Podstawowym wyznacznikiem odrębności poszczególnych cywilizacji jest środowisko. Z tej perspektywy wynikają zasadnicze różnice pomiędzy cywilizacją chińską i europejską. Wskazując środowisko jako podstawowy czynnik rozwoju cywilizacyjnego, rozumiemy nie tylko środowisko geograficzne, ale także środowisko jako przestrzeń geopolityczna, w której kształtują się relacje, zależności, powiązania i konkurencyjność, kształtujące na poszczególnych poziomach rozwoju cywilizacyjnego środowisko międzynarodowe i międzynarodowe stosunki. Do czasu podjęcia przez państwa europejskie dzieła eksploracji nieznanych obszarów Ziemi, świat polityczny podzielony był na strefy wpływów wielkich cywilizacji, których poziom rozwoju nie wyróżniał zdecydowanie żadnej z nich. Europa znaczną część swego dziedzictwa kulturalnego i naukowego przejęła od islamu, podobnie jak społeczeństwa muzułmańskie przez całe wieki wcześniej inkorporowały z Chin, poprzez wymianę handlową, podboje i osiedlenia.