Rozwój cywilizacji kapitalistycznej w perspektywie teorii systemu-świata

Artykuł przedstawia genezę i rozwój koncepcji systemu-świata i omawia jej wizję procesów globalizacji. Z tego punktu widzenia od połowy XVI w. mamy do czynienia z procesem powstawania światowego systemu ekonomicznego opartego na międzynarodowym podziale pracy. W efekcie tworzy się globalna cywilizacja, działająca według reguł kapitalizmu, którą na potrzeby tekstu nazwiemy cywilizacją kapitalistyczną. W artykule zostanie przeanalizowana siatka pojęć tego podejścia i rozwój jego teorii. Zarysowane zostaną współczesne wyzwania dla koncepcji cywilizacji kapitalistycznej – o charakterze polityczno-ekonomicznym i naukowym.

The advancement of capitalist civilization in the perspective of world-system theory

Article explores the issue of genesis and development of the „world-system analysis” and focuses on its approach to the proces of globalization. From the point of view of world-system analyses the global economic system has emerged since the sixteenth century. For centuries global economy has been based on the international division of labour. It creates a new kind of „capitalistic civiliation”. This paper aims to discuss the development of theoretical framework of the world-system analysis. Besides, I try to outline contemporary scientific and political-economic challenges for the concept of capitalistic civilization.

BIBLIOGRAFIA:

• Agnew J., Hegemony, The New Shape of Global Power, Philadelphia 2005.
• Amin S., Re-reading the Postwar Period, New York 1994.
• Amin S., G. Arrighi, A.G. Frank, I. Wallerstein, Transforming the Revolution. Social movements and the World System, New York 1990.
• Arrighi G., The Long Twentieth Century. Money, Power and Origins of Our Times, London–New York 1994.
• Babones S., Ch. Chase-Dunn (red.), Routledge Handbook of World-Systems Analysis, London–New York 2012.
• Baran P., Ekonomia polityczna wzrostu, Warszawa 1958.
• Braudel F., Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVIII wiek, t. 1–3, Warszawa 1992.
• Braudel F., Historia i trwanie, Warszawa 1999.
• Chase-Dunn Ch., Global Formation. Structures of the World-Economy, Lanham 1998.
• Chirot D. (red.), The Origins of Backwardness in Eastern Europe, Berkeley 1991.
• Chirot D., How Societies Change, Thousand Oaks–London–New Delhi 1994.
• Czaputowicz J., K. Ławniczak, A. Wojciuk, Nauka o stosunkach międzynarodowych i studia europejskie w Polsce, Warszawa 2015.
• Denemark R., J. Friedman, B. Gills, G. Modelski (red.), World System History. The Social Science of the Long-Term Change, London–New York 2000.
• El-Ojeili Ch., Reflections on Wallerstein: The Modern World-System, Four Decades on, „Critical Sociology” 2014, s. 1–22.
• Frank A.G., World Accumulation 1492–1789, New York 1978.
• Frank A.G., ReOrient: Global Economy in the Asian Age, Berkeley 1998.
• Hopkins T., Wallerstein I. et al., World-Systems Analysis. Theory and Methodology, Beverly Hills–London–New Delhi 1982.
• Hryniewicz J., Teoria centrum-peryferie w epoce globalizacji, „Studia Regionalne i Lokalne” 2010, nr 2, s. 5–27.
• Hryniewicz J., Centrum-peryferie – stara teoria w nowych czasach, „Studia Polityczne” 2013, nr 31, s. 291–313.
• Ilkowski F., Imperializm kapitalistyczny we współczesnych ujęciach teoretycznych, Toruń 2015.
• Ingham G., Kapitalizm, Warszawa 2011.
• Jasiński L.J., Bliżej centrum czy na peryferiach? Polskie kontakty gospodarcze z zagranicą XX wieku, Warszawa 2010.
• Klementewicz T., Geopolityka trwałego rozwoju, Warszawa 2013.
• Klementewicz T., Stawka większa niż rynek. U źródeł kapitalizmu bez granic, Warszawa 2015.
• Krasnodębski Z., Upadek idei postępu, Kraków 2009.
• Kula W., Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego, Warszawa 1983.
• Kula W., Historia, zacofanie, rozwój, Warszawa 1983.
• Kuźniar R. (red.), Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku, Warszawa 2005.
• Leszczyński A., Skok w nowoczesność, Warszawa 2013.
• Małowist M., The Problem of the Inequality of Economic Development in Europe in the Latter Middle Ages, „The Economic History Review” 1966, t. XIX, nr 1, s. 15–28.
• Małowist M., Wschód a Zachód Europy w XIII–XVI wieku. Konfrontacja struktur społeczno-gospodarczych, Warszawa 1973.
• Małowist M., Europa i jej ekspansja XIV–XVII w., Warszawa 1993.
• Pawłuszko T., Kategoria systemu międzynarodowego w badaniach stosunków międzynarodowych, Toruń 2014.
• Pawłuszko T., Użyteczność analityczna kategorii systemu międzynarodowego, „Stosunki Międzynarodowe – International Relations” 2014, t. 49, nr 1, s. 9–29.
• Polanyi K., Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów, Warszawa 2010.
• Popper K., Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Warszawa 1999.
• Prebisch R., Commercial Policy in the Underdeveloped Countries, „American Sociological Review” 1959, vol. 49, nr 2, s. 251–273
• Rewizorski M., Koncepcja systemu światowego według Immanuela Wallersteina, „Przegląd Politologiczny” 2009, nr 1, s. 65–78.
• Sanderson S., World-Systems Analysis after Thirty Years. Should it Rest in Peace? „International Journal of Comparative Sociology” 2005, nr 46 (3), s. 179–213.
• Sosnowska A., Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią 1947–1994, Warszawa 2004.
• Sowa J., Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Kraków 2010.
• Standing G., Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa, Warszawa 2014.
• Therborn G., Nierówność, która zabija. Jak globalny wzrost nierówności niszczy życie milionów i jak z tym walczyć, Warszawa 2015.
• Topolski J., Narodziny kapitalizmu w Europie XIV–XVII wieku, Poznań 2003.
• Wallerstein I., The Rise and Future Demise of the World Capitalist System: Concepts for Comparative Analysis, „Comparative Studies in Society and History” 1974, nr 16, s. 387–415.
• Wallerstein I., The Modern World-System: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century, New York 1974.
• Wallerstein I., The Capitalist World-Economy, New York 1979.
• Wallerstein I., Historical Capitalism, London 1983.
• Wallerstein I., The Politics of the World Economy, New York–Paris 1984.
• Wallerstein I., Geopolitics and Geoculture: Essays on the Changing World System, New York 1991.
• Wallerstein I., Unthinking Social Science: The Limits of Nineteenth Century Paradigms, Cambridge 1991.
• Wallerstein I., Open the Social Sciences. Report of the Gulbenkian Commision on the Restructuring of the Social Sciences, Stanford 1996.
• Wallerstein I., Koniec świata jaki znamy, Warszawa 2004.
• Wallerstein I., Analiza systemów-światów. Wprowadzenie, Warszawa 2007.
• Wallerstein I., Utopistyka. Alternatywy dla XXI wieku, Poznań 2008.
• Wallerstein I., Europejski uniwersalizm. Retoryka władzy, Warszawa 2013.
• Wallerstein I. et al., Czy kapitalizm ma przyszłość?, Warszawa 2015.
• Zarycki T., Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro-peryferyjnych, Warszawa 2009.
• Zarycki T., (red.), Polska jako peryferie, Warszawa 2016.
• Ziewiec G., Wallersteina i Fukuyamy prognozy systemu kapitalistycznego, „Gospodarka Narodowa” 2009, nr 1–2, s. 27–47.