Against the background of modern nation-building the article looks at the work of two eminent 19th century historians, the Pole Joachim Lelewel and the Russian Mikhail Pogodin. The text investigates how they tried to shape a modern Slavic Idea by means of historical and political writing.

Vymýšlení slovanské jednoty nebo politické využití romantické koncepce. Případ Mikhaila P. Pogodina a Joachima Lelewela

Porządek społeczny tworzony przez duże grupy ludzkie opiera się na mitach i wyobrażeniach podzielanych przez członków danej zbiorowości. Te różnorodne mity i wyobrażenia wykorzystywane są do mobilizowania ludzi do współpracy z wielką liczbą ludzi. Elity polityczne bardzo często wykorzystują różnorodne idee aby mobilizować ludzi na rzecz podjęcia działań zmierzających do realizacji określonych celów. Realizacja celów politycznych wymaga zorganizowania odpowiednich środków i legitymizowania podjętych działań. Celem artykułu jest analiza w jaki sposób wykorzystuje się koncepcje polityczno-ideologiczne, aby uzasadnić swoje roszczenia do panowania na określonym terytorium. Na podstawie dwóch idei: rosyjskiego panslawizmu i niemieckiej koncepcji Mitteleuropy autor analizuje rolę tzw. wyobrażeń geopolitycznych w rywalizacji politycznej między państwami.

The pre-Messianistic nature of the song God save Poland

The song God Save Poland holds extraordinary significance for Polish culture and the development of national consciousness during the Romantic period. Written in the early 19th century, shortly after the establishment of the Congress Kingdom of Poland. It was a time filled with hope but later revealed to be marked by misplaced faith in the sincerity of Tsar Alexander I. Its lyrics evolved in response to shifting political realities and social tensions. The history of the song, its controversial context of creation and the strong ideas of Romanticism (Messianism and Pan-Slavism) hidden in it and foreshadowing the future make this work once again deserve some study. My goal was to uncover these hidden concepts and to examine the hypothesis that the anthem possesses a pre-Messianic character. The providential tone of the piece aligns with the decline of Enlightenment thinking and the crisis of deism, which created space for new inquiries into fundamental questions: Why did Poland lose its independence, and how might it be regained?