Problemem podjętym w artykule jest sposób przekazu przez system edukacji szkolnej Republiki Białoruś wiedzy dotyczącej znajdowania się części ziem Białorusi w granicach II Rzeczypospolitej Polskiej. Głównym uzasadnieniem wyboru tematu jest to, iż odpowiednio sformułowany program nauczania może wpływać na kształtowanie świadomości narodowej. Praca oparta jest na oryginalnych wynikach badań materiałów szkolnych używanych w systemie szkolnictwa Republiki Białoruś. W ramach rozprawy został opracowany model teoretyczny przedstawienia kresów w okresie międzywojennym w literaturze szkolnej Białorusi. Znaczącym elementem w badaniu jest uwzględnienie autorskich intencji zawartych w tekście oraz celowo stworzonego przez białoruskich historyków wizerunku Polaków oraz Rzeczpospolitej Polskiej. W wyniku przeprowadzonego opracowania został wyszczególniony charakterystyczny sposób postrzegania przez system białoruskiej edukacji II Rzeczypospolitej Polskiej, a także procesów odbywających się w tym okresie na ziemiach Zachodniej Białorusi. W rozprawie przyjęto tezę, zgodnie z którą Republika Białoruś w podręcznikach dla uczniów stwarza obraz wroga zewnętrznego, którego rolę w jej przypadku pełni Polska oraz Polacy.

Strongholds as power institutions in the early-Piast monarchy (in written sources)

Paper summarizes selected source information concerning strongholds as power institutions of Polish monarchy in 10th–12th c. AD: forged foundation diploma for Mogilno Benedictine abbey (with date 1065), papal bullae for Gniezno, Włocławek, Wrocław and Kraków dioceses, and relevant fragments of Gallus Anonymus and Magister Vincentius chronicles.

Requisition or robbery? A case study of usurpation of property by the Red Army – resorting to the example of Września county in 1945

The text revolves around the Red Army’s activity in Greater Poland since the liberation to the dismantling of the Soviet administration in Poznan province. This text deals with requisitions and robberies committed by the Red Army around Września.

The long new beginning of administrative jurisdiction in the post-World War II Poland

It’s hard to deny that the history of administrative jurisdiction in Poland attests the dramatic fate the country faced in the twentieth century. It is the only country in Europe which, through deliberate actions of the German occupant, suffered the loss of its entire decree archives. Similar were personnel losses: following the end of the war only 37% of all justices and prosecutors from before the war returned to work. The most serious blow, however, to the idea of the revival of the administrative jurisdiction in Poland, came from the communists’ complete rejection of such type of jurisdiction. It was considered irreconcilable with the then propagated doctrine of socialist legitimacy, according to which a conflict between the administration of the state, realising the will of the working people, was eo ipso impossible. It was, therefore, a departure from the previous understanding of law, according to which the role of administration was to guard the legal rights of every individual. Restitution of administrative jurisdiction (initially of a quite limited scope) at the dawn of the communist rule in Poland was therefore an exception in all of the then Ostblock. The gradual development from that moment onwards of the Polish administrative jurisdiction, and also an increase in popular awareness of individual rights, are best testified by the statistical data. If in 1980, the first year of the restored administrative jurisdiction, 2,470 cases were submitted to court, in 2015 there were as many as 83,529 cases.

Helvetica Constitution (1798) – the first constitution of Switzerland

The constitution of the Helvetic Republic of 1798 was the first act of constitutional rank in the history of the State. Developed by the Swiss, foreign institutional solutions separate Swiss tradition contained and to the resistance of the cantons has been imposed by force under the pressure of the French troops. For 5 years of duration, based on her settlement had taken place political experiment where a total rupture with the centuries-old model of Confederation of cantons to the State of a „One and indivisible”. The Constitution also created the first legislative authority of the Republic (the Senate and the Great Council), the Executive – Directorate and Judicial power – the Supreme Court. In addition, a set of freedoms and civil liberties.

The future by the past: The role of history in the concept of constitutional patriotism of Jürgen Habermas

The definition of patriotism is usually restricted to the conclusion that its aim is mere cultivation of the historical memory. However, patriotism has two distinct faces: one pointed at the past and the other focused on the present. What is more, in the opinion of many scholars, patriotism doesn’t need to be closely related to one nation or culture. An interesting concept of constitutional patriotism was developed by German historians and philosophers during the debate on national identity after World War II. Jürgen Habermas has been one of the founders of this project. According to the German philosopher, constitutional patriotism doesn’t mean just positivist constitutional acts, but some abstract forms, interpretations of a particular community. Such universal principles may be, for instance, procedures of sovereignty and liberal rights. The following article conveys arguments indicating that the role of history is very important in the concept of constitutional patriotism by Jürgen Habermas.

Historical politics as a form of construction of the image of Polish in international arena

Article raises the issue of the importance of historical policy, also known as the politics of memory, as a category, which in recent years is the subject of heated debate. This is because, through the tools of historical policy, the authority has the opportunity to shape the expected vision of the state and nation in the international arena. This remains controversial due to the fact that the possibility of an arbitrary silence inconvenient facts and events. The main aim of this article was to show the importance of historical policy as a tool to build the country’s image in the international arena, not evaluating the policy pursued by the authorities. This issue is discussed in a wide range in the pages of various publications and at scientific conferences or debates historians. Analysing the literature and the press reports and official documents of institutions and government agencies have been in the paper a short review of selected policy definitions historical aspects of its tools and its implementation and postulates policy history in the future.
Historical policy should be implemented by the Polish state as part of the construction of the position of the State in the international sphere, but mainly as an element of education of the next generations of Poles.
I have no doubt that in the international, worldwide, all reasonable state, who understand their needs, and above all, to have a sense of their statehood and dignity, pursue an active policy of history.

“Grandma Austria”, Polonia rediviva and the traps of destiny. Tadeusz Kudliński’s tricky interlinear gloss on post-Partitions history – The Grabowski Saga

This paper is an interpretation of Poland’s post-Partitions history as depicted in The Grabowski Saga, a story by Tadeusz Kudliński (1980). The focus is on the attitudes of the conservative Galician landed gentry to insurrectionary ideas.

The article aims at identifying key elements of Russia’s strategic culture and drivers for its change. It starts with a short theoretical overview of the strategic culture concept and different approaches within various theoretical frameworks (liberal, constructive, and post-modern). It focuses on most important determinants of Russian strategic culture, namely history, ideology, geopolitics, systemic issues, and religion. It examines the extent to which Russian policy reflects these determinants.

Polish exile in Belarus in the light of publications in “Dziennik Miński” (1917–1918)

“Dziennik Miński” was published between 1917 and 1918 in what is now Belarus. The newspaper was targeted at Poles living there for generations, as well as at refugees who came to the city as a result of enforced migration in the summer of 1915. The newspaper was a source of information about military developments on the fronts of the First World War. What is more, it provided news about politics, social and cultural lives, as well as the refugees and their lives away from home. The newspaper also provides research material concerning the relations between the refugees and the locals of Polish origin. Information was also available on the problems faced by the refugees on a regular basis and the operations of help organizations like Centralny Komitet Obywatelski (Central Civil Committee) or Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny (Polish Society for Assisting War Casualties).

Polské uprchlictví v běloruských zemích na stránkách novin „Dziennik Miński” (1917–1918)

Czech studies in Poland – the nature and content of the research field

The position of Poland and Czechia in contemporary Europe, their mutual relations and significance of the areal studies in Central Europe. Czech Lands in comparative history of Central European macroregion in European and American historiographies, and a special position of the Polish research attitude. The asymmetry of the Polish studies in Czechia and the Czech studies in Poland. Scholars, essayists, and churchmen in the capacity of interpreters of the Czech issues. The national heterostereotypes in an interdiciplinary research and their role in social relations.

The Russian press’ response to the Act of 5th November 1916

This article discusses the reaction of the Russian press to the information about the Act of 5th November of 1916 proclaimed by Germany and Austria-Hungary with regard to the independence of Poland together with the response of Russians and Poles alike.

This study reflects on questions of a beginning and an end in the view of St. Thomas Aquinas and Dante Alighieri. Critical and comparative analysis will show: (1) in what ways the authors perceived the ultimate goals of humanity; (2) what impact doing so had on their political outlooks.

Count Mauritius August Benyovszky (1746–1786) – the Pole, Hungarian, Slovak or cosmopolitan?

In this article we focus on the question of the national identity of a famous adventurer and traveller Count Mauritius August Benyovszky (Polish: Beniowski, 1746-1786). Despite the fact that Benyovszky was born in present-day Slovakia and he sometimes described himself as a Pole, his national identity could not be labelled as either Slovak or Polish.

Celem artykułu jest ukazanie związku historii z kształtowaniem się tożsamości narodowej wybranych bohaterów literackich. Rozważania oparte są na analizie tego procesu na Ziemiach Odzyskanych – migracji różnych ludów po II wojnie światowej (Szczecin) lub na pograniczach (Śląsk jako tygiel narodowości). Artykuł jest próbą literackiej interpretacji zjawiska. Proces kształtowania się tożsamości został ukazany na przykładzie losów bohaterów literackich następujących utworów: Bambino I. Iwasiów, Proszę bardzo A. Rottenberg i Czarny ogród M. Szejnert.

Artykuł dotyczy sposobów ukazywania dekady lat osiemdziesiątych w polskim kinie najnowszym (w okresie 2007-2017). Autor wskazuje na cztery podstawowe kategorie filmów dotyczących ostatniej dekady PRL-u: „wielkie biografie” dotyczące kluczowych postaci historycznych, takich jak: Lech Wałęsa, Jerzy Popiełuszko czy Ryszard Kukliński; „małe biografie”, odnoszące się do losów osób powszechnie znanych, ale działających poza sferą polityczną, takich jak Zbigniew Religa czy rodzina Beksińskich; „filmy rozrachunkowe”, w których dekada stanu wojennego jest ukazana jako okres przede wszystkich różnego typu wyborów o charakterze polityczno-etycznym, które w taki czy inny sposób oddziałują na czasy współczesne. Ostatnią grupę można nazwać „filmami o codzienności”, odnoszą się one bowiem do „dekady Jaruzelskiego”, jednak pokazują ją nie od strony uwikłania w procesy historyczno-polityczne (choć w większości filmów odgrywają one rolę w życiu bohaterów), ale od strony problemów dnia codziennego.

W niniejszym tekście porównuję kilka filmów z lat 60. oraz przełomu pierwszej i drugiej dekady XXI wieku: Jak być kochaną (1962) Wojciecha Jerzego Hasa i Joannę (2010) Feliksa Falka, Echa (1964) Stanisława Różewicza i Kreta (2010) Rafaela Lewandowskiego oraz Na melinę (1965) Różewicza i Obławę (2012) Marcina Krzyształowicza. Filmy te równie wiele dzieli, jak łączy. Niemniej jednak podobieństwa wydają się zbyt istotne, by przejść obok nich obojętnie. Nie tyle wojna czy lustracja są ich tematem, ile ludzie postawieni w niecodziennej sytuacji, ich wybory, postawy, dylematy, ale i miłości. W każdym razie w żadnym z nich wojna nie jest powodem do dumy czy chwały, niezależnie od tego, czy kończy się zwycięstwem, czy staje się przyczyną heroicznych zmagań i cierpień. Mimo upływu lat i różnych kontekstów dostrzegam w nich te same problemy, postawy, dyskurs wartości, rozwiązania ideowe i dramaturgiczne, ale też odrębność wobec dominujących wizerunków pamięci, przeszłości i wojny. Dzięki temu mogę zadać pytanie o status relacji między dawnym i nowym polskim kinem, skupić się na sensie pewnych prawidłowości bądź znaczeniu powtórzeń. Wszystkie te filmy łączy nieoczywistość, brak wiary w jednoznaczne odpowiedzi, używając pewnego uogólnienia - przełamanie stereotypów funkcjonujących w polskim myśleniu o przeszłości, pamięci i wojnie. Powrót do tych samych tematów, sposobów ujęcia, wątpliwości, porządku aksjologicznego nie oznacza prostej kontynuacji czy nawiązań, mających podkreślić odwołanie do klasyki polskiego kina. Nowe filmy stanowią raczej dowód na to, że kolejni twórcy poszukują odpowiedzi na uniwersalne pytania. Nie pozwalają kulturze zamknąć się w gotowych schematach.

Central Europe – the concept, the historical conditioning, the significance

The notion of Central Europe as a historical region assumed importance after the end of the First World War and again in the 90’s of the 20th century. The aim of historical conditioning of this region was to build the political unity which would be able to oppose the threat from the East and the West. Polish researchers played a crucial role in the research of this region. They even often initiated this research.

Střední Evropa – pojem, historická podmíněnost, význam

The impact of the personal union with Saxony on the parliamentary system of the Polish-Lithuanian Commonwealth

This article attempts to provide answers to several research questions related to the consequences of representatives of the House of Wettin ruling the Polish-Lithuanian Commonwealth to the country’s state organisation, with special emphasis placed on its parliamentary system.

Carantans – Alpine Slavs from the 6th to the 15th century

It is an outline of the history of Carantania and Slavic tribes from the 7th-14th centuries. The author drew attention to Carantan’s baptism, assimilation processes and their material culture.