Działania oświatowo-kulturalne w zakładach pracy na Dolnym Śląsku w latach 1945–1950

In the first years after World War II, the effects of the war were eliminated, industry was nationalized, agriculture was collectivized, and annexed areas were merged with the rest of the country. In Lower Silesia, the Polish authorities wanted to implement a development plan. To this end, it was necessary to launch and develop industrial and agricultural production and to prepare means of transport and communication. The task was difficult because the new terrain required solving the problems of social issues, ordering and activating industry and taking initiatives in the area of educational and cultural life. The establishment of enterprises and industrial plants in Lower Silesia was associated with the preparation of an educational and cultural offer for employees, which took the following forms: libraries, common rooms, reading rooms and dance, theater, music, ballet and company orchestras. An important role in the above activities was played by the media: newsreel and Lower Silesian press. They published information about the initiatives of the management of workplaces in the direction of promoting the activity of spending free time by workers and the creation of new places for the development of interests and opportunities for innovative activities. The economic development of the Recovered Territories after the war took place in complex political and social conditions. The problem was the post-war chaos and the limited possibilities of the state, which did not have adequate financial and material resources that had to be allocated for reconstruction. The aim of this article is to present educational initiatives in factories and plants in Lower Silesia after World War II. Drawing attention to the implementation of ideological and political assumptions through the prism of cultural activities with the use of local press.

REFERENCES:

• Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Urząd Wojewódzki Wrocławia, Wydział Kadr, sygn. 111, Akta osobowe Stanisława Piaskowskiego.
• Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Sprawozdanie z działalności świetlicy PaFaWag.
• IV Komitet Dzielnicowy PPR Wrocław, Referat Propagandy, sygn. 82/1932/0/34/VII/4.
• Archiwum Państwowe we Wrocławiu, „Gazeta Zakładowa” 1950, nr 4, sygn. 82/1932/0/2/533.
• Dz.U. RP z 1945 r., nr 9, poz. 45, dekret z dnia 2 III 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych, nr 17, poz. 97.
• Dz.U. RP z 1947 r., nr 53, poz. 285, ustawa z dnia 2 VII 1947 r. o Planie Odbudowy Gospodarczej.
• „Pionier”, Problemy kulturalne na Dolnym Śląsku, nr 30, 1945.
• „Pionier”, Ludzie czekają na książki, nr 49, 1945.
• Polska Kronika Filmowa, 11/1951; 10/1951; 7/1949.
• „Naprzód Dolnośląski” 1945, nr 24.
• „Słowo Polskie”, Książka Ziem Odzyskanych, 1946, nr 45.
• „Trybuna Dolnośląska” 1948, nr 164; 1946, nr 166.
• Blaha R., Z kuchni do kopalń – wizja kobiecości w Polskiej Kronice Filmowej w latach 1947–1955, „Acta Humana” 2016, nr 7.
• Dymek B., PZPR 1948–1954, Warszawa 1989.
• Derlatka T., Lubojański J., Ziemie Zachodnie i Północne Polski. Fakty, liczby, Warszawa 1964.
• Dziurzyński P., Osadnictwo rolne na Ziemiach Odzyskanych, Warszawa 1983.
• Fidelis M., Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce, Warszawa 2015.
• Gołębiowski J.W., Założenia, realizacja i wyniki nacjonalizacji przemysłu, w: Gospodarka Polski Ludowej 1944–1955, red. J. Kaliński, Z. Landau, Warszawa 1974.
• Kaliński. J., Gospodarka Polski w latach 1944–1989. Przemiany strukturalne, Warszawa 1995.
• Kościk E., Osadnictwo wiejskie w południowych powiatach Dolnego Śląska w latach 1945–1949, Wrocław–Warszawa–Kraków– Gdańsk–Łódź 1982.
• Kościk E., Osadnictwo polskie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1948, „Dolny Śląsk” 2005, nr 11.
• Krogulski M., Okupacja w imię sojuszu. Armia Radziecka w Polsce 1944–1956, Warszawa 2000.
• Łach S., Zasiedlenie Ziem Zachodnich i Północnych w latach 1945– 1950. Uwarunkowania społeczno-polityczne procesu osiedleńczego, w: Demografi a i społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1995. Próba bilansu, red. E. Frątczak, Z. Strzelecki, Warszawa 1996.
• Łagojda K., Początki polskiej administracji na ziemi kłodzkiej po zakończeniu II wojny światowej, „Przegląd Zachodni” 2013, nr 3.
• Mordawski H., Ziemie Odzyskane 1945–1956, Długołęka 2015.
• Przedpelski M., Smoliński S., Struktura społeczno-gospodarcza Ziem Zachodnich w latach 1933–1960, Poznań 1964.
• Rozwój gospodarczy Ziem Zachodnich i Północnych, oprac. E. Męclewski i in., Warszawa 1960.
• Rozwój gospodarczy Ziem Zachodnich w dwudziestoleciu Polski Ludowej i jego perspektywy, red. W. Kawalec, Poznań 1964.
• Smoliński S., Przedpelski M., Gruchman B., Struktura przemysłu Ziem Zachodnich w latach 1939–1959, Poznań 1960.
• Tyszkiewicz J., Działalność Delegatury Rządu Polskiego przy Północnej Grupie Wojsk Armii Radzieckiej na terenach Ziem Odzyskanych w latach 1947–1950. Zarys problematyki, „Studia Zachodnie” 199, nr 4.