Konfigurowanie granic gatunkowych a problem polityczności. Przypadek posthumanizmu i transhumanizmu

Przedmiotem artykułu są teoriopolityczne rozważania na temat posthumanizmu. Jest to podejście, które zrywa z humanistycznym dogmatem, że człowiek jest bytem najważniejszym w rzeczywistości. Zamiast tego posthumanizm dowartościowuje byty pozaludzkie (naturalne, sztuczne, rzeczy), z którymi ludzie wchodzą w rozmaite interakcje. Autor uznał, że problematyka posthumanistyczna może być rozpatrywana w perspektywie biopolityki, która zajmuje się relacjami między polityką a życiem. Jednakże w odróżnieniu od wcześniejszych ujęć wiążących biopolitykę z kontrolą populacji posthumanizm stawia na szali żywotność gatunkową. W artykule przedstawiono konsekwencje takiego myślenia dla problemu polityczności. Autor odniósł to pojęcie przede wszystkim do fundamentalnych uwarunkowań konstytuowania się społeczeństwa jako pewnej całości, a szczególnie granic rozmaitych struktur i tożsamości. W przypadku posthumanizmu chodzi o przemyślenie granic człowieczeństwa oraz napięć między tym, co biologiczne, społeczne i technologiczne. To możliwość przepracowania na nowo problemu opresji i kontroli (np. kwestia szowinizmu gatunkowego) oraz emancypacji (np. cyberfeminizm). Ostatecznie sam posthumanizm stał się ruchem ideowym o politycznym znaczeniu, czego wyrazem jest aktywność transhumanistów domagających się przezwyciężania ograniczeń biologicznych człowieka poprzez innowacje technologiczne.

CONFIGURING SPECIES BOUNDARIES AND THE PROBLEM OF THE POLITICAL: THE CASE OF POSTHUMANISM AND TRANSHUMANISM

The article is a theoretical politics refl ection on posthumanism. It is an approach that breaks with humanistic dogma that human being is the most important being in reality. Instead, posthumanism underlines value of non-human beings (natural, artifi cial, things), with which people enter into various interactions. The author assumed that the issue of posthumanism can be considered from the perspective of biopolitics, which deals with the relationship between politics and life. However, unlike the earlier approaches which associated biopolitics with population control, a posthumanism stresses the life capacities of the species. This article presents the consequences of such thinking for the problem of the political. The author referred this concept primarily to the fundamental conditions for the constitution of a society as a whole, and especially to the boundaries of the various structures and identities. In the case of posthumanism the point is to rethink the boundaries of humanity and the tensions between the biological, the social, and the technological. It gives an opportunity to work anew the problem of oppression and control (eg. the question of species chauvinism), and emancipation (eg. cyberfeminism). Eventually, a posthumanism itself has become an ideological movement of political importance, which is reflected in the activity of transhumanists who demand to overcome the biological limitations of h uman being by harnessing the technological innovations.

BIBLIOGRAFIA:

• Bakke, M. (2012). Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Baldwin, E., Longhurst, B., Mccracken, S., Ogborn, M., Smith, G. (2007). Wstêp do kulturoznawstwa. Poznañ: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Beck, U. (2004). Spo³eczeñstwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesnoœ Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Blok, Z. (2009). O politycznoœci, polityce i politologii. Poznañ: Wydawnictwo UAM.
• Bostrom, N. (2011). A History of Transhumanist Th ought. W: M. Rectenwald, L. Carl, Pearson Longman (red.), Academic Writing Across the Disciplines. New York. Pobrane z: http://www.nickbostrom.com/papers/history.pdf.
• Braidotti, R. (2014). Po cz³ Warszawa: PWN.
• Brzeziñski, M. (2015). Media afektywne. W: P. Zawojski (red.), Bio-techno-logiczny œ Bio art oraz sztuka technonaukowa w czasach posthumanizmu i transhumanizmu (s. 186 – 208). Szczecin: Instytucja Kultury Miasta Szczecin.
• Buksiñski, T. (2006). Wspó³czesne filozofie polityki. Poznañ: Wydawnictwo Instytutu Filozofii Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
• Chrudzimska-Uhera, K. (2010). Niepewna przysz³oœæ. RzeŸby Patricii Piccinini. Lamus.Pismo Kulturalno-Artystyczne, 1/5, 62 –
• Czajowski, A. (2013). Decydowanie polityczne. Wroc³aw: Wroc³awskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2.
• Dunayer, J. (2013). Th e rights of sentient beings. Moving beyond old and new speciesism. W: R. Corbey, A. Lanjouw (red.), Th e Politics of Species: Reshaping Our Relationships with Other Animals (s. 27 – 39). Cambridge University Press.
• Fukuyama, F. (2004). Koniec cz³ Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Gajewska, G. (2011). Cz³owiek/Zwierzê/Roœlina/Maszyna. Perspektywa posthumanistyczna. Studia Europaea Gnesnensia, 4, 225 –
• Gdula, M. (2015). Uspo³ecznienie i kompozycja. Dwie tradycje myœli spo³ecznej a wspó³czesne teorie krytyczne. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Graham, E.L. (2002). Representations of the Post/human: Monsters, Aliens and Others in Popular Culture. Manchester: Manchester University Press.
• Haraway, D. (1998). Manifest cyborga. Magazyn Sztuki, 17, 204 –
• Hayles, N.K. (1999). How We Became Posthuman? Virtual Bodies in Cybernetics, Literature, and Informatics. Chicago–London: Th e University of Chicago Press.
• Heller, A. (2005). O pojêciu politycznoœci raz jeszcze. Przegl¹d Polityczny, 69, 76 –
• Herbut, R. (1999). Interes polityczny jako kategoria politologiczna. W: A.W. Jab³oñski, L. Sobkowiak (red.), Studia z teorii polityki tom 1 (s. 53 – 72). Wroc³aw: Wydawnictwo Uniwersytetu Wroc³
• Ho³y-£uczaj, M. (2015). Posthumanizm. Miêdzy metafi zyk¹ a etyk¹. Kultura i Wartoœci, 1, 45 –
• Hughes, J. (2004). Citizen Cyborg: Why Democratic Societies Must Respond to the Redesigned Human of the Future. Boulder: Westview Press.
• Karwat, M. (2010). Politycznoœæ i upolitycznienie. Metodologiczne ramy analizy. Studia Politologiczne, 17, 63 –
• Karwat, M. (2009). Syndromatyczny charakter przedmiotu nauki o polityce. W: K.A.Wojtaszczyk, A. Mirska (red.), Demokratyczna Polska w globalizuj¹cym siê œwiecie (s. 175 – 188). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Kember, S. (2003). Cyberfeminism and Artifi cial Life. London–New York: Routledge.
• Latour, B. (2011). Nigdy nie byliœmy nowoczeœ Studium z antropologii symetrycznej. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Latour, B. (2009). Polityka natury. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Lemke, T. (2010). Biopolityka. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
• Lister, M., Dovey, J., Giddings, S., Grant, I., Kelly, K. (2009). Nowe media. Wprowadzenie. Kraków:Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloñ
• Minkner, K. (2014). Problem politycznoœci jako metateoretyczne wyzwanie dla politologii. Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne, 43, 7 –
• Minkner, K. (2015). G³ówne problemy konceptualizacji pojêcia politycznoœ Studia Politologiczne, 37, 50 – 74.
• More, M. Th e Extropian Principles: A Transhumanist Declaration. Version 3.0. Pobrane z: http://vency.com/EXtropian3.htm.
• More, M. List do Matki Natury. Pobrane z: http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4003.
• Mouffe, Ch. (1993). Th e Return of the Political, London–New York: Verso.
• Pepperell, R. (2009). Manifest posthumanistyczny. Przegl¹d Filozofi czno-Literacki, 1, 29 –
• Postman, N. (2004). Technopol. Triumf techniki nad kultur¹. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza.
• Rancière, J. (2007). Estetyka jako polityka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Rose, N. (2011). Polityka ¿ycia samego. Praktyka Teoretyczna, 2 – 3, 187 –
• Rubisz, L. (2015). P³ynnoœæ jako cecha politycznoœ Carl Schmitt i Zygmunt Bauman a wspó³czesny dyskurs o granicach polityki. Studia Politologiczne, 37, 130 – 144.
• Sepczyñska, D. (2014). Transhumanizm. Spotkanie z utopi¹. W: D. Kotu³a, A. Piórkowska,
• Potera³a, (red.), Narracje postkryzysowe w humanistyce, Olsztyn:Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie.
• Rothert, A. (2005). Cybernetyczny porz¹dek polityczny. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
• Schmitt, C. (2000). Pojêcie politycznoœ W: C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma (s. 191 – 250). Kraków: Spo³eczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Sleigh, Ch. (2011). Literature and Science. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Singer, P. (2004). Uwolnienie zwierz¹ Warszawa: Pañstwowy Instytut Wydawniczy.
• Squier, S.M. (2004). Liminal Lives: Imagining the Human at the Frontiers of Biomedicine, Durham: Duke University Press.
• Sulikowski, A. (2015). Posthumanizm a prawodawstwo. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Szymañski, K. (2015). Transhumanizm. Utopia czy ekstropia?, Idea. Studia nad Struktur¹ i Rozwojem Pojêæ Filozofi cznych, 27, 159 –
• Transhumanist Declaration. Pobrane z: http://humanityplus.org/philosophy/transhumanist-declaration/.
• Witkowska, E. (1999). Cyberfeminizm, Magazyn Sztuki. Pobrane z: http://magazynsztuki.eu/old/archiwum/teksty_internet_arch_all/archiwum_teksty_online_1.html.