Digitalizacja zasobów Instytutu Literackiego w Paryżu
Instytut Literacki został założony w 1946 r. w Rzymie. Jak wskazano w powołującym go rozkazie, głównym celem było prowadzenie akcji wydawniczej w dziedzinie kulturalnej, literackiej i społecznej, a także zbieranie dorobku piśmiennictwa polskiego. Inicjatorem tego przedsięwzięcia i redaktorem był Jerzy Giedroyc. W okresie funkcjonowania Instytutu Literackiego, tj. w latach 1947–2000, ukazało się 637 numerów miesięcznika „Kultura”, 171 numerów kwartalnika „Zeszyty Historyczne” oraz książki: 26 publikacji w latach 1947–1952 i 378 książek w serii „Biblioteka Kultury”. Oprócz wskazanych wyżej publikacji, w archiwum Instytutu Literackiego zachowała się bardzo duża liczba innych książek, czasopism polskich i zagranicznych, wycinków prasowych oraz dokumentów, listów i fotografii. Ich zebranie i uporządkowanie, a także wykonanie wersji elektronicznej było możliwe m.in. dzięki projektom: „Inwentarz Archiwum Instytutu Literackiego Kultura” oraz „Digitalizacja Archiwum Instytutu Literackiego”.
W artykule została zwrócona uwaga na proces digitalizacji zasobów Instytutu Literackiego. Cyfrowe wersje oryginalnych tekstów źródłowych mogą bowiem posłużyć dalszym badaniom na temat spuścizny Jerzego Giedroycia. Wskazany dostęp to także ułatwienie do podejmowania dalszych prac i ochrona dokumentów, zwłaszcza rękopisów, w związku z niszczeniem i upływem czasu. Jako przykład ilustrujący tę tezę w artykule posłużono się przykładem Jerzego Pomianowskiego, jednego ze współpracowników paryskiej „Kultury”, wskazując sposoby przeprowadzania wstępnej kwerendy źródłowej, tak ważnej dla realizacji tematu badawczego.

The purpose of the article is to describe the model and method of management of the Literary Institute and “Kultura” by Jerzy Giedroyc using the categories of circles, networks, and relations, verifying in this way the editor’s legend. The analysis covered the entire period of the Institute’s operation (1946-2000), comparing the internal periodization of the activity with the changes of the authors in the “Kultura” circle, which made it possible to distinguish between the friendly and home circle and three authors’ circles. The diaries, biographies, and letters provided the grounds to emphasize the significance of the network for building the position of “Kultura” as an opinion-forming magazine and a place of help for emigrant writers. Managing “Kultura” is presented, which is focused on creating relations and being objective. Synthesis, content analysis, and comparative methods have been used. This problem has not been discussed so far in the extensive literature on the subject.

Emigration constatations by Jerzy Giedroyc and Gustaw Herling-Grudziński in 1983. French and Italian perspectives

From the beginning of the 1830s, mass emigration from Poland, not occurring on such a scale before, was noted, mainly for political reasons (especially after the defeats of the November and January uprisings). The emigration trend continued throughout practically the entire 20th century. It entered the history of Poles, especially the war and post-war period. The coming to power of the communists generated many problems. For political reasons, many dissidents sought freedom outside enslaved Poland. Many of them voluntarily and also under the compulsion of the then “people’s” government. There were two main centers of the political and cultural life of the Polish diaspora – in London and Paris. The Literary Institute, with its founder Jerzy Giedroyc and collaborator Gustaw Herling-Grudziński, played a significant role in the post-war period. Both, despite having different experiences and visions of a free and independent Poland, unanimously saw emigration as a specific form of struggle against the communist regime in Poland. They saw help and weapons in this struggle in the spoken and written word, through which they influenced both the Polish diaspora in many countries and their compatriots in Poland, which was subjugated by communists. They noticed the entire complexity of the problems faced by Polish emigrants, especially those arriving abroad at the beginning of the 1980s. Their accurate diagnoses and advice were not always accepted by the Polish diaspora. The interviews with them in a retrospective form reflect the atmosphere and spirit of the difficult and complex reality of that time.