Kultura intelektualna, wątpliwości metodologiczne i refleksja metapedagogicznaw rozwijaniu teorii i praktyki edukacji międzykulturowej
- Year of publication: 2017
- Source: Show
- Pages: 37-67
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/em.2017.02.02
- PDF: em/7/em702.pdf
Troska o kulturę intelektualną wydaje się stanowić jeden z elementarnych wymiarów rzetelnego rozwijania teorii i praktyki edukacji międzykulturowej. Troska o doskonalenie kultury intelektualnej – tak w wymiarze indywidualnym, nabywania i rozwijania sprawności poznawczych, jak i w wymiarze społecznym, zwłaszcza w zakresie pracy naukowej – dotyczy w szczególności rozwijania kultury logicznej i pogłębiania refleksji metodologicznej, podnoszącej wątpliwości i pozwalającej na krytyczne rozpoznanie problematyki badań. W tym ujęciu kultury intelektualnej, które w wykładzie „O kulturze logicznej” przedstawił Tadeusz Czeżowski, kultura intelektualna jest sprzęgnięta z teorią i praktyką edukacji międzykulturowej, gdyż „wznosi ludzi ponad dzielące ich przeciwieństwa i łączy ich węzłami ogólnoludzkiej solidarności”, a tym samym pozwala osiągać także te cele, które stawiane są przed edukacją międzykulturową. Kształtowanie kultury intelektualnej, jako czynienie człowieka „wrażliwym na prawdę i fałsz, na poprawność myślenia i błędy logiczne”, odnosi wprost do dyskutowanej na gruncie edukacji międzykulturowej kwestii radykalizującego się i wypierającego inne stanowiska relatywizmu, który podaje w wątpliwość wartość prawdy i trafność odwołujących się do niej kryteriów poprawności myślenia. Mogą się wszakże nasuwać pytania: Czy takie rozumienie kultury intelektualnej (przy założeniu jej uniwersalności), które proponuje Czeżowski, nie jest formą (ukrytego) imperializmu kulturowego w sferze wartościowania wiedzy i edukacji oraz nie stanowi narzucania innym określonego zestawu wartości jako wartości niejako samo przez się oczywistych i obowiązujących? Czy można bowiem zasadnie i przekonująco wykazać, iż występują wspólne elementy kultury intelektualnej w różnych, także zdecydowanie odmiennych, formacjach kulturowych, elementy pełniące równie istotną rolę w obcych sobie tradycjach edukacyjnych, czy też zaprezentowane rozumienie kultury intelektualnej – jako moralnie zobowiązującej kultury logicznej – jest tylko przejawem jednej z wielu lokalnych formacji kulturowych, choć przedstawiającej się tak, jakby była ona – wraz z prawidłami logiki – czymś powszechnie ważnym i samo przez się zrozumiałym, a nawet czymś wpisanym w ludzką naturę lub ludzki umysł? Te (i podobne im) pytania nasuwają się EDUKACJA MIĘDZYKULTUROWA 2017, nr 2 (7) ISSN 2299-4106DOI: 10.15804/em.2017.02.02tutaj, gdyż jedną z właściwości edukacji międzykulturowej jest, iż wychodzi ona na pogranicza, na których stykają się z sobą odmienności, i problematyzuje – postrzega wraz z innymi porównawczymi naukami o kulturze jako problematyczne – to, co w innych obszarach badań pedagogicznych uchodzi bądź uchodziło za wręcz nienaruszalną oczywistość danej kultury, której jako swoistego pewnika nie poddaje się pod dyskusję.