Problemem podjętym w artykule jest sposób przekazu przez system edukacji szkolnej Republiki Białoruś wiedzy dotyczącej znajdowania się części ziem Białorusi w granicach II Rzeczypospolitej Polskiej. Głównym uzasadnieniem wyboru tematu jest to, iż odpowiednio sformułowany program nauczania może wpływać na kształtowanie świadomości narodowej. Praca oparta jest na oryginalnych wynikach badań materiałów szkolnych używanych w systemie szkolnictwa Republiki Białoruś. W ramach rozprawy został opracowany model teoretyczny przedstawienia kresów w okresie międzywojennym w literaturze szkolnej Białorusi. Znaczącym elementem w badaniu jest uwzględnienie autorskich intencji zawartych w tekście oraz celowo stworzonego przez białoruskich historyków wizerunku Polaków oraz Rzeczpospolitej Polskiej. W wyniku przeprowadzonego opracowania został wyszczególniony charakterystyczny sposób postrzegania przez system białoruskiej edukacji II Rzeczypospolitej Polskiej, a także procesów odbywających się w tym okresie na ziemiach Zachodniej Białorusi. W rozprawie przyjęto tezę, zgodnie z którą Republika Białoruś w podręcznikach dla uczniów stwarza obraz wroga zewnętrznego, którego rolę w jej przypadku pełni Polska oraz Polacy.

Nation-wide referendum in the Republic of Belarus

The aim of the article is to present the issue of the nation-wide referendum in contemporary Belarus, country called ‘the last European dictatorship’. The paper is first study devoted to this issue in Polish literature. The author, basing on Belarus’ constitution and other legal acts investigates theoretical and practical aspects of the referendum. The author also describes all cases of implementation of the nation-wide referendum in Belarus after 1991 and discuses their role in the process of shaping contemporary political system of this country. He concludes that referendum in Belarus is rather a tool of political mobilization of the society under authoritarian regime than a form of exercising citizens’ voting rights.

Coraz więcej studentów z Europy Wschodniej studiuje w polskich uczelniach. Polska jest dla nich krajem bliskim kulturowo, w którym mogą zdobyć dyplomy uznawane w Europie przy niskich kosztach utrzymania. Wymiar tożsamościowy jest niezwykle ważny, wręcz kluczowy, warunkuje bowiem pojawienie się postaw otwartości lub zamknięcia się na kulturę przyjmującą i replikację tejże postawy wobec języka kraju gospodarza, aktywności na rynku pracy i gotowości wchodzenia w grupy wtórne w społeczeństwie przyjmującym. Przeprowadzone badania wykazały, ze studenci z Białorusi, Ukrainy i Rosji chcą integrować się z polskim społeczeństwem, pozostają jednak bierni i rzadko włączają się życie społeczne uczelni i środowiska lokalnego, nie promują też swojej kultury ojczystej. Społeczeństwo polskie nie jest bowiem otwarte na Innego. W grupie badanej zaobserwowano częste wskazania na uczucie przygnębienia, jakie towarzyszy studentom podczas pobytu w Polsce – jest to spowodowane niewydolnością systemu administracji państwowej, która odpowiada za legalizację pobytu cudzoziemców w Polsce. Postuluje się potrzebę stworzenia stanowisk uczelnianych i wydziałowych koordynatorów do spraw studentów cudzoziemskich, którzy pomagaliby w adaptacji i funkcjonowaniu tych studentów w uczelni i środowisku lokalnym. Za zasadne uznaje się wprowadzenie wolontariackiej instytucji studenta opiekuna, który pomagałby nowo przyjętym studentom w pierwszych miesiącach studiów (kulturowo, językowo i społecznie).

Po wyborach prezydenckich w 2010 r. na Białorusi relacje białorusko-unijne weszły w fazę ostrego konfliktu politycznego. UE przyjęła sankcje wizowe i gospodarcze wobec Białorusi. UE zawiesiła również udział Białorusi w programie Partnerstwa Wschodniego. Do eskalacji konfliktu doszło na początku 2012 r., gdy ambasadorowie UE wyjechali z Białorusi. W kolejnych miesiącach UE przeszła do polityki krytycznego zaangażowania wobec Białorusi, która przejawiała się utrzymywaniem kontaktów z reżimem na poziomie technicznym. W drugiej połowie 2013 r. nastąpiła niewielka poprawa obustronnych relacji. Szczyt Partnerstwa Wschodniego w 2013 r. nie przyniósł wyraźnego przełomu na linii Bruksela–Mińsk.

Polish councils in Belarusian territories: from the history of the struggle for the union with the Polish Republic (1918–1920)

The author describes activity of Poles who lived in Belarusian territories in 1918–1920. They were a group of cultural and economic importance who promoted the idea of maintaining Lithuania and Belarus in the Polish sphere of influence. They organized councils and committees and, later on, armed groups, wrote memorials and called upon the Polish government to save Belarus from the Bolsheviks. In their opinion, the entire region had to either be a part of Poland or an independent allied state. According to them, the Treaty of Riga which divided Belarus was a failure of Poland’s foreign policy.

The Universal Periodic Review (UPR) of the United Nations Human Rights Council is an international monitoring mechanism established within the frames of the universal human rights protection system, which involves systematic assessment of the performance of all member states of the UN with respect to a broad range of their human rights obligations and international humanitarian law standards. Since Belarus does not participate in the regional human rights protection system operating under the auspices of the Council of Europe, the application of the UPR in relation to that country gains particular importance. So far Belarus has been under review twice – in 2010 and 2015. The aim of the paper is to describe the rules of the mechanism and the process of the UPR concerning Belarus, to present the results of the review, including main human rights issues identified and the recommendations received by Belarus in the course of the UPR, as well as to explain the position of Belarusian authorities on such recommendations. The paper also attempts to discuss the drawbacks and the advantages of the UPR, using the perspective of the review undergone by Belarus.

Artykuł poświęcony jest zabytkom historycznym kultury prawosławnej rejonu Kobryńskiego w obwodzie brzeskim na Białorusi – państwie wielowiekowej i bogatej kultury, w którym istnieją specyficzne tradycje budownictwa sakralnego. W tekście ukazane zostały osobliwości drewnianej architektury sakralnej w mieście Kobryń i na terenach rejonu Kobryńskiego. Szczegółowo została opisana drewniana cerkiew Świętych Piotra i Pawła. Tekst zawiera również wskazanie roli i miejsca murowanych cerkwi w przestrzeni kulturowej miasta Kobryń i rejonu Kobryńskiego. Autor artykułu wnioskuje, że na początku XXI wieku drewniane i murowane cerkwie miasta Kobryń i rejonu Kobryńskiego stały się symbolem i dumą kultury białoruskiej. Współcześnie – w warunkach współistnienia państwa białoruskiego i Cerkwi Prawosławnej, a także rozwoju agro- i ekoturystyki – drewniane i murowane cerkwie stają się nieodłączną częścią przestrzeni kulturowej i wyznacznikiem samoidentyfikacji ludności białoruskiej.

W artykule zaprezentowano formułę rosyjskiego oddziaływania propagandowego jakiemu państwo rosyjskie poddaje obywateli Białorusi. Wskazano cele i grupy docelowe tego oddziaływania, dokonano oceny ich efektywności oraz przedstawiono możliwe formy reakcji, mającej na celu przygotowanie Białorusinów do umiejętnego dostrzegania działań mających na celu dezinformację, manipulację i kształtowanie opinii publicznej zgodnie z rosyjskimi celami politycznymi.

The article analyzes selected activities of the Foreign Affairs Committee of the Sejm of the Republic of Poland in connection with the main directions of Polish foreign policy. For the purpose of consideration of the thesis, it was assumed that the Foreign Affairs Committee has a complementary/supplementary role in the control of the directions of Polish foreign policy, and in Poland there was a balance between executive and legislative power in this area. The research problem was to determine the scale of the Committee’s interest in world events through a specific response and to define the specific geographic area that would result from this activity. The method of quantitative analysis was used, PS Imago Pro 7.0 program was used for the research. The result of the research allowed to draw conclusions that the Committee’s interest of opinion-forming and intervention through the publication of statements, as well as formulating recommendations in the vast majority is manifested in relation to the most important issues in the immediate environment of Poland: Belarus, the situation of Poles in Lithuania, the events in the Caucasus, which is consistent with the basic directions of Polish foreign policy.

Objectives and assumptions of the policy of the Russian Federation towards Belarus in the area of oil and gas

The aim of the article is to analyze the energy policy of the Russian Federation towards Belarus in 2015–2021. The article focuses on the issues of bilateral relations in the sphere of crude oil and natural gas. Russia uses energy tools towards Belarus in order to force it to deepen its political, economic and military integration. Russia also undertook the task of regulating the principles of further energy cooperation with Belarus.

The subject of the research is the problem of mass migration of the intellectual elite from Belarus. The analysis of the current situation in Belarus shows that a special role in the migration of Belarusian scientists and academic teachers is not played by economic factors, but to a greater extent, by political and social factors. Migration has taken the form of flight from Belarus, which is leading to a huge crisis in Belarusian science, education and society in general. The largest number of Belarusian scientific migrants is in Poland, where programs of assistance to Belarusian scientists and favourable conditions for moving have been created. Highly qualified specialists, leaving to work in other countries, bring significant bene-fits to the host country, at the same time causing huge, irreparable damage to the country they leave. For host countries, the migration of the intellectual elite serves as a tool to increase the country’s competitiveness in the world market.

To green Ukraine and to those green meadows... The Eastern borderlands of the Second Polish Republic as an object of sightseeing interest for Poles – an attempt at a summary

This article is an attempt to look at selected factors accounting for the popularity among Polish tourists a few years ago of the area known as the Eastern borderlands of the Second Polish Republic (Pol.: Kresy). Methodologically, the autoethnographic study involves an analysis of desk research (the 2019 CBOS survey and the observations made by other researchers). Starting from the CBOS quantitative data recording the scale of Poles’ trips in this direction, the author looks at selected qualitative circumstances which may, to some extent, be behind the preferences diagnosed in the survey, but also behind the broader interest in these sites. The considerations include the (geo)political reality, specific (Eastern borderland-like) experiences, Polish traces, literature, film and Galician and migration myths – assigned to three main thematic areas (Europeanization versus a good national self-sense, Polish traces, and literature, films and myths). Although the essence of the considerations seems to favour Ukraine, the “question of priority” was left – as it is the case in quantitative research – open, focusing on broadening the context of the whole issue.