Niniejszy tekst dotyczy genezy słowackiej świadomości narodowej, która narodziła się w XIX wieku w warunkach nasilającej się polityki madziaryzacji ze strony władz węgierskich. Miała ona miejsce najpierw w ramach monarchii austriackiej, a po ugodzie dworu austriackiego w Wiedniu z elitami węgierskimi i powstaniu Austro-Węgier nasiliła się w ramach Królestwa Węgierskiego. W odpowiedzi na politykę madziaryzacji narody niemadziarskie, w tym Słowacy – a ściślej ich niewielkie elity polityczne i kulturalne – podjęły próbę przeciwstawienia się polityce władz węgierskich. W tekście autor ukazał proces kształtowania się słowackiej świadomości narodowej, rolę Ľudovita Štúra, Jána Kollara i kolejnych działaczy, politycznych, ludzi kultury w tym procesie do 1918 r. Omówił też współpracę Słowaków z innymi narodami niewęgierskimi, mieszkającymi w Królestwie Węgierskim w walce o swoje prawa, przeciwko nacjonalistycznej polityce władz węgierskich, w tym okoliczności związania się Słowaków z Czechami w okresie poprzedzającym wybuch pierwszej wojny światowej i w latach jej trwania – zwłaszcza na przełomie 1917 i 1918 r., co ostatecznie doprowadziło do proklamowania w Pradze 28 października 1918 r. Republiki Czechosłowackiej jako jednego z nowych państw Europy Środkowej, powstałego na gruzach Austro-Węgier.

“Grandma Austria”, Polonia rediviva and the traps of destiny. Tadeusz Kudliński’s tricky interlinear gloss on post-Partitions history – The Grabowski Saga

This paper is an interpretation of Poland’s post-Partitions history as depicted in The Grabowski Saga, a story by Tadeusz Kudliński (1980). The focus is on the attitudes of the conservative Galician landed gentry to insurrectionary ideas.

...his voice was listened to in Europe – foreign policy of Austria-Hungary at the time of minister Agenor Gołuchowski the younger in the light of the Galicia press

The article is dedicated to the foreign policy pursued on behalf of Austria-Hungary by Agenor Gołuchowski the younger, minister of foreign affairs in 1895–1906, and the reactions it triggered off in selected Galicia newspapers.

...jeho hlasu bylo v Evropě nasloucháno – zahraniční politika Rakouska-Uherska v době působení ministra Agenora Gołuchowského mladšího ve světle haličského tisku

“A bit too late and too little, but at least it’s something”. Poles in Galicia’s attitudes towards the Act of 5th November 1916

The outbreak of WWI offered hope to Poles from Eastern Europe’s Galicia that the so-called Austria-Poland solution would ensue. In the face of military and political weakness of Austria-Hungary, the idea failed to take root. The proclamation of the Act of 5th November 1916 indicated that the Polish state would be reconstructed under the auspices of the Second Reich. This arouse resentment among Poles living in Galicia who had hoped to be united with their compatriots in the Kingdom of Poland.