School is the basic institution introducing into the world of civic values and shaping prosocial attitudes and behaviors. Properly shaped social and intercultural competences are essential for proper functioning in everyday life, which is why in the education process they should be constantly developed and concern both teachers and students. By taking an active part in the mutual learning process, individual individuals can become citizens of the world with high competences. In addition to theoretical considerations regarding the desirable competences of teachers and educators working in a multicultural classroom, the article presents statements of representatives of the pedagogical group allowing to estimate their social and intercultural competences and their self-esteem in this regard.

Kompetencje do komunikacji międzykulturowej zostały uznane jako niezbędne do funkcjonowania we współczesnej rzeczywistości społecznej, czego przykładem jest m.in. aktywność młodzieży w programach wymiany międzynarodowej na uczelniach w ramach programu Erasmus czy uczestnictwo uczniów szkół ponadgimnazjalnych w programie Comenius. Wzrosła również popularność podejmowania przez młodzież studiów na uczelniach poza granicą własnego kraju. Ten rodzaj kontaktów sprzyja poznawaniu odmiennych kodów kulturowych, dostrzeganiu i oswajaniu się z Innością, uczeniu się i budowaniu poprawnych relacji międzykulturowych. Inność na poziomie kultury stała się elementem codzienności także z powodu migracji ekonomicznych, turystyki kulturowej czy współpracy ponadgranicznej w sferze ekonomiczno-gospodarczej w ramach programów unijnych. Warto podkreślić, że kiedy nie dochodzi do faktycznego kontaktu pomiędzy jednostkami, wówczas Inny może być postrzegany stereotypowo, często jako zagrażający, a nie interesujący. Literatura naukowa, w tym polska, dostarcza wielu opracowań na temat efektów międzykulturowych relacji1, tym samym tworząc coraz szerszą perspektywę proponowanych rozwiązań i ujęć metodologicznych: sposobów zbierania danych i pomiaru tych kompetencji. Dla pedagogów otworzyła się zatem przestrzeń wymiany myśli, kreślenia nowych rozwiązań edukacyjnych i wychowawczych. Także weryfikowania i pogłębiania dotychczasowych wyników badań nad kompetencjami do komunikacji międzykulturowej. W niniejszym tekście zaprezentowano wyniki badań przeprowadzonych wśród studentów polskich i ukraińskich studiujących na uczelniach wyższych w Lublinie. Do badań wykorzystano Skalę Wrażliwości Międzykulturowej autorstwa G. Chena i W. Starosty2 przetłumaczoną na język polski i ukraiński. Jest to pierwsze w Polsce badanie tym narzędziem i traktowaliśmy je jako pilotażowe.

Artykuł porusza kwestie rozwijania kompetencji międzykulturowych w procesie niezawodowej pracy teatralnej. Pierwsza część artykułu opisuje międzykulturowe poszukiwania twórców teatralnych XX wieku, które stanowią wprowadzenie do zagadnienia międzykulturowości w działaniach teatrów podejmujących w swej pracy temat wielokulturowego dziedzictwa północno-wschodniego pogranicza Polski. W drugiej części artykułu autorka analizuje praktykę teatralną jako metodę kształtowania kompetencji międzykulturowych aktorów, realizowaną poprzez formę artystycznej pracy nad dziedzictwem przeszłości.

Inteligencja emocjonalna, jako jedna z ważniejszych kompetencji międzykulturowych, ma istotne znaczenie w kwestii tworzenia dobrych relacji ze swoim otoczeniem i poczuciem spełnienia się w życiu. Wpływając na umiejętność realizacji wyznaczonych sobie celów, jest szczególnie ważnym czynnikiem decydującym o sukcesie zawodowym. Celem badań była próba ukazania związków między jedną z węzłowych kompetencji międzykulturowych, jaką jest „inteligencja emocjonalna” Polaków w Anglii, a ich sukcesem zawodowym. Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z techniką ankietową. Analizie poddano 114 poprawnie wypełnionych kwestionariuszy, tylko tych osób, które jednoznacznie zadeklarowały osiągnięcie sukcesu zawodowego lub też nie. Badania wykazały, że we wszystkich szczegółowych kompetencjach składających się na węzłową kompetencję – „inteligencję emocjonalną” takich jak: elastyczność interpersonalna, empatia, radzenie sobie z uczuciami oraz adaptacja i elastyczność zachowań, wyniki na poziomie istotnie wyższym uzyskały osoby badane, które charakteryzowały się poczuciem osiągnięcia sukcesu zawodowego. Zatem można przyjąć, że wysoki poziom przyswojenia powyższych szczegółowych kompetencji stanowi swoistą determinantę sukcesu zawodowego na obczyźnie.

W artykule zamierzam skoncentrować się na edukacji międzykulturowej jako przedmiocie akademickim w Polsce - w kontekście nabywania nowych kompetencji przez młodzież. Po pierwsze, analizie poddałam programy zajęć pod kątem oczekiwanych efektów uczenia się: wiedzy, umiejętności i kompetencji międzykulturowych, które studenci powinni zdobyć podczas kursu. Uwzględniłam zakres tematów poruszanych podczas kursu, liczbę godzin, a także formę zajęć oferowanych na uniwersyteckich kierunkach pedagogicznych w Polsce. Chciałabym również podzielić się własnymi doświadczeniami zebranymi podczas pracy ze studentami w związku z prowadzonym przeze mnie przedmiotem z zakresu edukacji międzykulturowej na wydziale pedagogicznym. W tekście przedstawię studenckie wizje edukacji międzykulturowej - na podstawie stworzonych przez nich scenariuszy zajęć dla dzieci. Moim zdaniem projekty te mogą odsłonić poziom wiedzy studentów na temat różnorodności kulturowej, kompetencje do przyszłej pracy w zróżnicowanych kulturowo środowiskach, a także ich podejście do edukacji międzykulturowej na poziomie szkolnictwa wyższego.

W USA, Guo-Ming Chen i William J. Starosta opracowali narzędzia badawcze w postaci Skali Wrażliwości Międzykulturowej do pomiaru wrażliwości międzykulturowej jako głównego wymiaru kompetencji komunikacji międzykulturowej. W Niemczech Wolfgang Fritz, Antje Möllenberg oraz Guo-Ming Chen, na próbie 541 studentów potwierdzili jego trafność, rekomendując je dla populacji Europy Zachodniej. W artykule zaprezentowano polską wersję kwestionariusza do pomiaru wrażliwości międzykulturowej wraz z jego własnościami psychometrycznymi i wynikami analizy normalizacyjnej. Ponadto w opracowaniu przedstawiono podstawy teoretyczne kwestionariusza oraz jego budowę i zasady posługiwania się narzędziem. Polska wersja kwestionariusza (identycznie jak oryginalna) składa się z 24 pozycji testowych zawartych w obrębie pięciu podskal (α-Cronbacha 0,85) oraz spełnia wszystkie warunki tzw. dobroci psychometrycznej testu. Narzędzie pozwala w sposób szybki, trafny i rzetelny dokonywać pomiaru podstawowych czynników wrażliwości międzykulturowej, takich jak: Zaangażowanie w interakcję, Szacunek dla różnic kulturowych, Pewność w interakcji, Przyjemność z interakcji, Uwaga/Pilność w interakcji. Narzędzie może być stosowane przez naukowców i praktyków we wszystkich sytuacjach, w których mamy do czynienia z interakcją w środowiskach zróżnicowanych kulturowo (biznes, edukacja, turystyka itd.). Do artykułu załączono kwestionariusz wraz z kluczem, ułatwiającą praktykom analizę i interpretację uzyskanych wyników.

Game as a tool for developing intercultural competence on the example of the Culture Crossover Project

In today’s world of rapid socio-cultural changes, which also include increased migration movements and the formation of culturally diverse societies, there is a need to implement methods and tools of educational work for the formation of attitudes of tolerance in multicultural communities. One of the effective educational tools used in intercultural education can be game. One of the most valuable types of games in this area are those that allow learning about cultures and the cultural differences resulting from them, referring not only to observable behaviour, but also to the hierarchy of values that form the core of the identity of a given social group – national, ethnic or religious one. The article is devoted to the presentation of an educational game created as part of the international Culture Crossover project. The theoretical and methodological assumptions of the game refer to Milton Benett’s DMIS and Geert Hofstede’s cultural dimensions. The educational goal is to increase cultural awareness and develop empathy towards culturally different people by taking into account various elements of intercultural learning – from information about a particular culture, through knowledge of cultural norms and the ability to adopt local perspectives to critical understanding of the worldviews of other cultures.

Tasks of intercultural education in the context of the war in Ukraine

The war in Ukraine initiated by the Russians makes one aware every day of the destruction of ideas and principles of peaceful problem solving developed over the years, and of the paradigm of cultural coexistence created in intercultural education. The aim of the article is to point out the need to undertake new tasks through intercultural education in the face of the ongoing war in Ukraine. Shaping a culture of peace, “making peace” has now become the leading task of intercultural education. The text points to the task of building on “good memory” as an opportunity and possibility of dealing with “bad memory”, the emancipation of national memories, the revitalization of heterology – the science of the Other, intercultural competences, the elimination of stereotypes and prejudices, one-sided negative and aggressive propaganda, etc. The article emphasizes the responsibility of intercultural education for creating the principles of democracy, revitalizing values symbolizing the common history with Ukraine, cooperation and collaboration in the process of functioning in European culture.