Artykuł prezentuje wstępne wnioski z badań terenowych przeprowadzonych na terenie Wrocławia na przełomie czerwca i lipca 2019 r., dotyczących postrzegania Żydów wrocławskich przez młodych mieszkańców miasta. Badania miały na celu zweryfikować stan wiedzy na temat historii Żydów we Wrocławiu, ich współczesnej działalności społecznej, kulturalnej i religijnej oraz samej kultury żydowskiej. Ważnym ich aspektem było sprawdzenie, w jaki sposób społeczność ta funkcjonuje w świadomości młodych mieszkańców miasta, jakie jest oddziaływanie stereotypów na jej postrzeganie oraz jakie są źródła wiedzy na jej temat. Istotne było także określenie, które miejsca w przestrzeni identyfikowane są jako żydowskie oraz dowiedzenie się, czy młodzi mieszkańcy Wrocławia uczestniczą w wydarzeniach organizowanych przez społeczność żydowską, jak je oceniają i czy uważają je za potrzebne.

Heritage and memory. An essay on the absent culture of Polish Jews

The main research problem of the study is the question whether a culture that is already absent from the social space of a local community is the community’s cultural heritage. Has such a culture been remembered by the inhabitants of a small town and how does it fit into the context of regional education? The axis of the article is the Jewish culture that was present until World War II in two shtetls – “Jewish towns” – in the Świętokrzyskie region: in Włoszczowa and Chmielnik. These are two opposite examples of building a town’s cultural and social identity in the context of the almost complete absence of the Jewish culture and, in the second case, its extensive revitalization. The presented sociological and anthropological research shows that this context is socially and politically conditioned, and (above all) that in order to recall an absent culture from the controversial past, the emergence of social leaders, called leaders of cultural heritage, is desirable. They are organizationally able to initiate activities supported by a sound ideological basis.