Od Trewiru do Wersalu – zarys sytuacji gospodarczej Wielkopolski między lutym a lipcem 1919 r.

From Trier to Versailles – outline of the economic situation in Greater Poland between February and July 1919

After the end of the Greater Poland Uprising of 1918–1919 Greater Poland found itself in a situation where it formed an informally independent state entity for several months. Isolated from both Germany and Poland, it had to create an independent economic body. The article outlines the state, problems and transformations of agriculture and husbandry, industry and trade in Greater Poland between February and July 1919. These are compared to the situation before the First World War. In addition, the text looks at the influence of the economy on social changes and social problems in the region and vice versa. The author attempts to answer the question of how the authorities in Greater Poland dealt with the situation before the area was incorporated into the Second Polish Republic.

Po zakończeniu powstania wielkopolskiego 1918–1919 r. Wielkopolska znalazła się w sytuacji, w której przez kilka miesięcy tworzyła nieformalnie niezależny byt państwowy. Odizolowana zarówno od Niemiec, jak i od Polski, stworzyć musiała samodzielne ciało gospodarcze. Artykuł przedstawia w zarysie stan, problemy oraz przemiany rolnictwa i hodowli, przemysłu a także handlu wielkopolskiego w okresie między lutym a lipcem 1919 r. Porównane zostają one do sytuacji sprzed I wojny światowej. Poza tym tekst przygląda się wpływom gospodarki na zmiany oraz problemy społeczne w regionie i odwrotnie. Autor próbuje przy tym odpowiedzieć na pytanie, jak władze Wielkopolski poradziły sobie z zastaną sytuacją, nim obszar włączony został w granice II Rzeczpospolitej.

REFERENCES:

• „Tygodnik Urzędowy Naczelnej Rady Ludowej” 1919, nr 3, 6–10.
• „Tygodnik Urzędowy” 1919, nr 2–4, 6–7, 12–19, 21–22, 24, 26.
• Strajki rolne w Wielkopolsce 1919–1922. Materiały archiwalne, oprac. A. Czubiński, M. Skrzek, Warszawa 1959.
• Czubiński A., Powstanie wielkopolskie 1918–1919. Geneza – charakter – znaczenie, Poznań 2002.
• Czubiński A., Wielkopolska w latach 1918–1939, Poznań 2000.
• Dembski K., Wielkopolska w początkach II Rzeczypospolitej. Zagadnienia prawnoustrojowe, Poznań 1972.
• Dworecki Z., Polskie Rady Ludowe w Wielkopolsce 1918–1920, Poznań 1962.
• Elantkowski M., Przemysł wielkopolski w okresie świtu niepodległości, 2021, wielkopolskahistorycznie.pl (dostęp: 23.03.2024).
• Hryniewicz J., Polityczne i gospodarcze następstwa zaboru pruskiego, „Studia Regionalne i Lokalne” 3/13 (2003), s. 61–79.
• Kamosiński S., Przemiany w strukturze przemysłu wielkopolskiego w latach 1919–1939, Poznań 2008.
• Kowal S., Polonizacja życia gospodarczego w Poznaniu po I wojnie światowej, „Kronika Miasta Poznania” 4 (1998), s. 144–154.
• Kowal S., Położenie gospodarcze i aktywność drobnomieszczaństwa wielkopolskiego w dwudziestoleciu międzywojennym 1918–1939, [w:] S. Kowalska-Glikman (red.), Drobnomieszczaństwo XIX i XX wieku. Studia, t. 2, Warszawa 1988, s. 143–180.
• Krzemiński T., K-Brot, marmolada i ziemniaki. Pożywienie mieszkańców Prus Zachodnich w czasie pierwszej wojny światowej, „Zapiski Historyczne” 4 (2014), s. 55–72.
• Matusik P., Historia Poznania, t. 3, Poznań 2021.
• Poszwiński A., Jak Niemcy bali się utraty Wielkopolski, jako śpichlerza Rzeszy, „Dziennik Poznański” 34 (1934), s. 4–5.
• Rezler M., Powstanie wielkopolskie 1918–1919. Po 100 latach, Poznań 2018.
• Tyszkiewicz B., Sytuacja ekonomiczna Wielkopolski w okresie powstania 1918–1919, [w:] Z. Grot (red.), Powstanie Wielkopolskie 1918–1919, Poznań 1968, s. 377–408.