Toruńskie środowisko naukowe przez 25 lat obserwuje (na początku aktywnie uczestnicząc w tym procesie) działanie Polaków na Łotwie, mające na celu odbudowę szkoły dla mniejszości polskiej. Prowadzenie badań longitudinalnych pozwala nam uchwycić dynamikę procesu transmisji kultury, tradycji i języka polskiego, wskazać rolę podmiotów szkoły mających kluczowe znaczenie dla kształtowania się poczucia tożsamości narodowej pokolenia młodych Polaków urodzonych i mieszkających na Łotwie, korzystających z szansy edukacji w języku polskim i łotewskim. Towarzyszyliśmy uczniom przez okres edukacji szkolnej, będąc przy nich w momentach ważnych, tj. rozpoczęcia oraz ukończenia podstawowej szkoły polskiej i przejścia do szkoły średniej łotewskiej czy rosyjskiej. Niniejszy projekt badawczy stanowi kontynuację poprzednich eksploracji. Tym razem uwaga nasza skupiona jest na absolwentach szkoły (pierwsze cztery roczniki) – dzisiaj młodych trzydziestolatkach. Problem główny projektowanych badań zawiera się w pytaniach: Jaka jest jakość życia i poczucie osobistego sukcesu młodych absolwentów szkoły polskiej w Rydze i w jaki sposób są one różnicowane cechami usytuowania socjodemograficznego, aktualną sytuacją życiową i zawodową, uwarunkowane kontekstem społeczno-kulturowym, w jakim funkcjonują jako ludzie dorośli? Proponujemy ujęcie jakości życia i osiągniętego statusu społecznego absolwentów w formie przedstawienia trajektorii ich życia.

Wybitna amerykańska artystka Louise Bourgeois (1911-2010), poddając analizie własną twórczość, stwierdziła, iż całe dzieło artysty polega na tworzeniu autoportretu, a rozumiejąc jej słowa szerzej - każde dzieło artysty jest doświadczeniem autobiograficznym i co z tego dalej wynika - doświadczeniem arteterapeutycznym. Wychodząc od powyższego stwierdzenia, przedstawiam zapis refleksji dwojakiego rodzaju. Pierwsza z nich odnosi się do własnego doświadczenia twórczego i jednocześnie arteterapeutycznego podczas malowania serii obrazów pt. Otwarcie-wniknięcie. Dziewięć wybranych płócien z tego cyklu powstało w latach 1997-2005. Z okazji Jubileuszu 40-lecia Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku zostały one zaprezentowane w formie wystawy indywidualnej eksponowanej w uniwersyteckiej Galerii Nowe Skrzydło w 2017 roku. Druga z refleksji dotyczy autorskiego warsztatu atreterapeutycznego, który przeprowadziłam ze studentami kierunku pedagogika z Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku w 2017 roku. Warsztat pt. OBRAZY przygotowany w ramach przedmiotu nauczania arteterapia był działaniem, w którym studenci dosłownie „wykorzystali” wspomniane obrazy jako pretekst albo wręcz jako medium do autorefleksji, do budowania „autoportretu wewnętrznego”, czy też do sięgania (poprzez obcowanie z konkretnym obrazem) do własnej biografii. Wynikające stąd obserwacje przedstawiam w końcowej części tekstu. W artykule przytaczam wybrane fragmenty autobiograficznych wypowiedzi studentów zainspirowane moimi dziesięcioma sugestiami. Analiza pisemnych refleksji uczestników warsztatu wykazała, iż ujawnili w nim aktywną postawę wobec samych siebie, otwierając możliwości świadomego rozwoju emocjonalnego oraz intelektualnego, wnikliwej i dojrzałej obserwacji rzeczywistości oraz w efekcie optymalizacji jakości własnego życia. Nabyli też umiejętności rozwiązywania konfliktów wewnętrznych, zapobiegania trudnościom życiowym i przezwyciężania przeszkód stojących na drodze do samorealizacji.

Celem tego opracowania jest zwrócenie uwagi na znaczenie, jakie aktualnie przypisują młodzi ludzie oddziaływaniom socjalizacyjno-wychowawczym dziadków. Głównym obszarem rozważań staje się rodzina jako miejsce międzypokoleniowych kontaktów. W celu ukazania szczególnego rodzaju relacji międzygeneracyjnych autorka odwołuje się do wyników badań zespołowych przeprowadzonych na pograniczu polsko-czeskim. Środowisko rodzinne stanowi najważniejszą przestrzeń, w której żyje człowiek, uczestnicząc w jej przetrwaniu, zachowaniu ciągłości i rozwoju. Za Robertem Mertonem autorka przyjmuje rozumienie rodziny jako najważniejszego pasma transmisyjnego, służącego przekazywaniu wzorców kulturowych następnemu pokoleniu.

The principle of a state of law belongs to the basic canons of contemporary democracy and remains the fundamental constitutional value and principle of all the democratic states. Its scope and interpretation usually are derived from the national constitutional order and results primarily from the basic law. In the Constitution of the Republic of Poland of 1997, being currently in force, it adopted the formula of the principle of a democratic legal state, combining the elements of a state of law, the rule of law and the democratic method of exercising power. Its contemporary understanding is derived from the output of the European constitutional law doctrine, the systemic experience of states with mature, established and solidified traditions of democracy, as well as from the judicature of the Constitutional Tribunal. This paper aims at conducting analysis of the content and scope of the principle of a democratic legal state provided by the Polish basic law.

This article deals with the important issue of environmental awareness amongst youth in times of climate crisis. Environmental awareness has been measured basing on the currently dominant division into anthropocentrism and biocentrism, the main two positions on the place of man in nature, the value of nature, including its moral significance and the assessment of human impact on environmental safety. The results come from surveys conducted in 2018 and 2019 in Poland (in the city of Bydgoszcz) on high school students (approximately 18 years old). The research presents young people’s opinions on environmental protection, the role of man in relation to nature (identified as biocentric or anthropocentric), and the threats associated with the climate crisis. We also analyse how environmental awareness is influenced by the content of media messages. Our results show that the surveyed students declare biocentric/anti-anthropocentric beliefs more often than anthropocentrism, and this tendency was reinforced by the growing presence of discussions surrounding climate change and related threats in public discourse.

Nowadays, we are eye-witnesses of the process which we shall refer to as the secularism of political science. Obviously, this concept can be construed in two ways. One is institutional secularism, which eliminates the influence of religion, or more broadly put – ideology, on the theoretical work of contemporary researchers. Such a viewpoint is imposed by the liberal discourse so we must be mindful of the fact that it is a viewpoint motivated ideologically. Such a perspective results not only in the separation of humanities from social science but also the ranking and positioning of scientific disciplines in the global knowledge circulation, exemplified by the Polish inclusion of religion into the category of science of culture under the new administrative division of scientific disciplines. The other one can be denominated as scientific secularism, with its credo originating from logical positivism (logical empiricism), and it will be the reference point for the text of this article. Its effect is the demarcation focused on the exclusion of the theoretical content of political science research, which is often regarded as political philosophy in the English-language literature and speculation in Poland. The aim of this article is the meta-theoretical analysis of the political science research programme from the perspective of the features potentially linking the varied academic achievements and the inference methodology of contemporary political scientists.

Analysis of the opportunities, constraints and prospects of pre-primary education of children from marginalized Roma communities was, is and will be the subject of many studies and constructive solutions at different levels of responsibility entities. All positive solutions and results in this area are a step closer to the inclusive education in kindergarten. Theoretical considerations, research findings and practical experiences of teachers are used to formulate key actions for successful pre-primary education for children from marginalized Roma communities in the process of inclusive education. Musing on inclusive education of the study was replaced by pragmatic solutions in the form of concrete measures for the reality and for the vision of an inclusive education of children from marginalized Roma communities in kindergartens.