In recent years, the problem of methods of education in values of tolerance to difference is subject to increased public attention at the EU level. However, even a sparse reading of the Bulgarian primers and readers shows that the first meeting of children with what is officially “normal” in the social world excludes the “different” people. The main objective of the project “To Educate a Xenophobe” (2015-2016) implemented by the Bulgarian NGO Political Science Center in collaboration with Institute for Creative Civil Strategies was to address the absence of systematic orientation to the initial stage of education as crucial for assimilating a tolerant attitude towards the different people in society. The project aimed to increase public attention and initiate a constructive dialogue with Bulgarian decision makers and stakeholders on the need for conducting reforms in state education requirements and legislation via a package of analyses, surveys and in-depth interviews.

Rozpatrywanie kwestii edukacji międzykulturowej i dialogu międzykulturowego w kontekście prawnym i instytucjonalnym pozwala ustalić, jaka jest oficjalna polityka danego państwa lub organizacji międzynarodowej oraz dominujący dyskurs w odniesieniu do tzw. mniejszości. Autor koncentruje się na działalności Rady Europy, której rola w promowaniu edukacji międzykulturowej i dialogu międzykulturowego jest kluczowa. Rada Europy wypracowała wiele instrumentów (konwencje, rekomendacje, rezolucje, deklaracje, „karty”), które podejmują kwestie różnorodności kulturowej i pluralizmu oraz promują wizję społeczeństw bardziej demokratycznych, w których filozofia praw człowieka umożliwia transcendencję partykularyzmów lokalnych. Szczególną uwagę zwrócono na Białą Księgę w sprawie dialogu międzynarodowego „Żyć wspólnie jako równi w godności”, uznawaną aktualnie za dokument referencyjny w kwestiach demokratycznego zarządzania różnorodnością. Podkreślono znaczenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w definiowaniu i generowaniu norm determinujących prawne i polityczne wymiary dialogu międzykulturowego.

W artykule poddano opisowi działalność (2010-2020) usytuowanej w Czeskim Cieszynie przy granicznym moście Przyjaźni Czytelni i Kawiarni Avion (Čítárna a kavárna Avion) - oddziału Biblioteki Miejskiej w Czeskim Cieszynie (Mĕstská knihovna Český Tĕšín), w aspekcie podejmowanych przez instytucję czesko-polskich inicjatyw społeczno-kulturalnych. Wśród przywołanych różnych form aktywności, sprzyjających ponadlokalnemu dialogowi międzykulturowemu w środowisku wielokulturowym, uwzględniono przede wszystkim Cykl Czesko -Polskich Salonów Dyskusyjnych/ Cyklus Česko-Polských Diskusních Salonů pt. „Bez stereotypów. Czesi i Polacy o sobie nawzajem/ Bez stereotypů. Češi a Poláci o sobĕ navzájem” (2013 - nadal). W opracowaniu przywołano dzieje poprzedniczki i zarazem pierwowzoru Czytelni i Kawiarni Avion - Kawiarni-Restauracji Avion (1933-1939), symbolu międzywojennego wielonarodowościowego Cieszyna. Przestawiono współczesne sposoby upamiętniania przedwojennej kawiarni Avion, przede wszystkim kilkunastoletnie (1996-2010) funkcjonowanie kawiarni poetycko-muzycznej Avion w pomieszczeniach Teatru Cieszyńskiego w Czeskim Cieszynie (Těšínské divadlo Český Tĕšín). We wnioskach wskazano, iż działania Czytelni i Kawiarni Avion wpisują się w ramy konceptualne dialogu międzykulturowego wymienione w Białej Księdze w sprawie dialogu międzynarodowego „Żyć wspólnie jako równi w godności”, takie jak „tworzenie przestrzeni dla dialogu międzykulturowego”, „uczenie i nauczanie kompetencji międzykulturowych” (Rabczuk, 2015, s. 31-32), przyczyniają się do integracji obu Cieszynów i zróżnicowanych narodowościowo społeczeństw je zamieszkujących.

Lisbon – the identity of an intercultural city

The aim of the article is to draw attention to the specificity of Lisbon’s identity – the identity of an intercultural city, engaged on the one hand in intercultural dialogue that integrates local communities, and on the other – in the process of a commercial use of this dialogue leading to the revitalization and gentrification of urban spaces. The context for presenting the above-mentioned problems involves: the historical background of Lisbon’s interculturalism, the idea of intercultural cities, intercultural dialogue, models of diversity and the city’s neoliberal policy.

Refugees as a challenge for intercultural education

The article presents the author’s concept of the continuum of intercultural relations referred to the cultural differences concerning refugees. This concept is based on the distinguishing of four stages of relationships: narrowly understood tolerance, cognitive interest, intercultural dialogue and cultural symbiosis. The ordering criteria used to distinguish the stages were: the sign of emotions related to the culturally Other, the sociocultural identity of the interacting individuals (especially people from the society that receives refugees), and the presence or absence of direct interaction between an individual representing the receiving society and the refugee. The concept of the continuum is presented against the background of the ideas underlying the emergence and development of the idea of intercultural education in Poland.