Autocephalization of the Church in Ukraine as an Element of Competition between the Patriarchates of Constantinople and Moscow for the Leadership in the Orthodox World

After regaining independence, the state authorities of Ukraine undertook actions aimed at obtaining the autocephaly by the local Orthodox Church. This process was difficult due to the existing divisions in Ukrainian Orthodoxy. The most numerous Ukrainian Orthodox Church of the Moscow Patriarchate, with autonomous status, did not show any aspirations for independence from the Russian Orthodox Church. The political activities undertaken in 2018, supported by the Ukrainian Orthodox Church of the Kiev Patriarchate, led to the acquisition of the tomos from the Patriarchate of Constantinople and the creation of the Orthodox Church of Ukraine.

AUTOKEFALIZACJA CERKWI NA UKRAINIE JAKO ELEMENT RYWALIZACJI PATRIARCHATÓW KONSTANTYNOPOLITAŃSKIEGO I MOSKIEWSKIEGO O PRZYWÓDZTWO W PRAWOSŁAWNYM ŚWIECIE

Po odzyskaniu niepodległości władze państwowe Ukrainy podjęły działania mające na celu uzyskanie przez lokalną Cerkiew prawosławną autokefalii. Proces ten był trudny ze względu na istniejące podziały w ukraińskim prawosławiu. Najliczniejsza Ukraińska Cerkiew Prawosławna Patriarchatu Moskiewskiego, mająca status autonomicznej, nie wykazywała dążeń do niezależności od Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Podjęte w 2018 roku działania polityczne wsparte przez Ukraińską Cerkiew Prawosławną Patriarchatu Kijowskiego doprowadziły do uzyskania tomosu od Patriarchatu Konstantynopolitańskiego i utworzenia Prawosławnej Cerkwi Ukrainy.

BIBLIOGRAFIA:

• Bendza, M.(2006).Droga Kościoła prawosławnego w Polsce do autokefalii.Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Bendza, M.(2006a).Inkorporacja metropolii kijowskiej do patriarchatu moskiews­kiego.In: A.Mironowicz, U.Pawluczuk, & P.Chomik (eds.).Autokefalie Kościoła prawosławnego w Polsce (pp.65–114). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Bogolepow, A.(1961).Conditions of Autocephaly. Vladimir’s Seminary Quarterly, 5(3), 11–37.
• Borkowicz, J.(2014).Cyryl traci Cerkiew na Ukrainie.Więź, 3.Retrieved from: https://www.wiez.pl/czasopismo/;s,czasopismo_szczegoly,id,580,art,16091.
• Borkowski, A.(2015).Między Konstantynopolem a Moskwą. Źródła greckie do autokefalii Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej (1919–1927).Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Krawchuk, A., & Bremer, T.(eds.) (2017).Churches in the Ukrainian Crisis.London: Palgrave Macmillan.
• Czornomoreć, J.(2014).Ukraińskie prawosławie wobec cerkiewnego putinizmu.Więź, 3.Retrieved from: https://www.wiez.pl/czasopismo/;s,czasopismo_szczegoly, id,580,art,16092.
• Czykwin, E.(2017).Nieważne są ściany, lecz ludzie.Przegląd Prawosławny, 7, 28–29.
• Czykwin, E.(2018a).Rozłam coraz głębszy.Przegląd Prawosławny, 6, 39–41.
• Czykwin, E.(2018b).W okowach polityki.Przegląd Prawosławny, 9, 40–41.
• Czykwin, E.(2018c).Kryzys się pogłębia.Przegląd Prawosławny, 10, 20–22.
• Czykwin, E.(2018d).Rozdzieranie ukraińskiej Cerkwi.Przegląd Prawosławny, 11, 17–20.
• Czykwin, E.(2019).Rozłam się pogłębił.Przegląd Prawosławny, 1, 12–13.
• Ćwikła, L.(2006).Polityka władz państwowych wobec Kościoła prawosławnego i ludności prawosławnej w Królestwie Polskim, Wielkim Księstwie Litewskim oraz Rzeczypo­ spolitej Obojga Narodów w latach 1344–1795. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Dudra, S.(2014).Autokefalie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w polityce władz polskich i Patriarchatu Moskiewskiego.In: R.Michalak (ed.).Religijne determinanty polityki (pp.59–70).Sieniawa Żarska: Wydawnictwo Morpho.
• Dudra, S., Król-Mazur, R., & Maj, D.(2018).Polityka wyznaniowa. Wschodnia i ekumen­iczna perspektywa eklezjalna.Zielona Góra: Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Kałużny, T.(2008).Nowy sobór ogólnoprawosławny. Natura, historia przygotowań, tematyka.Kraków: Dehon.
• Kobeszko, Ł.(2018).O co chodzi w kwestii autokefalii na Ukrainie? Retrieved from: https://pl.aleteia.org/2018/10/16/o-co-chodzi-w-kwestii-autokefalii-na-ukrainie/.
• Kobeszko, Ł.(2018a).Patriarchat Ekumeniczny rehabilituje Patriarchat Kijowski i Cerkiew autokefaliczną.Retrieved from: https://www.ekumenizm.pl/koscioly/wschodnie/patriarchat-ekumeniczny-rehabilituje-patriarchat-kijowski/.
• Kovalenko, Ł.(2002).Podstawowe regulacje wyznaniowe w prawie ukraińskim.Studia z Prawa Wyznaniowego, 5, 79–109.
• Kuśnierz, R.(2006).Próba kościelnej niezależności.Ukraińska Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna (1919–1936).Więź, 6, 107–113.
• Kuźma, A.(2016).Udział Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w przy­gotowaniach Soboru Wszechprawosławnego.In: T.Kałużny, & Z.Kijas (eds.).Przed Soborem Wszechprawosławnym (pp.151–168).Kraków: Wydawnictwo Naukowe.
• Langrod, J.S.(1931).O autokefalii prawosławnej w Polsce. Studjum z zakresu polskiej polityki i administracji wyznaniowej.Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.
• Łomanowski, A.(2019).Autokefalia na Ukrainie. Wojna o wiarę prawdziwą.Retrieved from: https://www.rp.pl/Kosciol/301069966-Autokefalia-na-Ukrainie-Wojna-o-wiare-prawdziwa.html.
• Łotocki, A.(1932). Zasady autokefalii. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.
• Michalak, R.(2014).Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989.Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Mińko, A.(2009).Kościół Prawosławny.In: H.Tranda, & M.Patalon (eds.).W drodze za Chrystusem. Kościoły chrześcijańskie w Polsce mówią o sobie (pp.197–230).Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Mironowicz, A.(2006).Metropolia kijowska w strukturze patriarchatu konstantynopolitańskiego (988–1685).In: A.Mironowicz, U.Pawluczuk, & P.Chomik, (eds.).Autokefalie Kościoła prawosławnego w Polsce (pp.24–46).Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Mokry, W.(1994).Stosunek państwowych i cerkiewnych władz moskiewskich do ukraińskiej Cerkwi prawosławnej i unickiej w wiekach XVII–XX.In: R.Łużny, F.Ziejka, & A.Kępiński (eds.).Unia brzeska: geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich (pp.83–94).Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „UNIVERSITAS”.
• Mossakowski, W.(2012).Ugruntowanie autokefalii prawosławia w Polsce współczesnej.Studia Iuridica Toruniensia, 11(1), 113–128.DOI: 10.12775/SIT.2012.021.
• Olszański, T.A.(2014).Ukraiński Kościół Prawosławny wobec rewolucji i wojny.Komentarze OSW, 151, 1–8.Retrieved from: https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/komentarze_151_0.pdf.
• Olszański, T.A.(2018).Historyczne zjednoczenie Kościołów prawosławnych Ukrainy.Komentarze OSW, 289, 1–6.Retrieved from: https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/komentarze_289_0.pdf.
• Papierzyńska-Turek, M.(1989).Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia, 1918–1939.Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Paprocki, H.(1999).Przygotowania do Soboru Panprawosławnego.In: Kalendarz Prawosławny 2000 (pp.203–208).Warszawa: Wydawnictwo Warszawskiej Metropolii Prawosławnej.
• Pawluczuk, W.(1998). Polityka i mistyka.Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• Plokhy, S., & Sysyn, F.(2003).Religion and Nation in Modern Ukraine.Toronto and Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press.
• Przeciszewski, P.(2018).Autokefalia prawosławia na Ukrainie.Niedziela: Tygodnik Katolicki.Retrieved from: http://www.niedziela.pl/artykul/35202/page=2&per-page=1.
• Przekop, E.(1978).Wschodni model kolegialnego zarządzania w Kościele.Colloquium Salutis. Wrocławskie Studia Teologiczne, 10(1), 199–212.
• Radziwinowicz, W.(2018, May 26).Ukraińska Cerkiew odłącza się od Moskwy. Putin przegrywa wojnę o dusze Ukraińców.Retrieved from: http://wyborcza.pl/7,75399,23450351,ukrainska-cerkiew-odlacza-sie-od-moskwy-putin-przegrywa-wojne.html.
• Ramet, S.P.(1984).Religion and Nationalism in Soviet and East European Politics.Durham: Duke University Press.
• Roberson, R.G.(1998).Chrześcijańskie Kościoły Wschodnie.Bydgoszcz: Wydawnictwo Homini.
• Romanowski, W.(2018).Ukraińska cerkiew chce się uniezależnić od Rosji.Będzie wojna religijna? Polityka.Retrieved from: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1746874,1,ukrainska-cerkiew-chce-sie-uniezaleznic-od-rosji-bedzie-wojna-religijna.read.
• Sokołowski, J.(2013).Autokefaliczne Kościoły Prawosławne.Periodyk Naukowy Aka­demii Polonijnej, 1(7), 255–272.
• Sterlingow, P.(2018, September 7).Nowi egzarchowie na Ukrainie.Retrieved from: www.wiadomosci.cerkiew.pl/news.php?id_n=1911.
• Strutyński, M.(2014).Stosunki między państwem a związkami wyznaniowymi w niepodległej Ukrainie (1991–2013).Studia z Prawa Wyznaniowego, 17, 255–273.
• Szeptycki, A.(2011).O jedność słowiańskiego prawosławia.Nowa Europa Wschodnia, 1, 64–75.
• Szostkiewicz, A.(2018).Ukraińska cerkiew zrywa z Moskwą.Polityka.Retrieved from: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1766418,1,ukrainska-cerkiew-zrywa-z-moskwa.read.
• Tatarenko, L.(2017).Instytucje religijne i polityka na Ukrainie: zagadnienie tożsamości w czasach wojny.Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 15(1), 13–41.
• Tataryn, M.(2001).Russia and Ukraine: Two Models of Religious Liberty and Two Models for Orthodoxy.Religion, State & Society, 29(3), 155–172.DOI: 10.1080/09637490120107272.
• Tofiluk, J.(2006).Autokefalia w rozumieniu Kościoła prawosławnego.In: A.Mironow­icz, U.Pawluczuk, & P.Chomik (eds.).Autokefalie Kościoła prawosławnego w Polsce (pp.6–22).Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Wawrzonek, M.(2014).Religion and Politics in Ukraine: The Orthodox and Greek Catholic Churches as Elements of Ukraine`s Political System.Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
• Wawrzonek, M.(2016).“Russkiy mir”: A Conceptual Model of the “Orthodox Civi­lization”.In: M.Wawrzonek, N.Bekus, & M.Korzeniewska-Wiszniewska (eds.).Orthodoxy Versus Post-Communism?: Belarus, Serbia, Ukraine and the Russkiy Mir (pp.37–70).Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
• Wilson, A.(2002).Ukraińcy.Warszawa: Bertelsmann Media.
• Vassiliadis, P.(2018).Ukrainian Autocephaly. What Next? The Role of Patriarch Bartholomew.Retrieved from: https://risu.org.ua/en/index/expert_thought/open_theme/73323.
• Znosko, A.(1971).Autokefalia.Próba kanonicznego ujęcia przedmiotu w skrócie.Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (pp.38–51). Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna.
• Znosko, A.(1973).Prawosławne prawo kościelne, 1. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna.
• Zyzykin, M.(1931).Autokefalia i zasady jej zastosowania.Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.