Artykuł opisuje działalność naukowo-badawczą pracowników Instytutu Pedagogiki (Zakład Pedagogiki Ogólnej i Zakład Historii Nauki, Oświaty i Wychowania), którzy pod kierunkiem prof. UG dr. hab. Kazimierza Kossak- -Główczewskiego podejmują badania nad tematyką wielokulturowości (w tym wielokulturowości Pomorza Gdańskiego), edukacją regionalną (w tym edukacją kaszubską) i zagadnieniami międzykulturowości. Badania pedagogiczne stanowią zaledwie fragment szerszego nurtu badań humanistycznych i społecznych podejmowanych w Uniwersytecie Gdańskim i Instytucie Kaszubskim w Gdańsku. Badania te inspirowane są także praktyką edukacyjną. Stąd opis dotyczy także wybranych działań gdańskich socjologów, językoznawców, literaturoznawców i historyków problematyki kaszubskiej. Przywołano także wybrane nazwiska praktyków edukacji kaszubskiej.

Artykuł charakteryzuje fragment praktyki społecznej, w ramach której społeczność kaszubska w Polsce Ludowej i w czasach przełomu transformacyjnego podejmowała działania zmierzające do ochrony praw do zachowania języka i kultury, pokoleniowej transmisji kultury, a w szczególności dopominała się o prawo do edukacji kaszubskiej w szkole. Artykuł opisuje też wybrane aspekty idei społecznej i edukacyjnej, jaka rodziła się w publicznej przestrzeni kaszubskiej, a w końcowej części charakteryzuje teorię edukacji regionalnej Kazimierza Kossak-Główczewskiego.

”Lipman in Kashubia” or why it is worth philosophizingwith children in the Kashubian language

This text uses the idea of implementing one of alternative teaching methods into Kashubian education, which is the Philosophy for Children developed by Matthew Lipman. Following the thought of Kazimierz KossakGłówczewski, who defines regional education as a kind of return to sources (home, local, regional, national and human culture, language), the author wonders reflects on the benefits that may result from the combination/cooperation of philosophical education (under in the form of philosophical inquiries with children) and Kashubian education. This cooperation can make Kashubian education gain new self-identification meanings, such as thinking in this language of oneself, others, the world, oneself and others in the world, as well as being “thought by others” in it. Thanks to this, the Kashubian language will cease to play only a decorative role, becoming a living link of communication supporting the construction of the identity horizon of students and their world.

REFERENCES:

• Bauman, Z. 2001. Tożsamość jaka była, jest i po co? W: Jawłowska, A. red.
• Wokół problemów tożsamości. Warszawa: Wydawnictwo LTW, ss. 8-25. Diduszko, H. 1996. Filozofowanie na lekcjach języka polskiego. W: Diduszko, H., Elwich, B., Łagodzka, A., Piłat, R. i Tworkiewicz-Bieniaś, G. Filozofia dla Dzieci w Polsce. Warszawa: Fundacja Edukacja dla Demokracji, ss. 37-48.
• Elwich, B. i Łagodzka, A., 1996. Obrazy i słowa. Ćwiczenie umiejętności myślenia. W: Diduszko, H., Elwich, B., Łagodzka, A., Piłat, R. i Tworkiewicz-Bieniaś, G. Filozofia dla Dzieci w Polsce. Warszawa: Fundacja Edukacja dla Demokracji, ss. 25-36.
• Elwich, B., Łagodzka, A. i Piłat, R. 1996. Filozofia dla Dzieci. Informacja o programie. Warszawa: Fundacja Edukacja dla Demokracji.
• Frankiewicz, W. i Kossak-Główczewski, K. red. 1997. Pedagogika Celestyna Freineta a edukacja regionalna. Gdańsk: UG.
• Frankiewicz W. i Kossak-Główczewski, K. 2005. Teacher Training as Acąuiring Regional Education Competences - from Kashubian Educational Experience. W: Maliszewski, T., Wojtowicz, W. J. i Żerko, J. red. Anthology of Social and Behavioural Sciences. 20 Years Co-operation between Universities in Linköping and Gdańsk. Linkoping: Linkoping University, ss. 298-306.
• Honoré, C. 2011. Pod presją. Dajmy dzieciom święty spokój! Warszawa: Drzewo Babel.
• Illich, I. 1976. Społeczeństwo bez szkoły. Warszawa: PIW. Janke, S. 2015. Łiskawica. Gdynia: Wydawnictwo Region.
• Kalinowski, D. 2015. Błysk w ciemności. O kaszubskojęzycznej prozie Stanisława Jankego. W: Janke, S. Łiskawica. Gdynia: Wydawnictwo Region, ss. 5-9.
• Kałuski, B. 2018. Filozofowanie z dziećmi. Pięć metod Martensa stymulacji rozwoju umysłowego i społecznego w epoce multikulturowej. Poznań: Wydawnictwo Światopogląd.
• Kossak-Główczewski, K. 1993. Niektóre aspekty niezależnej edukacji regionalnej. W: Rodziewicz, E. i Szczepska-Pustkowska, M. red. Od pedagogiki ku pedagogii. Toruń: Wydawnictwo „Edytor”, ss. 66-84.
• Kożyczkowska, A. 2018. Literatura kaszubska i wiedza o literaturze w edukacji kaszubskiej. W: Kożyczkowska, A. i Rembalski, T. Literatura kaszubska. Kaszubi w dziejach Pomorza. Konteksty edukacyjne. Gdynia: Wydawnictwo Region, ss. 33-97.
• Linkner, T. 2018. Kaszubskie „lektury obowiązkowe” w szkołach (postulaty), W: Mistarz R. red. Edukacja kaszubska, T. VIII. Gdańsk: CEN, ss. 33-38.
• Lipman, M., Sharp, A. i Oscanyan, F. 1997. Filozofia w szkole. Warszawa: Wydawnictwa CODN.
• Lipski, T. 1997. Czytanie w szkole. O literaturze kaszubskiej w szkole publicznej. W: Frankiewicz, W. i Kossak-Główczewski, K. red. Pedagogika Celestyna Freineta a edukacja regionalna. Gdańsk: UG, ss. 82-88.
• Łagodzka, A. 2014. Dyskusja dialogiczna - filozofia dzieciństwa i filozofia dorosłych. Analiza i Egzystencja. 25, ss. 99-123.
• Nikitorowicz, J. 1995. Pogranicze. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• Piłat, R. 1996. Filozofowanie z dziećmi. Wątpliwości. W: Diduszko, H., Elwich, B., Łagodzka, A., Piłat, R. i Tworkiewicz-Bieniaś, G. red. Filozofia dla Dzieci w Polsce. Warszawa: Fundacja Edukacja dla Demokracji, ss. 5-12.
• Pobojewska, A. 2002. Dzieci mają głos. Dociekania filozoficzne z dziećmi i młodzieżą. W: Piekarski, J., Cyrańska, E. i Urbaniak-Zając, D. (red.). Granice autonomii teorii i praktyki edukacyjnej. Tom 1. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, ss. 315-323.
• Starnawski, M. 2016. Socjalizacja i tożsamość żydowska w Polsce powojennej. Narracje emigrantów z pokolenia Marca ’68. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW.
• Jurek, A. 2015. Po co uczyć dzieci myśleć? Miasto Ł. Łódzka Gazeta Społeczna. 4 (16), ss. 1-3. Internet: http://miastol.pl/po-co-uczyc-dzieci-myslec/ (data dostępu: 6.02.2020).
• Pioch, D. 2017. Gôdóm i piszã pò kaszëbskù. Program nauczania języka kaszubskiego w szkole podstawowej dla klas I-VIII (zgodny z założeniami Podstawy Programowej Kształcenia Ogólnego - Rozporządzenie MEN z dnia 14 II 2017), (przy wsparciu merytorycznym nauczycieli języka kaszubskiego; w szczególności: D. Milewczyk, T. Skrzypkowskiej, J. Nogajewskiej, B. Czaja, G. Jank, G. Recław, J. Belgrau, B. Gołąbek, M. Koden), Internet: Skarbnica Kaszubska, http://skarbnicakaszubska.pl/programy-nauczania/ (data dostępu: 11.02.2020).