Teatr jest doświadczeniem. Znaczenie poznawczej funkcji teatru w perspektywie diagnozowania obszaru polityki społecznej

Theatre is an experience. The importance of the cognitive function of theatre from the perspective of analysing the field of social policy

This article aims to analyse the validity of including a theatrical perspective in the diagnosis of social reality to prepare plans and programmes in the field of social policy. Accordingly, the considerations within the text oscillate around the question: „Is the cognitive function of theatre important in the diagnosis of social reality?“ Based on the tenets of understanding naturalism, it is assumed that theatrical narratives and theatre’s social engagement are representations of social dichotomies. By revealing the discrepancies between normatively perceived reality and functioning understandings of social rules, they enable us to grasp the axiological and ontological premises underpinning the processes taking place in social reality. These, in turn, can become an essential source of data for the design of social policy interventions regardless of the ideological options represented.

Celem artykułu jest analiza zasadności włączenia perspektywy teatralnej do diagnozowania rzeczywistości społecznej na potrzeby przygotowywanych planów i programów z obszaru polityki społecznej. W związku z powyższym rozważania prowadzone w ramach tekstu oscylują wokół pytania: „Czy poznawcza funkcja teatru jest istotna w diagnozie rzeczywistości społecznej?” W oparciu o założenia rozumiejącego naturalizmu przyjmuje się, że zarówno narracje teatralne, jak i społeczne zaangażowanie teatru stanowią reprezentację dychotomii społecznych. Poprzez ujawnienie rozbieżności między normatywnie postrzeganą rzeczywistością a funkcjonującymi rozumieniami reguł społecznych umożliwiają one uchwycenie aksjologicznych i ontologicznych przesłanek, będących fundamentem zachodzących w rzeczywistości społecznej procesów. Te z kolei mogą stać się istotnym źródłem danych dla projektowania interwencji w obszarze polityki społecznej niezależnie od reprezentowanych opcji ideologicznych.

BIBLIOGRAFIA:

• Arendt, H. (2020). Kondycja ludzka. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Artur Nełkowski (2020). Pobrano z: https://studio-teatralne.pl/teams/artur-nelkowski/.
• Bachryj-Krzywaźnia, M. (2016). Interpretacjonizm narratywistyczny. Filozoficzna geneza, założenia metodologiczne i potencjał analityczny. W: J. Dulęba, J. Wiśniewski (red.). Liberalizm i teoria polityczna (s. 127–146). Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
• Beck, U., Beck-Gernsheim, E. (2013). Całkiem zwyczajny chaos miłości. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Boal, A. (2019). Theatre of the Oppressed. London: Pluto Press.
• Bożek, M. (2023). Społeczna rola teatru. Pobrano z: https://polityka-spoleczna.lubuskie.pl/pl/Gorne-menu/AKTUALNOSCI/Za-nami-dwudniowe-spotkanie-pn.-Uslugi-nowe-perspektywy.
• Denkowicz, A. (2022). Teatr nigdy nie był bliżej. Pedagogika teatru — współczesny model edukacji teatralnej. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna, 10(19), 47–61.
• Dorak-Wojakowska, L. (2019). Dramaturg jako archiwista. O stylu montażu dokumentalnego Witolda Wandurskiego i sceny robotniczej. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia de Cultura, 11(2), 20–35.
• Erel, U., Reynolds, T., Kaptani, E. (2017). Participatory theatre for transformative social research. Qualitative Research, 17(3), 302–312.
• Gędek, W. (2021). Koncepcja koprodukcji wiedzy a tworzenie polityki oparte na dowodach. Analiza literatury przedmiotu. Studia z Polityki Publicznej, 8(1), 107–124.
• Giesler, M.A. (2017). Teaching Note – Theatre of the Oppressed and Social Work Education: Radicalizing the Practice Classroom. Journal of Social Work Education, 53(2), 347–353.
• Grewiński, M., (2021). Usługi społeczne we współczesnej polityce społecznej. Przegląd problemów i wizja przyszłości. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Grobler, A. (2006). Metodologia nauk, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Hańderek, J. (2005). Bunt sztuki. Estetyka i Krytyka, 9(10), 129–143.
• Interpelacja 92/2023 w sprawie finansowania kultury w Gorzowie Wielkopolskim (2023). Pobrano z: https://bip.wrota.lubuskie.pl/umgorzow/system/obj/49750_Interpelacja_nr_72.pdf.
• Karwat, M. (2018). O upolitycznieniu twórczości i dzieł twórczych. Modelowa analiza mechanizmu. Studia Politologiczne, 50, 15–41.
• Kluzowicz, J. (2007). Teatr zaangażowany społecznie jako sposób odnowienia dialogu z polskim widzem. Rocznik Andragogiczny, 134–145.
• Kostaszuk-Romanowska, M. (2020). Teatr na wojnie – o roli teatru we współczesnej debacie publicznej. W: E. Dąbrowska-Prokopowska, P. Goryń, M.F. Zaniewska (red.). Kultura w Polsce w XXI wieku: konteksty społeczne, kulturowe i medialne (s. 29–42). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Kozińska, K. (2022). Jan Tomaszewicz: Coraz częściej nasza rzeczywistość przypomina Dzień Świra (WIDEO). Pobrano z: https://lci-lubuskie.pl/2022/09/08/j-tomaszewicz-nasza-rzeczywistosc-ostatnio-przypomina-dzien-swira.
• Król Artur gorzowskiej sceny (2023). Pobrano z: https://www.gorzowskie.pl/artykul/5203,krol-artur-gorzowskiej-sceny.
• Kwiatkowski, M. (2023). Edukacja teatralna. Pobrano z: https://polityka-spoleczna.lubuskie.pl/pl/Gorne-menu/AKTUALNOSCI/Za-nami-dwudniowe-spotkanie-pn.-Uslugi-nowe-perspektywy.
• Laclau, E. (2004). Dlaczego puste znaczące mają znaczenie dla polityki? W: E. Laclau, Emancypacje. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• MacKey, S. (2016). Performing location: place and applied theatre. W: J. Hughes, H. Nicholson (red.). Critical Perspectives on Applied Theatre (s. 107–126). Cambridge: Cambridge University Press.
• Minkner, K. (2012). O filmach politycznych. Między polityką, politycznością i ideologią. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Minkner, K. (2017). Metateoretyczne uwagi do koncepcji polityczności Chantal Mouffe w kontekście jej ideologicznych uwikłań. Wrocławskie Studia Politologiczne, 22, 53–74.
• Minkner, K. (2018). Rozważania o ideologicznym charakterze sztuk narracyjnych. Uwagi teoretyczne i metodologiczne. Studia Politologiczne, 50, 42–71.
• Młyńczyk, Ł. (2018a). Jeszcze sztuka czy już polityka? Polityczność i religijność a granice wolności wypowiedzi artystycznej w dyskusji na schodach przed wejściem do teatru. Studia Politologiczne, 50, 72–90.
• Młyńczyk, Ł. (2018b). Political science concerning religion in the perspective of moderate methodological naturalism. Athenaeum. Polish Political Science Studies, 60, 59–73.
• Mościcki, P. (2015). Engagement and Autonomy of Theatre. Polish Theatre Journal, 1, 1–15.
• Nowak-Dziemianowicz, M. (2013). Wprowadzenie. W: U. Beck, E. Beck-Gernsheim,, Całkiem zwyczajny chaos miłości. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Sellars, P. (2022). Orędzie na Międzynarodowy Dzień Teatru 2022. Pobrano z: https://instytut-teatralny.pl/2022/03/25/oredzie-na-60-miedzynarodowy-dzien-teatru/.
• Spektakl „Jak się uwolnić-historia nieskończona” – Studio Teatralne dla dzieci i młodzieży – grupa 7 (2022). Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=coNHNbzjgCE.
• Spektakl „Otwórz oczy” – Studio Teatralne dla dzieci i młodzieży – grupa 5 (2022). Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=ez8i7gWdv3Q&t=210s.
• Spektakl „Pułapka” – Studio Teatralne dla dzieci i młodzieży – grupa 5 (2021). Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=63vWA8tXHzo.
• Pawlik, S. (2015). Sztuka jako sposób włączania osób z niepełnosprawnością intelektualną do społeczeństwa. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 8, 59–74.
• Pawłowski, T. (2022). Jan Tomaszewicz: – Teatr musi być dziś taki jak nasz, eklektyczny. Pobrane z: https://lci-lubuskie.pl/2022/12/29/jan-tomaszewicz-teatr-musi-byc-dzis-taki-jak-nasz-eklektyczny-wideo/.
• Performing Justice Project (2023). Pobrane z: https://performingjusticeproject.org/about/history/.
• Pomóż mi (2022). Pobrane z: https://teatr-gorzow.pl/spektakle/pomoz-mi.
• Projekty (2023). Pobrane z: https://studio-teatralne.pl/urzad-miasta-gorzowa-wielkopolskiego/.
• Przastek, D. (2016). Ograniczenia wolności wypowiedzi artystycznej w Polsce po roku 1989. Przypadek teatru. E-politikon, XVIII, 79–117.
• Przastek, D. (2017). Polskie życie teatralne w kontekście procesów europeizacyjnych. Zarządzanie w Kulturze, 18(4), 571–592.
• Sam, czyli przygotowanie do życia w rodzinie (2023). Pobrano z: https://teatr-gorzow.pl/spektakle/sam-czyli-przygotowanie-do-zycia-w-rodzinie.
• Shaughnessy, N. (2012). Applying Performance: Live Art, Socially Engaged Theatre and Affective Practice. London: Palgrave Macmillan.
• Szarfenberg, R. (2011). Dowody naukowe jako podstawa polityki społecznej, zarządzania społecznego i pracy socjalnej. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 15, 13–28.
• Szarfenberg, R. (2013). O bliskim związku i wzajemnych inspiracjach między polityką publiczną i polityką społeczną. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 22, 149–166.
• Szarfenberg, R., (2009). Modele polityki społecznej w teorii i praktyce. Problemy Polityki Społecznej, 12, 15–55.
• Świątkowska, W. (2018). Koncepcje teatru społecznie zaangażowanego według Juliusza Osterwy. Pamiętnik Teatralny, 67(3), 146–168.
• Wenderlich, P. (2016). Polityka repertuarowa teatru polskiego w Bydgoszczy w latach 2006–2014. Aspekty edukacyjne i poznawcze. Zarządzanie w Kulturze, (2)17, 147–157.
• Wilk, T. (2015). Obecność sztuki teatralnej w codzienności życia społecznego Nowe obszary zainteresowań pedagogiki społecznej, Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wilk, T. (2018). Spotkania ze sztuką : przestrzeń wychowania i socjalizacji człowieka. Pedagogika Społeczna, 1, 57–83.
• Wilk, T. (2010). Rewitalizacja społeczna poprzez współczesną sztukę teatralną: w ocenie reprezentantów (twórców i odbiorców) sztuki dramatycznej Legnicy, Nowej Huty i Wałbrzycha, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wilk, T. (2015). Obecność sztuki teatralnej w codzienności życia społecznego : nowe obszary zainteresowań pedagogiki społecznej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Woźniak, W. (2009). Kultura a polityka społeczna. O skomplikowanych współzależnościach i potrzebie ich badania. Problemy Polityki Społecznej, 12, 58–73.
• Zarycki, T. (2009). Kapitał kulturowy – założenia i perspektywy zastosowań teorii Pierre’a Bourdieu. Psychologia Społeczna, 1–2(10), 12–25.