Wojna i ekonomia w państwie Fichtego

Celem artykułu jest analiza pojęcia wojny i jej związków z ekonomią w filozofii społecznej J.G. Fichtego, w oparciu o „Zamknięte państwo handlowe”. W pierwszej części naszkicowany zostaje model autarkicznego i racjonalnego państwa, który posiada pewne podobieństwa z projektem politycznym Grakchusa Babeufa. W tym kontekście poglądy polityczne Fichtego zostają określone mianem „socjalizmu republikańskiego” w kontraście do liberalnej doktryny Immanuela Kanta. W drugiej części zbadane zostają ekonomiczne i geopolityczne przyczyny wojny. Filozof przede wszystkim krytykuje rodzący się globalny rynek kapitalistyczny. Podsumowując, dla Fichtego idea zamkniętego państwa ma gwarantować pokój tak wewnętrzny, jak zewnętrzny. Jednak filozof będący admiratorem rewolucji francuskiej, dopuszcza sytuacje, gdy wojny są etycznie usprawiedliwione.

WAR AND ECONOMY IN FICHTE’S STATE

The aim of the article is to examine relation of war and economy in Fichte’s social philosophy, based on “The Closed Commercial State”. The first part describes autarchic and rational concept of state, which has some common ideas with the doctrine of Gracchus Babeuf. Fichte’s political views are characterized as “republican socialism” and contrasted with Immanuel Kant’s liberal agenda. The second part examines the economical and geopolitical causes of war. Fichte strongly criticizes the awakening of the global capitalist market. To conclude, on the one hand, the idea of closed state guarantees the internal peace in the society and external peace between nations, but on the other hand, Fichte – as the great admirer of the French Revolution – sometimes justifies the necessity of war.

BIBLIOGRAFIA:

• Balibar, E. (2007). Trwoga mas. Polityka i filozofia przed Marksem i po Marksie. Tł A. Staroń. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Dialog”.
• Beiser, F. (2016). Fichte and the French Revolution. W: D. James, G. Zoller (red.). The Cambridge Companion to Fichte. Cambridge: Cambridge University Press.
• Dardot, P., Laval, Ch. (2019). Common: On Revolution in the 21st century, London & New York: Bloomsbury Academic.
• Fichte, J.G. (1996a). Przyczynek do sprostowania sądow publiczności o Rewolucji Francuskiej (fragment). Tł R. Marszałek. W: J.G. Fichte, Zamknięte państwo handlowe i inne pisma polityczne. Tłum. P. Dybel, R. Marszałek, J. Nowotniak, R, Reszke. Wstęp: A. Ochocki (ss. 47–101). Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Fichte, J.G. (1996b). Podstawy prawa naturalnego wedle teorii wiedzy. Tł P. Dybel. W: J.G. Fichte, Zamknięte państwo handlowe i inne pisma polityczne (ss. 87–149).
• Fichte, J.G. (1996c). Zamknięte państwo handlowe. Tł J. Nowotniak. W: J.G. Fichte, Zamknięte państwo handlowe i inne pisma polityczne (ss. 151–228).
• Fichte, J.G. (1996d). Mowy do narodu niemieckiego. Tł P. Dybel, R. Reszke. W: J.G.
• Fichte, Zamknięte państwo handlowe i inne pisma polityczne (ss. 273–316).
• Heine, H. (2018). Z dziejow religii i filozofii w Niemczech. W: H. Heine, O Niemczech i o sobie. Wybor pism. Tł T. Zatorski (ss. 35–190). Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.
• Hobsbawm, E. (2013). Wiek rewolucji. 1789–1848. Tł M. Starnawski, K. Gawlicz, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• James, D. (2011). Fichte’s Social and Political Philosophy. Property and Virtue, Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, I. (2005). Do wiecznego pokoju. Tł M. Żelazny. W: I. Kant, Rozprawy z filozofii historii. Wstęp: T. Kupś (ss. 164–203). Kęty: Wydawnictwo Antyk.
• Kant, I. (2004). Krytyka władzy sądzenia. Tł J. Gałecki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kohn, H. (1949) The Paradox of Fichte’s Nationalism, Journal of the History of Ideas, 10(3), 319–
• Leon, X. (1914). Le socialism de Fichte d’apres l’etat commercial ferme, Revue de metaphysique et de morale, 22, 197–
• Nakhimovsky, I. (2011). The Closed Commercial State: Perpetual Peace and Commercial Society from Rousseau to Fichte, Princeton & Oxford: Princeton University Press.
• Neuhouser, F. (1994). Fichte and the Relation between Right and Morality. W: D. Breazeale, T. Rockmore (red.). Fichte: Historical Context/Contemporary Controversy. Atlantic Highlands: Humanities Press.
• Siemek, M.J. (2017). Spontaniczność i refleksja. O problematyce wolności w filozofii Fichtego. W: M.J. Siemek, Fichte w kontekście (ss. 35–86). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Streisand, J. (1981). Johann Gottlieb Fichte a historia niemiecka. W: B. Mikołejko (red.). Z historii rozwoju klasycznej burżuazyjnej filozofii niemieckiej. Kant, Fichte, Schelling, Hegel, Feuerbach (ss. 77–109). Tł K. Krzemień-Ojak. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Turowski, M. (2014). B. Macpherson: „indywidualizm posiadaczy” a dylematy wspołczesnej ontologii politycznej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.