Kwestia słowacka a polityka narodowościowa Królestwa Węgier w latach 1848 – 1918

  • Author: Grzegorz Baziur
  • Institution: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu
  • Year of publication: 2016
  • Source: Show
  • Pages: 158–174
  • DOI Address: https://doi.org/10.15804/athena.2016.50.10
  • PDF: apsp/50/apsp5010.pdf

Niniejszy tekst dotyczy genezy słowackiej świadomości narodowej, która narodziła się w XIX wieku w warunkach nasilającej się polityki madziaryzacji ze strony władz węgierskich. Miała ona miejsce najpierw w ramach monarchii austriackiej, a po ugodzie dworu austriackiego w Wiedniu z elitami węgierskimi i powstaniu Austro-Węgier nasiliła się w ramach Królestwa Węgierskiego. W odpowiedzi na politykę madziaryzacji narody niemadziarskie, w tym Słowacy – a ściślej ich niewielkie elity polityczne i kulturalne – podjęły próbę przeciwstawienia się polityce władz węgierskich. W tekście autor ukazał proces kształtowania się słowackiej świadomości narodowej, rolę Ľudovita Štúra, Jána Kollara i kolejnych działaczy, politycznych, ludzi kultury w tym procesie do 1918 r. Omówił też współpracę Słowaków z innymi narodami niewęgierskimi, mieszkającymi w Królestwie Węgierskim w walce o swoje prawa, przeciwko nacjonalistycznej polityce władz węgierskich, w tym okoliczności związania się Słowaków z Czechami w okresie poprzedzającym wybuch pierwszej wojny światowej i w latach jej trwania – zwłaszcza na przełomie 1917 i 1918 r., co ostatecznie doprowadziło do proklamowania w Pradze 28 października 1918 r. Republiki Czechosłowackiej jako jednego z nowych państw Europy Środkowej, powstałego na gruzach Austro-Węgier.

THE ISSUE OF SLOVAK AND HUNGARIAN NATIONALITY POLICY OF HUNGARIAN KINGDOM IN THE YEARS 1948 – 1918

This text refers to the origins of the Slovak national consciousness, which began in the nineteenth century in terms of growing Magyarization policies of the Hungarian authorities. It took place in the first period of the Austrian monarchy, and after the settlement of the Austrian court in Vienna with Hungarian elites and the formation of the Austro-Hungarian state, intensified within the Kingdom of Hungary. In response to the policy of Magyarization, nations which are not Hungarian, including Slovaks – and more specifically, their small political and cultural elites, attempted to oppose the policy of the Hungarian authorities. In the text, the author showed the formation of the Slovak national consciousness, the role of Ľudovít Štúr, Ján Kollár, and subsequent activists, politicians and people of culture in the process until 1918. He discussed a cooperation of Slovaks with other non-Hungarian nations living in the Kingdom of Hungary in fight for their rights against the nationalistic policy of the Hungarian authorities, in the circumstances bound by the Slovaks to the Czech Republic in the period preceding the outbreak of the First World War and the years of its duration – especially at the turn of 1917 and 1918, which eventually led to the proclamation on October 28th, 1918, in Prague, the Czechoslovak Republic as one of the new states of the Central Europe, founded on the ruins of the Austro-Hungarian Empire.

BIBLIOGRAFIA:

  • Batowski, H. (1982). Rozpad Austro-Węgier, Kraków: Wydawnictwo Literackie Bartlová, A. (1999). Slovenskỳ politik dr Milan Hodža a stredná Európa. [W:] E. Orlof (red.) Od poznania do zrozumienia. Polacy, Czesi, Słowacy w XX wieku. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, s. 89 – 100.
  • Baziur, G. (2014.) Między internacjonalizmem a wielkomadziaryzmem. Geopolityka światowej rewolucji a obszar węgiersko-słowacki w latach 1918 – 1920 w świetle źródeł polskiej proweniencji i polskiej historiografii. Częstochowa: Instytut Geopolityki, PWSZ im Rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu Publikacja została wydana pod patronatem naukowym Polskiego Towarzystwa Geopolitycznego.
  • Boke, F. (red.) (1962). Žiadosti slovenskieho národa pred Jeho c. k. Jasnosť, pred krajinský uhorský snem, pred Jeho Výsosť uhorskieho palatína, královskieho námestníka, pred. ministerstvo uhorskô a pred všetkých priateľov človečenstva a národnosti z 10. mája 1848 r., In: Dokumenty k slovenskému národnému hnutiu v rokoch 1848 – 1914, č. I 1848 – 1867; Bratislava, vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied, dok. 5, s. 23 – 26.
  • Brock, P. (1976). The Slovak National Awekening. An Essay in the Intellectual History of East Central Europe. Toronto-Buffalo.
  • Chovanec, J., Mozolik, P. (1994). Historické a štátoprávne korene samostatnosti Slovenskej repuliky. Bratislava: PROCOM.
  • Czyż, A., Kubas, S. (2012). Czechy i Słowacja. Politologiczne studium wspólnej i oddzielnej państwowości. Katowice: Uniwersytet Śląski.
  • Dokumenty k slovenskému národnému hnutiu v rokoch 1848 – 1914, č. I 1848 – 1867 (1962), Bratislava, vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
  • Dubisz, S. (red.) (2003). Madziaryzacja. W: Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, T. 2, s. 729.
  • Ďurica, M.S. (1996). Dejiny Slovenska a Slovákov. Bratislava: Slovenské Pedagogické Nakladatel’stvo.
  • Felczak, W. (1983). Historia Węgier. Warszawa-Wrocław: Zakład Narodowy im Ossolińskich.
  • Giza, A. (2000). Słowacki ruch narodowy w latach 60-tych i 70-tych XIX wieku. „Czasy Nowożytne”, t. IX, s. 105 – 125.
  • Hajda, J. (1968). Czechoslovakia s Federalist Heritage W: Czechoslovakia: Past and Present, s. 736 – 743, Paris, Mouton & Co.
  • Hučko, J. (1998). Revolučné roky 1848 – 1849 a Slováci. „Studia Academica Slovaca”, č 27, s. 69 – 75.
  • Janšák, Š. (1967). Dr. Pavel Blaho, Skalica.
  • Johnson, O.V. (1985). Slovakia, 1918 – 1938: Education and the Making of a Nation. East European Monographs, No 180 (Boulder, CO: East European Monographs).
  • Jurčo, M. (2011). Vajanský znovu nepochopený. Svetozár Hurban Vajanský: Koreň a výhonky. Články. [W:] Tvorba, roč XXI (XXX), č 2, s. 39 – 41.
  • Kalvoda, J. (1998). Geneze Československa. Praha: Panevropa.
  • Kissinger, H. (2009). Dyplomacja. Warszawa: Libertas.
  • Kňažeková, E. Słowacja w czasie I wojny światowej i powstanie Republiki Czechosłowackiej (ČSR). Pobrane z: http://www.historia-wspolczesna.pl/clanek/s-owacja-wczasie-pierwszej-wojny-swiatowej-i-powstanie-republiki-czechos-owackiej-csr/.
  • Kopyś, T. (2001). Kwestia narodowościowa na ziemiach Korony Świętego Stefana w latach 1867 – 1918. Kraków: Wydawnictwo Promocji Powiatu, Miasta i Gminy „Promo”.
  • Korec, P., Lauko, V., Tolmáči, L., Zubriczký, G., Mičietová, E. (1997). Kraje a okresy Slovenska. Nové aministratívne členenie. Bratislava: Vydavateľstwo Q111.
  • Kościelak, L. (2010). Historia Słowacji. Wrocław: Zakład Narodowy im Ossolińskich.
  • Kováč, D. (1998). Kronika Slovenska. T. 1 Bratislava: Fortuna Print.
  • Krajčovič, M. (1996). Maďari a problémy náronej identity Slovákov v 19. Staronči. „Historické štúdie”, č 37, s. 49 – 68.
  • Krawczyk, A. (2012). Proces Hlinki i tragedia w Černovej, „Monitor Polonijny” R 17, nr 5, s. 14 – 15.
  • Krekovičová, Z. (1999). Od obrazu pasterza w folklorze słowackim do symbolu narodowego. Symbole słowiańskie – symbole narodowe. [W:] M. Maj, C. Robotycki (red.) „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego-Prace Etnograficzne”, z. 35, s. 69 – 83.
  • Kusý, M. (2002). Fenomen słowacki. [W:] R .Chmiel (opr.), Kwestia słowacka w XX wieku, s. 502 – 523, Gliwice: Greg.
  • La Slovaqe dans la Monarchie Austro-Hongroise. [W:] L. Liptak (1996). Petite historie de la Slovaquie, Paris, Institut D’Études Slaves.
  • Lex Apponyi – Pobrane z: http://www.1000ev.hu/indexphp?a=3&param=6966.
  • Ľiptak, L. (1996) Petite histoire de la Slovaquie. Paris: Institut D’Études Slaves.
  • Memorandum národa slovenského k Vysokému snemu krajiny uhorskej, obsahujúce žiadosti národa slovenského cieľom spravodlivého prevedenia a zákonom krajinským zabezpečenia rovnoprávnosti národnej v Uhrách. [W:] Dokumenty k slovenskému národnému hnutiu v rokoch 1848 – 1914, č. I 1848 – 1867, Bratislava 1962, vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied, dok 86, s. 313 – 320.
  • Mésároš, J. (1995) Deformations in the interpretations of Censuses In Recent Magyar-Slovak Controversies. [W:] Slovaks & Magyars. Slovak-Magyar Relations i Central Europe, Londyn.
  • Orlof, E. (1974). „Matica Slovenska” – Macierz Słowacka. „Prometej”, XI.
  • Orlof, E. (1981). Zerwanie Słowaków z Węgrami w r. 1918. „Studia Historyczne”, z 1, s. 57 – 69.
  • Orlof, E. (red.). (1999). Od poznania do zrozumienia. Polacy, Czesi, Słowacy w XX wieku. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
  • Orlof, E. (2009). Problem autonomizmu słowackiego wobec Węgier w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. „Limes Studia i Materiały z dziejów Europy Środkowo-Wschodniej”, nr 2, s. 126 – 139.
  • Podrimavskỳ, M. (1998) .Slovenská poitická reprezentácia 1848 – 1914 (Na 150 vyroče vzniku prvej národnej rady. „Studia Historica Slovaca”, nr 27, s. 133 – 140.
  • Prazak, A. (1938). Kollarova myslenka slovanske wzajemnosti a Slovaci. [W]: Slovanská vzájemnost, 1836 – 1936 : sborník prací k 100 výročí vydání rozpravy Jana Kollára o slovanské vzájemnosti = La réciprocité slave, 1836 – 1936 : recueil des travaux publiés en mémoire du centenaire de l’édition de l’étude sur la réciprocité slave de Jan Kollár, Praha: Česka akademia věd a umění.
  • Sidor, K. (1997). Černová, 27. októbra 1907: Černovská masakra a pravota, Matica Slovenská.
  • Škvarna, D. (1990). Slovenské štátoprávne predstavy a pokusy. „Historickỳ časopis”, č 4, s. 470 – 499.
  • Špiesz, A. (1999). Dzieje Słowacji na drodze do uświadomienia narodowego Gorlice: Med-Inpo, cop.
  • Vnuk, F. (1998). Priblížiť sa k pravde. [W:] Andrej Hlinka: tribún slovenského národa, Bratysława, THB.
  • Wolff-Powęska, A. (1998). Oswojona rewolucja. Poznań: Instytut Zachodni.
  • Zawiliński, R. (1899). Słowacy, ich życie i kultura. Warszawa: Wydawnictwo Drukarnia Granowskiego i Sikorskiego.
  • Zawistowska, R. (2009). Kwestia węgierskiej mniejszości narodowej w Słowacji w latach 1945 – 1948. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
  • Zenderowski, R. (2007). Nad Tatrami błyska się... Słowacka tożsamość narodowa w dyskursie politycznym w Republice Słowackiej (1989 – 2004). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
  • Żarna, K. (2009). Słowacy i Węgrzy we współczesnej Europie. Bariery i możliwości pojednania. „Limes Studia i materiały z dziejów Europy Środkowo-Wschodniej”, nr 2, s. 197 – 212.
  • Żarna, K. (2012). Determinanty historyczne stosunków słowacko-węgierskich. Od konfliktu do normalizacji? [W:] R. Łoś, J. Reginia-Zacharski, (red.) Sąsiedztwo i pogranicze – między konfliktem a współpracą, t 1, s. 231 – 249, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Czechy Austro-Węgry Słowacja madziaryzacja świadomość narodowa Austria-Hungary slovakia Czech Magyarization national consciousness

Wiadomość do:

 

 

© 2017 Adam Marszałek Publishing House. All rights reserved.

Projekt i wykonanie Pollyart