Jednym z wielu obrazów współczesności jest wzajemne funkcjonowanie osób reprezentujących odmienne kultury, narodowość, rasę czy religię. To sprawia, że w poszczególnych społecznościach pojawia się szereg nieporozumień czy konfliktów, powodowanych brakiem wiedzy o wzajemnej kulturze. Rysująca się coraz powszechniej odmienność we współczesnych społeczeństwach generując wielorakie obawy i lęk uniemożliwia zachowanie poczucia bezpieczeństwa. Tymczasem odmienność/różnorodność kulturowa, etniczna, narodowa winna być postrzegana jako wspólne dobro służące budującym się wspólnotom. Tym samym ujawnia się brak świadomości, że odmienność kulturowa to wartość, swoiste bogactwo warunkujące szerokie możliwości holistycznego rozwoju, a nie zagrożenie tożsamości czy wolności. By stan taki osiągną potrzeba świadomości i wiedzy. Niniejszy tekst jest zatem próbą zainteresowania społeczeństwa przedmiotowym zagadnieniem, które można oswoić i rozwinąć dzięki edukacji międzykulturowej, która może przybrać różne formy edukacji, także poprzez poszczególne dziedziny sztuki, takie jak teatr czy film. Wspomniane dziedziny sztuki stanowią nie tylko pole edukacji, poznania różnorodności, ale są narzędziem kształtowania postaw, zainteresowań, wyrażania emocji czy modelowania sposobu myślenia o odmienności. Propozycje konkretnych (wybranych) spektakli czy filmów, oparto zasadniczo na pełnym przekonaniu, że sztuka stanowi nie tylko wartość autoteliczną, artystyczną, ale jest narzędziem formującym kierunek myślenia w określonym zakresie.

The article presents problem of social difference and the related mechanisms of exclusion. The paper shows the process how the difference needed in the world is born inequality, discrimination, human suffering, often as unwanted and unintended consequences of group processes. The factor differentiating way to experience the social difference and forms of engagement in reality, is the human identity. The text presents the arguments in favor of the thesis that the difference does not necessarily lead to inequality, and a key role in this process is the identity of the man, with his basic need of recognition. Educational activities are considered an important factor in institutional support in this process. Also shows the process of individualization (the problem of individualism) in the social world as an essential factor in the offending unfavorable balance between an inclusion and social exclusion.

The article deals with post-modern approach and philosophical thinking and its relation to pluralism. Its manifestation together with globality can be seen at various types of educational projects and schools (reformatory, alternative) and views of liberation of teachers, pupils and their parents to freedom and full humanness.