The most important factor conditioning school achievements is the economic and social status of the student’s family of origin. This has been confirmed many times by Polish and international studies, although the socio-economic status was described by various determinants. According to the theory of cultural capital P. Bordieu, the family is that which equips the child with various language and cultural competences that can be developed in the education process at various levels. However, the learning outcomes (in the form of grades and results of exams) are determined not only by family and environmental elements, but also by the organization of the school itself. An important role is also played by the teacher’s person, his methodological and substantive competences, as well as the ability to recognize the student’s potential and his characteristics conditioning the results achieved.

We współczesnym społeczeństwie sukces i jakość życia jednostki uzależnione są od zdobytego przez nią wykształcenia. Z licznych badań wynika, że właśnie deficyt niezbędnego poziomu wykształcenia należy do kluczowych czynników odpowiedzialnych za społeczne, a przede wszystkim ekonomiczne wykluczenie Romów. W ten sposób w dłuższej perspektywie system kształcenia jest niezwykle istotnym narzędziem służącym do ograniczenia skutków marginalizacji Romów i umożliwiającym wzrost ich szans na zaangażowanie społeczne. Systematyczne kroki wspierające kształcenie romskich dzieci oraz ich sukcesy w szkole budzą duże nadzieje, są również przedmiotem wielu wysiłków i pochłaniają znaczące środki finansowe. Artykuł powstał na podstawie projektu grantowego IGA SV60171706020 / 2110 Koncepcja wartości edukacyjnych z perspektywy uczniów z różnych środowisk kulturowych (Uniwersytet Tomasa Baty w Zlínie, Wydział Humanistyczny, Wydział Nauk Pedagogicznych, Republika Czeska). Autorka wykorzystuje częściowo wyniki realizowanego projektu, skupia się nie tylko na przyczynach szkolnych niepowodzeń romskich uczniów i studentów, ale głównie na czynnikach warunkujących pozytywną ścieżkę edukacyjną wyróżnionych grup. Przy wykorzystaniu metody rozmów narracyjnych z Romami z wyższym wykształceniem poszukuje ważnych momentów i specyficznych sytuacji, które przyczyniły się do uzyskania przez nich sukcesów edukacyjnych, ukoronowanych uzyskaniem absolutorium wyższej uczelni. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, iż aspiracje edukacyjne, jasno określone cele, wysoka pozycja edukacji w systemie wartości jednostki oraz własne możliwości i wysiłek są czynnikami determinującymi sukcesy szkolne romskich uczniów. Istotne są też rola wzorca grupy społecznej, jaką jest inteligencja romska, oraz postawa nauczyciela i jego kompetencje.

In the article, I focus on the elements of school’s culture, which is present in the narrative of the child’s student, embedding my reflections in the psychocultural approach to education (J.S. Bruner) and the Goffman’s model of total institutions. The collision of the child’s world, created by the culture of the family environment with the culture of the school, brings with it many tensions and imperatives for the constant reconstruction of meanings so far (un) present in his biographical experience. The analysis and interpretation of the child’s narrative interview in a constructivist approach has allowed to gather knowledge about patterns of behavior, prohibitions, precepts, expectations and values that the school culture overtly or covertly imposes on the child, socializing him/her into the role of a student. The cultural aspects taken up in the child’s narrative show what elements of the school’s cultural world represent opportunities and threats for the development of his or her identity and personality towards a sense of causality and values.

Education as an Subject of Interest of Polish Political Parties in the Second Decade of the 21st Century. Analysis of Selected Election Programmes

The aim of this article is to reflect on the pluralism of plans and projects of the school education system in Poland at the end of the second decade of the 21st century and the positions of political parties regarding reforms of children’s and youth education. The hypothesis of the research in the article is the assumption that the electoral programmes of Polish political parties are characterized by a plurality of educational visions. They often are proposals for reforms adapting education to the tasks of the modern economy, market and social changes. The research method used in the article is the analysis of source documents, i.e. political party programmes, as well as their comparative analysis. The programmes of 14 political parties, valid in the second decade of the 21st century, were analyzed. These were in the order: Democratic Left Alliance (SLD), Labor Union (UP), Polish Labor Party – August 80 (PPP-S’80), Party Together, Spring, Green Party, Polish People’s Party (PSL), Democratic Party (SD), Civic Platform (PO), Modern Party, Law and Justice (PiS), Coalition of the Restoration of the Republic Freedom and Hope (KORWiN), Right Wing of the Republic, National Movement (RN).

School in the discourse of polish cabarets

The study aims to identify problems related to school and school education present in cabaret discourse and the way they are presented. The cabaret is an interesting research area and field of analysis of social problems, including issues related to educational policy. The data collection method was source searching. The analytical material consisted of eight sketches of Polish cabarets, selected according to the criteria: time of publication, popularity, and topicality. The data analysis method belongs to a group of approaches called critical discourse analysis. Applications of discursive strategies described by R. Wodak and M. Reisigl were sought. The results show that in the discourse of Polish cabarets, the school is presented as a subordinate contractor of political and legal regulations. It characterises with low social prestige, which is built on the low assessment of school teaching in terms of content, the low prestige of the teaching profession, and the low assessment of the student’s role. In relations between these entities, the discourse of scolding and disciplining appears as the manifestation of power and hierarchy; of infantilisation and sexism.