Obecność II Rzeczpospolitej w polskim filmie fabularnym a kształtowanie świadomości i pamięci o tej epoce (szkic problemu)

The presence of the Second Republic of Poland in Polish feature film, shaping the awareness and memory of that period (sketch of the problem)

The article presents the presence of the interwar period as an epoch in Polish films and series created both during the communist period and after 1989. Both those films for which the social and political events of the Second Polish Republic were the main theme, as well as those in which the interwar reality was only a background that added color or was only mentioned, were indicated. The first part of the article focuses largely on theoretical considerations. Then, the socio-political situation in the following decades was analyzed in parallel, as well as the binding guidelines of state bodies regarding the official narrative of the interwar period in the Polish People’s Republic. While formulating the conclusions, the author drew attention to aspects related to the interwar period, which, in her opinion, are lacking in contemporary Polish cinema.

BIBLIOGRAFIA:

• Adamczyk M., Katyń i Generał „Nil” a (długi) zmierzch paradygmatu, „Kwartalnik Filmowy” 2012, nr 77–78.
• Autor nieznany, Prof. T. Gąsowski: w PRL-u w wielu polskich domach pamięć o II RP była pozytywna, https://dzieje.pl/wideo/prof-t-gasowski-w-prl-u-w-wielu-polskich-domach-pamiec-o-ii-rp-byla-pozytywna.
• Białokur M., „Nie wierz nikomu po trzydziestce”, czyli rzecz o buncie powojennego pokolenia, [w:] Wydarzenia Marca 1968 roku w pamięci i edukacji histo­rycznej, red. A. Gołębiowska, M. Świder, Opole 2017.
• Białokur M., Pierwsze lata batalii o miejsce Gabriela Narutowicza w pamięci historycznej, „Polskie Studia Biograficzne” 2017, nr 1.
• Borzyszkowska-Szewczyk M., Kilka refleksji o dynamice i porządku dyskursu pamięcioznawczego, „Studia Kulturoznawcze. Pamięć kulturowa, kultury pamięci” 2017, nr 1 (11).
• Cegielski T., Szelągowska G, Film fabularny dobry PRL w rozpoznaniu przemian społecznych i kulturowych, „Przegląd Humanistyczny” 2011, nr 6.
• Czubiński A., Spory o II Rzeczpospolitą. Ewolucja poglądów publicystyki i historiografii polskiej na temat przyczyn odbudowy i znaczenia niepodległego państwa dla narodu polskiego, Poznań 1983.
• Darmas M., Obywatel rycerz. Zarys socjologii filmu, Warszawa 2014.
• Davies N., Orzeł biały, czerwona gwiazda, Kraków 2011.
• Figes O., Taniec Nataszy. Z dziejów kultury rosyjskiej, Warszawa 2002.
• Garlicki A., Nałęcz T., Władyka W., Druga Rzeczpospolita w powojennych badaniach historyków polskich, „Przegląd Historyczny” 1978, z. 3.
• Gierek E., Wytrwale budujemy siłę ojczyzny i pomyślność narodu, „Nowe Drogi” 1978, nr 11.
• Gwóźdź, A., Ku Polsce, czyli obrazy powstań śląskich i plebiscytu w polskim filmie, „Kwartalnik Filmowy” 2020, nr 112.
• Herbich A., Dziewczyny z Wołynia. Prawdziwe historie, Kraków 2018.
• Kersten K., Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948, Paryż 1986.
• Kino Polskie 1989–2009, red. A. Wiśniewska, Warszawa 2010.
• Lewandowski J. F., Szopienicka legenda. Rzecz o „Soli ziemi czarnej”, [w:] „Kutzowisko”. O twórczości filmowej, teatralnej i telewizyjnej Kazimierza Kutza, red. A. Gwóźdź, Katowice 2000, https://archive.vn/ZKupL.
• Kochański A., Polska 1944–1991. Informator historyczny, t. III, cz. 1, Warszawa 2005.
• Krasucki E., „W świetle uchwał XX zjazdu...”. Szczecińskie echa moskiewskich wydarzeń z lutego 1956 roku. Część 1, „Zapiski Historyczne” 2012, t. 77, z. 4.
• Lubelski T., Historia kina polskiego 1985–2014, Katowice 2008.
• Machcewicz A., Strajki w Trójmieście. Sierpień 1980, Gdańsk 2015.
• Minkner K., O filmach politycznych. Między polityką, politycznością i ideologią, Warszawa 2012.
• Nowak M.J., Narutowicz Niewiadomski. Biografie równoległe, Warszawa 2019.
• Olkuśnik E., Paszkwil, pomnik czy zachęta do działania? Film „Zamach Stanu” w reżyserii Ryszarda Filipskiego, https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,film,1029,film_zamach_stanu.html.
• Osiński Z., Najnowsza historia Polski w publikacjach „drugiego obiegu” w latach 1980–1981, [w:] Lektury pokoleniowe i ponadpokoleniowe. Z zagadnień re­cepcji, red. I. Socha, Katowice 2012.
• Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski, Lublin 1999.
• Prezydent Gabriel Narutowicz i polityczny gorący grudzień 1922 roku. Zbiór studiów. red. M. Białokur, Opole 2013.
• Przylipiak M., Szyłak J., Kino najnowsze, Kraków 1999.
• Relacja ustna Józefy Sobczak (11.02.2018) zbiory prywatne autorki.
• Sienkiewicz W., Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski, Warszawa 2008.
• Szpociński A., Współczesna kultura historyczna i jej przemiany, Warszawa 2001.
• Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983.
• XV Plenum KC PZPR. Tezy KC PZPR na IV Zjazd partii, Warszawa 1964.
• Żmijewski A., Katyń, Karole, Świadectwo, czyli praca ideologii, [w:] Kino Polskie 1989–2009. Historia krytyczna, red. A. Wiśniewska, P. Marecki, Warszawa 2010.
• https://stanislawnicieja.pl/about-2/.