W artykule zaprezentowano analizy uzyskanych wyników badań przeprowadzonych wśród marginalizowanych Romów słowackich przy użyciu systemu wartości ludzkich Shaloma H. Schwartza (1992). Rezultaty tych badań mogą być przydatne w wielu aspektach życia publicznego, w formułowaniu metodologii systemu szkolnego i w formułowaniu wytycznych dotyczących Romów, w opiece zdrowotnej i usługach medycznych, we wzmacnianiu prewencji problemów dla szczególnych terenów segregowanych. Rozpatrując różne typy społeczności romskich, wyniki badań w obrębie systemu wartości Romów i jego potencjalne zróżnicowanie mogą stanowić empirycznie weryfikowalne kryterium homogeniczności etnicznej i kulturowej badanej etniczności na Słowacji. Mogą one także przyczynić się do rozwiania stereotypów i uprzedzeń większości wobec ludności romskiej.

Celem badań, które zostały przeprowadzone w ramach projektu (Nie)łatwe powroty do domu. Badanie funkcjonowania dzieci i młodzieży powracających z emigracji, było zdiagnozowanie sytuacji dzieci i młodzieży powracających do Polski i opisanie jej z różnych perspektyw: dziecka, rodzica, nauczyciela/ki, a także osób pracujących w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. W badaniach wzięło udział 34 dzieci, 27 rodziców oraz 26 nauczycieli. Z respondentami i respondentkami przeprowadzono częściowo pogłębione wywiady, a z pracownikami Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych wywiady focusowe oraz badanie ankietowe.Wyniki badań wskazują na występowanie dyskryminacji w stosunku do dzieci powracających w polskich szkołach. Przybiera ona różne formy: od nieuwzględniania przez szkołę ich specjalnych potrzeb edukacyjnych, przez etykietowanie, po przemoc słowną albo fizyczną ze strony rówieśników. Badania pokazują również, że często kadra szkolna nie tylko nie reaguje adekwatnie na przemoc stosowaną względem tej grupy dzieci, ale sama dopuszcza sie takiej przemocy w sposób nieświadomy. Sytuacja ta może wynikać zarówno z braku przygotowania nauczycieli do pracy z dzieckiem z doświadczeniem migracyjnym w ramach studiów, a także z braku dostępu do szkoleń na temat edukacji antydyskryminacyjnej.

Prejudice-based bullying against minorities. On the role of immigrant background and intergroup processes in explaining and limiting the phenomenon

Societies are becoming more ethnically and culturally diverse. This growing diversity offers new opportunities for both individuals and societies. At the same time, it also creates challenges such as a polarized political climate and an increase in hostile behaviour based on prejudice, such as ethnic discrimination and peer violence against immigrants. Recent research on the forms of bullying of minority groups by peers suggests that prejudice has some influence on specific patterns of bullying, but not enough attention has yet been given to this either in the conceptualization of bullying itself or in the design of intervention and prevention programs. It is therefore suggested that further research and the design of prevention programs could be targeted to give more attention to prejudice as one of the factors underlying this form of peer violence. The article is of a review nature and has been organized in a conceptual way, i.e. the focus is on prejudice-based bullying, which is the subject of research, but at the same time, arguments for the presented point of view will be presented to justify further empirical research in this problem area.