Tożsamość jest jedną z kluczowych kategorii, która z uwagi na zmiany kulturowe, światopoglądowe czy ideologiczne uzyskała swoiste reprezentacje interpretacyjne w dyskursach oraz przestrzeni społecznej. Zmiany te skłaniać powinny do refleksji nad dotychczasową percepcją, a także recepcją fundamentalnych kategorii pozwalających zrozumieć, czym współcześnie jest tożsamość i jakie jest jej osadzenie w źródłach podmiotowości rozumianej w perspektywie wykładni Heideggerowskiego bycia-w-świecie (Dasein) czy Lacanowskiego pragnienia oraz relacji do Innego. Egzemplifikacja tych ontologicznych i fenomenologicznych reprezentacji nie jest przypadkowa, nie jest też wyborem dyskursu nazywanego z nieukrywaną dziś dezaprobatą – postmodernistyczną manierą uznawaną w swej ignorancji za (post)prawdę. Wyłonienie przedstawianych w tekście fenomenów kulturowych jest celowym ukazaniem spektrum takiego rodzaju hermeneutyki, która pozwala na uwzględnienie współczesnego rozumienia człowieka jako bytu uwikłanego w postęp technologiczny, określanego przez interes poznawczy i jednocześnie poddanego konieczności emancypacyjnej jako niezbywalnego prawa jednostki wyznaczającego jej miejsce w świecie i dla świata. Z drugiej strony mamy do czynienia z podmiotem, który niezmiennie uwikłany jest we własną historię rodzinną, lęki egzystencjalne czy jednostkowe kompleksy wynikające z nieadekwatności wobec otaczającej rzeczywistości i niepewnych relacji z Innym.

There are many misconceptions about what is called “integral education”. We propose an integral approach to education based on the historical thinking of John Dewey and on the more recent AQAL concept by Ken Wilber. At the centre of integral education, there is a Subject. Subject equals his/her perspective. Integral education is a process of constructing/creating perspectives in the subject. We propose that four main perspectives can be applied to the educational process and the Integral Education Matrix includes these perspectives. The matrix can be a useful tool for planning actions and outcomes in the process of education.

Whoever reflects upon the development and reasoning of pedagogical thoughts and actions faces the problematic subject. ‘The’ subject seems to figure as the basis of it all. Whilst all other key terms and categories are constantly open to negotiation, the ‘subject’ presents itself as self-evident rather than as an entity to be argued at length. Yet, some questions remain unanswered. Why is this the case? Furthermore, what kind of subject do we refer to? In this article the central issues concerning ‘The Subject and Pedagogy’1) as well as first findings of this ongoing research by the author are being discussed. The main focus is not on the results. What is of crucial importance with regard to the following text are the allusions to the apories which accompany any paradigm of the subject. This holds true of every single stage: the subject of philosophy, the subject of pedagogy and the pedagogues’ subject.