W artykule zostały poddane analizie naukowe badania komparatystyczne ukraińskich uczonych dotyczące rozwoju pedagogiki w Rzeczypospolitej Polskiej oraz doświadczenia tego kraju w reformowaniu systemu edukacji w kontekście eurointegracji. Podkreślono, że dla ukraińskich uczonych polskie doświadczenia są najbardziej aktualne i interesujące, o czym świadczą liczne publikacje w czasopismach naukowych oraz dysertacje. Określono i przeanalizowano ponadto podstawowe grupy tematyczne takich badań, jak: rozwój edukacji uniwersyteckiej; edukacji międzykulturowej; profesjonalne przygotowywanie przyszłych nauczycieli; modernizacja edukacji zawodowej; transformacje w systemie edukacji szkolnej; nauczanie i wychowywanie uczniów; analiza sylwetek postaci historycznych, które włożyły wielki wkład w rozwój nauk pedagogicznych; nowe podejścia do zarządzania systemem edukacji. Odwołano się do fundamentalnych badań polskich uczonych w zakresie wymienionej problematyki. Sformułowano wniosek, zgodnie z którym polskie szkoły naukowe, reformy w dziedzinie edukacji są katalizatorem naukowych idei ukraińskich uczonych w dziedzinie pedagogiki, wzorem modernizowania edukacji w kontekście jej europejskiego rozbudowywania.

Autorka tekstu podejmuje problematykę relacji między językiem a edukacją. Egzemplifikacją jest kultura kaszubska. Postrzega język jako element gry o tożsamość etniczną (kulturową). Ponadto opisuje proces zmiany statusu (prestiżu) języka kaszubskiego, co odzwierciedla się w podejściu do formalnej edukacji kaszubskiej. Uznanie mowy kaszubskiej jako języka przekłada się na uznanie prawa do edukacji kaszubskiej.

Socrates and Confucius constitute roots of western and eastern civilization respectively and represent very different cultural values and educational traditions. Both of the philosophers lived around 4 – 5th century B.C.E., but there were huge differences in the social and cultural environments in which they lived. Different cultural and social factors in ancient Greece and China led to differences in Socratic and Confucian approaches to learning. Their educational philosophies have been discussed on the base of the aim of education, the content of education, the teaching process, and the nature of the contemporary education. The method used in the described study is hermeneutics, or interpretation of the literary (here scientific) texts, thus the study is cross-cultural in nature and concerns the features of the contemporary education in both cultures.

The undertaken study is aimed at presenting the knowledge and research experiences concerning developmental tasks and the borderland, as well as stimulating the discussion which might result in a more conscious approach and application of these categories in the context of pedagogy. The author presents a report from some studies conducted in the Southern borderland. The text becomes a part of the debate on the tasks of pedagogy – the education aimed at supporting the development of youth. The research into fulfilling developmental tasks, shaping youth’s identity and its many determinants constitute an important field of pedagogy. These studies enable the recognition of the real barriers for individual development in the social and cultural dimension, as well as the efficient or inefficient strategies of overcoming them.

School is the basic institution introducing into the world of civic values and shaping prosocial attitudes and behaviors. Properly shaped social and intercultural competences are essential for proper functioning in everyday life, which is why in the education process they should be constantly developed and concern both teachers and students. By taking an active part in the mutual learning process, individual individuals can become citizens of the world with high competences. In addition to theoretical considerations regarding the desirable competences of teachers and educators working in a multicultural classroom, the article presents statements of representatives of the pedagogical group allowing to estimate their social and intercultural competences and their self-esteem in this regard.

Wirtualna akademia. Studium przypadku
Rewolucja cyfrowa, jaka ma miejsce od kilkudziesięciu już lat doprowadziła do ogromnych zmian we wszystkich praktykach społecznych. Jednym z jej efektów jest także olbrzymia transformacja edukacji. Tradycyjnej szkole czy uczelni wyrosła konkurencja w postaci różnego rodzaju kursów, szkoleń, tutoriali, webinariów czy wykładów umieszczanych na platformach i portalach internetowych i to najczęściej darmowych. Zrewolucjonizowały one – i to na skalę globalną – funkcjonowanie nauczania/uczenia się we współczesnym świecie.
Jednym z przykładów wykorzystania technologii ICT do działań edukacyjnych są tzw. wirtualne akademie. Funkcjonują one tylko w sieci i dostarczają przestrzeni do nauki i edukacji. Zawierają także różnego rodzaju zasoby w postaci materiałów dydaktycznych, tj. podcastów, poradników, testów, filmów i innych materiałów multimedialnych.
Funkcjonowanie tych wirtualnych akademii i ich innowacyjna rola została pokazana na przykładzie działalności Academia Electronica. Powodów tej decyzji jest kilka. Po pierwsze, jest ona darmowa. Po drugie, funkcjonuje w środowisku Second Life, które stwarza nieograniczone wręcz możliwości kreacyjne. Po trzecie, autor jest związany z tą Academią – praktycznie od początku jej istnienia i mógł praktykować różne formy działań, które ona umożliwia i to nie tylko na płaszczyźnie edukacyjnej. Po czwarte wreszcie, jej działalność nie była do tej pory przedmiotem licznych studiów naukowych – w postaci monografii czy artykułów.
Artykuł składa się z czterech części: w pierwszej dokonano krótkiej charakterystyki świata Second Life, w ramach którego funkcjonuje Academia, w drugiej przedstawiono powstanie i rozwój Academii, w trzeciej zaprezentowano funkcjonowanie tej wirtualnej uczelni jako placówki dydaktycznej i naukowej, w części ostatniej porównano ten rodzaj instytucji z innym przedsięwzięciami edukacyjnymi funkcjonującymi w Internecie – czyli w środowisku wirtualnym.
Academia Electronica stanowi nie tylko unikalną na polskim gruncie placówkę naukowo- edukacyjną ale stwarza pole do nieograniczonej wprost kreatywności – jeśli chodzi o wykorzystanie wirtualnych światów do nowego modelu kształcenia i uprawiania nauki. Te światy stają się tak samo realne, jak te dotychczasowe tworzone w środowisku fizycznym. Zmusza to do przeformułowania wielu celów, zasad i metod prowadzenia działalności wiedzotwórczej. Wydaje się, że wzorzec szkoły czy uczelni funkcjonującej tylko w określonym fizycznym miejscu i który ma monopol na dostarczanie wiedzy i tworzenie nowej odchodzi pomału do lamusa. Edukacja i nauka stają się coraz bardziej rozproszone, zróżnicowane, wielopłaszczyznowe i spluralizowane. Jednym z ważnych ogniw tej nowej edukacji są wirtualne akademie.

Osoby starsze w społeczeństwie informacyjnym. E-learning jako szansa na przeciwdziałanie cyfrowej marginalizacji seniorów
Społeczeństwo informacyjne charakteryzuje szybki rozwój nowoczesnych technologii. Skutkuje to koniecznością użytkowania coraz to nowszych urządzeń. Szczególnie dla osób starszych trudne jest podążanie za nowościami. Dlatego niezbędne jest całożyciowe dokształcanie się i podnoszenie swoich kompetencji, które zapobiegną cyfrowemu wykluczeniu seniorów. Uniwersytety Trzeciego Wieku oraz organizacje pozarządowe mają w swojej ofercie przedmioty, które wspomagają słuchaczy w odnalezieniu się we współczesnym, starzejącym się społeczeństwie. Szansą na nową formę edukacyjną, która może przeciwdziałać wykluczeniu seniorów, jest e-learning.

Modern digital media not only provide the ways of gaining numerous benefits, but also pose some risks. This applies to adults as well as to children and adolescents who are the victims but also perpetrators of the disjunctive use of the media. The aim of this article is to indicate antinomies in the Polish education policy regarding the secure use of digital media, mainly such as computer, smartphone, and the Internet. The research analyses the most popular portals offering the e-mail service and uses the document analysis method for indicating the inconsistency between legal acts and ordinances of the minister in charge of education and upbringing.

The article shows the three aspects of research on the history of Slavonic studies in Poland: the developmental trends in Polish historiography, the scale of interest in the Slavs living in Poland and the position of the other Slavic nations in the Polish historiography.

Autorka podkreśla wychowawczą rolę środowiska lokalnego w socjalizacji i kulturalizacji młodego pokolenia. Zakłada, że udział w różnorodnych lokalnych działaniach buduje świadomość przynależności do określonej grupy, określonego terytorium. Prezentuje wyniki szerszych badań studentów pedagogiki, przyszłych nauczycieli dotyczących poczucia wspólnotowości. Koncentruje się na: identyfikacji lokalnej, stosunku do wartości kulturowych, miejsca oraz aktywności społecznej. W konkluzji stwierdza, że praca edukacyjna, wychowawcza nauczyciela jest zadaniem związanym z misją zorientowaną aksjologicznie, czyli na kształtowanie wartości i postaw, której odniesieniem powinny być wartości kulturowe miejsca – kultura lokalna, ale również misją zorientowaną na kształtowanie nowych wzorów zaangażowania społecznego, obywatelskiego.

Współczesny świat nękany jest wieloma problemami, które budzą niepokój o przyszłość społeczeństw żyjących w różnych częściach naszego globu. Problemy te dotyczą również społeczeństw europejskich. Dokuczliwe i pod różnymi względami szkodliwe są zachowania polityków, odżywają radykalne nurty nacjonalistyczne i szowinistyczne, nie słabną konflikty na tle religijnym, pogłębiają się różnice w warunkach życia bogatych i biednych, toksyczne jest oddziaływanie licznych środków masowej komunikacji. W tej trudnej sytuacji niewielką pomoc niesie ludziom edukacja, której powinnością jest przecież przygotowanie do życia. Powinności tej nie sposób wypełnić z powodzeniem, nie uwzględniając podstawowych problemów współczesnego świata, nie pomagając w ich zrozumieniu i poszukiwaniu rozwiązań. Szczególną rolę w tym dziele odgrywać może i powinna edukacja międzykulturowa – inspirując i promując poczynania służące przygotowaniu do godnego i zgodnego życia w dotkniętym poważnymi problemami wielokulturowym świecie.

Prezentowany tekst jest próbą zwrócenia uwagi na potrzeby oswojenia dokonujących się zmian w przestrzeni globalnej. Zagrożenia i konsekwencje współcześnie dokonujących się przemian w wieloaspektowym zakresie implikują potrzebę podejmowania zintegrowanych działań edukacyjnych. W tekście uwagę skupiam na działaniach szkoły/nauczyciela w sytuacji nieładu światowego. Istotną kwestią pozostaje świadomość nauczycieli oraz ich aktywność wychowawczo-edukacyjna zorientowana na kreowanie świadomości młodych ludzi wobec permanentnych zmian oraz zjawiska wielokulturowości. Jak wskazują minione epoki, istotnym instrumentem regulującym pozytywne współistnienie, relacje społeczne, wspólne funkcjonowanie pozostaje kultura i sztuka, będąca nie tylko odzwierciedleniem rzeczywistości, ale ważnym społecznym komunikatem, materiałem edukacyjnym, a nade wszystko spoiwem społeczności, szczególnie wielokulturowych. Uwzględniając wartość kultury/sztuki, nie tylko jej artyzm, estetykę, ale jej utylitaryzm, celowym zamysłem pozostaje włączenie jej do działań edukacyjnych.

The strength of the parliament in the political system is largely dependent on its professionalism defined by the activity of its deputies. Polish MPs’ level of education is high, often higher than the West European average. The aim of this paper is to find out whether candidates’ education is an electoral criterion, whether voters base their decisions on the prospective deputies’ qualifications and skills confirmed by university diplomas. The study the results of which I present below was carried out between December 2018 and February 2019 as part of the nationwide research project Political preferences. Attitudes – Identifications – Behaviors. It was conducted with the application of the survey questionnaire method.

W artykule zaprezentowano perspektywę Ukraińców mieszkających w Republice Czeskiej dotyczącą wybranych aspektów życia. Celem podjętych badań było ustalenie, jak Ukraińcy postrzegają życie w Republice Czeskiej, czeską kulturę i edukację, oraz co dostrzegają jako różnice i podobieństwa w obu kulturach i sposobach edukacji. Zwrócono uwagę, że badanie dotyczy subiektywnych doświadczeń, postaw i opinii indywidualnych respondentów. Dlatego, nie reprezentuje ono całej ukraińskiej mniejszości narodowej żyjącej w Republice Czeskiej. Grupa badana składała się z dwóch grup respondentów o następującym składzie: pierwsza zawierała 8 respondentów Ukraińców na stałe mieszkających w Czechach ponad 10 lat, w drugiej grupie – wywiad przeprowadzono wśród 7 ukraińskich studentów, uczących się w Czechach, oraz wśród ich rodziców. W badaniu zastosowano podejście jakościowe, a dokładnie metodę półustrukturyzowanego wywiadu z respondentami. Analizę uzyskanych danych przeprowadzono za pomocą otwartego, a potem osiowego i selektywnego kodowania.

The considerations in the article focus on the role of territorial local government in two important spheres of welfare state – in providing access to education, and health care. The authors characterize the situation in Poland after the parliamentary elections won in 2015 by the Law and Justice (PiS). The first part of the study analyses the reforms undertaken in the education system and their consequences for territorial local government, in particular increasing the compulsory education age as well as changing the school system. The second part contains a description of planned and implemented changes in health care.

The protection of cultural heritage does not only have social but political and economic consequences as well. While the contents of a national and personal identity are closely tied to inherited cultural heritage, this heritage, as far as material culture is concerned, requires political support often beyond the means of the countries concerned. International support is rendered by organizations such as UNESCO with its World Heritage List, which includes World Cultural treasures as well as Natural Monuments. Politically, cultural heritage can be either a cohesive force or a divisive one when exploited for political purposes directed towards political hegemony. Economically, the cost of preserving cultural heritage can be a lucrative source of income as a result of the global promotion of cultural tourism. By this research, we can come to the idea that the State should facilitate the community empowerment through preservation and development of the cultural heritage – its organic environment, because without protection of the cultural environment and misusing the opportunities offered by it we cannot achieve the proper – i.e., feasible, sustainable – social and economic development of a country.

In this article, through the prism of broadly understood education, we attempt to analyze one of the extremely important and needed contemporary issues, which are intercultural competences. We assume that in the process of shaping them, in addition to content selection, methods of education are also very important. The above thesis is supported by the example of the „Kochana nasza klaso” project implemented by Dariusz SzadaBorzyszkowski at the prison in Bialystok. Such activities can constitute an interesting offer addressed to participants of intercultural activities, based on education, involving in educational and socialization elements. They are also extremely effective in social rehabilitation activities.

We współczesnej przestrzeni edukacyjnej stałe miejsce znalazły szkoły dla mniejszości narodowych, w tym także Polaków przebywających na obczyźnie. Duża ruchliwość społeczna i duża liczba Polaków przebywających na wychodźstwie sprawia, że konieczne staje się dostosowanie polskiej oferty edukacyjnej dla najmłodszych odbiorców (dzieci i młodzieży), również poza Polską. W publikacji omawiam znaczenie i konsekwencje współczesnych migracji, charakteryzuję sieć i ofertę szkolnictwa z polskim językiem nauczania, a także omawiam wyniki badań przeprowadzonych w polskich placówkach oświatowych na obczyźnie w wybranych szkołach (w Austrii, Francji oraz Republice Czeskiej), które pozwalają określić główne problemy i oczekiwania rodziców uczniów wobec tych placówek. Opracowanie zamyka podsumowanie. Publikacja stanowi wprowadzenie do szerszych badań nad działalnością i funkcjonowaniem szkół z polskim językiem nauczania na obczyźnie oraz podmiotów silnie związanych z jej działalnością (uczniów, nauczycieli i rodziców).

The article aims at a redefinition of Islamic suicide terrorist’s motivation. It describes the basic determinants and conceptualizations of terrorism and discusses major theories and explanations of that phenomenon from an individualistic and sociocultural perspective. Due to the fact that suicide terrorism is a very distinct and narrow subcategory of terrorism, the paper addresses the questions of Why it is unique? and in What ways it is distinct from (“normal”) terrorism in general? Given the absence of convincing psychological, sociological and educational evidence that terrorists (and especially suicide terrorists) differ in any particular way from the normal population, the author has developed and proposed an “altruistic” suicide-terrorist model. The proposed model treats suicide terrorism as a process of continuous communication/education between the terrorist and his/her reference group in which psychosocial bonds are developed between the individual and the terrorist organization. The process is determined by: (1) an erroneous understanding of jihad, (2) the existence of conducive external conditions, such as frustration underpinned by poor living standards and a sectarian mentality negating the outside world and its values, and (3) a high level of altruism (and in particular reciprocal altruism) in would-be suicide bombers.

Formalna i nieformalna relacja między nauczycielem a uczniem jest istotnym aspektem, który bezpośrednio przekłada się na jakość procesu edukacyjnego. Z perspektywy inkluzji istnieje jeszcze większa potrzeba skupienia uwagi także na płaszczyźnie relacji nauczyciela i ucznia z innego kręgu kulturowego, ponieważ specyfika społeczno-kulturowa przenika do codziennych interakcji w szkole i w istotny sposób warunkuje motywację i uczenie się ucznia romskiego. Celem prezentowanych w artykule badań było wyjaśnienie istotnych aspektów relacji nauczyciel-uczeń, które mają wpływ na młodych Romów, oraz na ich postrzeganie szkoły i edukacji. Z badań wynika, że za istotne aspekty można uznać postrzeganie nauczycieli przez uczniów (koncepcje wstępne), poziom otrzymywanej pomocy i wsparcia, nierówności i dzielenie się z uczniami informacjami o ich perspektywach.