercultural education and philosophy of dialogue.

Survival strategies of Ukrainian student-refugees (in the perception of general secondary school teachers)

The aim of the article was to identify and characterize survival strategies adopted by Ukrainian refugee students in general secondary schools. The study was grounded in qualitative research within the interactionist perspective, with the use of thematic analysis. The empirical material was collected through in-depth narrative interviews with twelve teachers from six schools located in cities of various sizes. The research revealed and described three main strategies employed by refugee students: distancing strategy (from teachers, education, and peer groups), engagement avoidance strategy (in classwork and homework), and non-learning of the Polish language strategy. The primary function of these strategies was to simulate the performance of school duties and assume the role of a learner. The strategies were students’ responses to the imposed situation of sudden and compulsory functioning in school in a foreign country, without knowledge of the teaching language and without preparation for participation in advanced secondary education. The strategies constituted a response to the lack of systemic, flexible, and functional solutions stimulating the adaptive processes of refugee students. The article concludes with practical implications regarding the necessity of developing a coherent concept of education for refugee students, as well as migrants who do not present sufficient competence in the Polish language at the secondary level.