Ustawodawstwo sejmowe doby bezkrólewia 1733 r. a bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne Rzeczypospolitej

Sejm legislation during the 1733 interregnum and the internal and external security of the Republic of Poland

This article deals with matters concerning sejm legislation during the 1733 interregnum. As a contributory text, it attempts to answer the question to what extent the two undisturbed sejms raised the extremely important matter of state defence. The conclusions of the Convocation and Electoral Sejm of 1733 are analysed, i.e. the general confederation concluded at the Convocation and the constitutions of the Electoral Sejm, which have not yet been analysed. The text also examines the limited enlargement of the Lithuanian army at the end of 1733.

Niniejszy artykuł traktuje o sprawach dotyczących ustawodawstwa sejmowego w trakcie bezkrólewia 1733 r. Jako przyczynkowy tekst próbuje on odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu dwa niezerwane sejmy walne podniosły jakże ważną materię obronności państwa. Analizie zostały poddane konkluzje sejmu konwokacyjnego i elekcyjnego z 1733 r., a więc konfederacja generalna zawarta na konwokacji oraz nieanalizowane dotąd konstytucje sejmu elekcyjnego. Tekst analizuje również przeprowadzoną pod koniec 1733 r. ograniczonej w założeniach aukcji wojska litewskiego.

REFERENCES:

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Archiwum Publiczne Potockich: 71.
• Archiwum Państwowe w Łodzi: Archiwum Kossowskich z Głogowy: 21, 25, 46, 49, 50, 51, 55, 57, 62, 67, 69.
• Archiwum Państwowe w Toruniu: VI/26. 68 J. Staszewski, Grandmuszkieterowie Augusta II. Nowa Wersja, Sobótka, 3–4, 1982, s. 479.
• Biblioteka Czartoryskich w Krakowie: 211, 212.
• Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku: 969, 38519.
• Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie: 8334.
• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu: Archiwum Mniszchów: 3577 II; Archiwum Wodzickich z Kościelnik: 6611 II.
• Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių Biblioteka w Wilnie (Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk): F. 198, 15.
• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1733–1763, wyd. M. Zwierzykowski, Warszawa 2015.
• Rzeczpospolita w dobie upadku 1700–1740. Wybór źródeł, oprac. J. Gierowski, Wrocław 1955.
• Volumina legum. Prawa, konstytucje i przywileje Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego i wszystkich prowincji należących na walnych sejmach uchwalonych, t. 6, wyd. J. Ohryzko, Sankt Petersburg 1860.
• Askenazy Sz., Dwa stulecia XVIII i XIX, Warszawa 1903, t. 1.
• Wierzbicki L.A., Kupisz D. (red.), Chronologia sejmów Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569– 1793), Warszawa 2021.
• Ciesielski T., Litwini wobec problemu aukcji wojska na sejmach Rzeczypospolitej w latach 40. XVIII wieku, [w:] S.F. Sokal, A.M. Yanushkyevich (red.), Parlamyentskiya struktury wlady w sistemye dzyarzhawnaha kiravannya Vyalikaha Knyastva Litowskaha i Rechy Paspalitay u XV–XVIII stahoddzyakh, Mińsk 2008.
• Ciesielski T., Potencjał militarny Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie polskiej wojny sukcesyjnej 1733–1735. Wybrane aspekty, „Klio” 25/2 (2013).
• Dygdała J., Kwestia dysydencka w Rzeczypospolitej doby bezkrólewia 1733 roku, „Zapiski Historyczne” 62/4 (1997), s. 45–67.
• Dygdała J., Przygotowania stronników Stanisława Leszczyńskiego do obrony Rzeczypospolitej w bezkrólewiu 1733 roku, [w:] K. Stasiewicz, S. Achremczyk (red.), Między Barokiem a Oświeceniem. Wojny i niepokoje czasów saskich, Olsztyn 2004, s. 36–47.
• Керсновский А.А., История русской армии, t. 1, Moskwa 1992.
• Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, t. 2: 1648–1795, Warszawa 1936.
• Kosińska U., Rosja wobec sejmu jesiennego 1720 r., „Kwartalnik Historyczny” 111/1 (2004).
• Krawczak H., Sprawa aukcji wojska na sejmach za panowania Augusta III, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 7/2 (1961), s. 3–44.
• Kucharski T., „Naderwany” sejm konwokacyjny w 1696 r. Uwagi o nieodzowności historii prawa na marginesie pracy Ewy Gąsior, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 61/1 (2019).
• Kucharski T., Konkluzja sejmu konwokacyjnego 1733 roku. Przyczynek do refleksji nad kryzysem staropolskiej demokracji deliberacyjnej, „Przegląd Sejmowy” 153/4 (2019).
• Kucharski T., Sejmy elekcyjne w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1632–1733, Warszawa 2021.
• Lisek A., Litwini na sejmie elekcyjnym w 1733 roku, [w:] J. Kwak (red.), Z dziejów XVII i XVIII wieku. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Michałowi Komaszyńskiemu, Katowice 1997.
• Мацук А., Грамадска-палітычнае жыццё Вялікага Княства Літоўскага ўчасы бескаралеўя 1733–1735 гг., Mińsk 2020.
• Maliszewski K., Szlachecka opinia publiczna wobec powtórnej elekcji Stanisława Leszczyńskiego w 1733 r.: próba zarysowania problemu w świetle ówczesnej prasy rękopiśmiennej, „Rocznik Gdański” 46/1 (1986), s. 69–81.
• Nycz M., Geneza reform skarbowych sejmu niemego, Poznań 1938.
• Olszewski H., Doktryny prawno-ustrojowe czasów saskich 1697–1740, Warszawa 1961.
• Palkij H., Praca komisji aukcji wojska w latach 1736– 1738, „Kwartalnik Historyczny” 106/1 (1999).
• Staszewski J., Grandmuszkieterowie Augusta II. Nowa Wersja, „Sobótka” 3–4 (1982).
• Strutyński J., Sejm konwokacyjny roku 1733, „Ruch Literacki” (1878).
• Szklarska E., Kwestia wykluczenia cudzoziemca od tronu na sejmie konwokacyjnym 1733 r., [w:] J. Dumanowski i in. (red.), Między Zachodem a Wschodem. Studia ku czci profesora Jacka Staszewskiego, t. 2, Toruń 2003, s. 561–574.
• Tomaszewski M., Z dziejów przedostatniego bezkrólewia. Sprawa aukcji wojska w koronnych instrukcjach sejmikowych przed Sejmem konwokacyjnym 1733 roku, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” XXV (LXXVI), 1 (287) 2024.
• Tomaszewski M., Z dziejów przedostatniego bezkrólewia. Szlachta koronna wobec zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego Rzeczypospolitej w 1733 r., Poznań 2023 (praca magisterska).
• Wołoszyn A.J., Litwini wobec dwóch elekcji Stanisława Leszczyńskiego, [w:] A. Ziober (red.), Wolna elekcja w dawnej Rzeczypospolitej. Procedura – przebieg – publicystyka, Wrocław 2014.