Islam i ZSRR. Polityka bolszewików wobec muzułmanów w okresie kształtowania się państwa radzieckiego

Jednym z największych wyzwań rosyjskiej polityki wewnętrznej jest problem zapewnienia wewnętrznej stabilności i integralności terytorialnej. Rosja jest państwem wieloetnicznym i wielokonfesyjnym, które obejmuje swoim zasięgiem wiele różnorodnych grup etniczno-narodowościowych. Zróżnicowanie wewnętrzne Rosji jest efektem długoletniej ekspansji terytorialnej. Od czasu, kiedy wojska moskiewskie w XVI w. zajęły Kazań do państwa moskiewskiego włączone zostały duże grupy wyznawców islamu. We współczesnej Rosji islam zajmuje znaczącą pozycję, będąc religią dużych grup etniczno-narodowościowych, a w tym Tatarów i Baszkirów. Odrodzenie tradycji islamskich i rosnąca liczba wyznawców islamu powoduje, że władze rosyjskie stoją przed problemem ułożenia stosunków wewnętrznych. Celem artykułu jest ukazanie historycznych wzorów polityki państwa rosyjskiego wobec rosyjskich muzułmanów. Autor artykułu skoncentrował się na analizie problematyki stosunku partii bolszewickiej wobec wyznawców islamu po wybuchu rewolucji październikowej.

The Bolsheviks and Islam. Russia’s policy towards Islam

One of the most important issues of the Russia statehood is a problem of stability and internal integrity. A characteristic feature of Russian state is the wide variety of ethnic and religious. Since the XVI century and Since the conquest of Kazan by the Russian army in the tsarist state were large communities of Muslims. In contemporary Russian Federation Islam is an important part of social life and cultural more than forty ethnic groups including Tatars and Bashkirs. The Russian authorities are looking for ways to arrange relationship between the State and followers of Islam. Since 1991, the Russian Federation has experienced the revival of religious values, including the revival of the historic traditions of Islam and its cultural values. The continuous increase in the number of Muslims, as well as the increasing activities of socio-political groups, for which Islam is an important element of identity, are considered to be one of the most significant challenges for the modern Russian State. This article aims to explore a historical evolution of state – Muslims relationship in Russia, especially during the Bolshevik revolution. The historical analysis aims at a deeper understanding of the historical background which is the basis for the analysis and explanation of the present phenomena.

BIBLIOGRAFIA:

• Арапов Д.Ю. (red.), Ислам и советске тосударство (1917–1936). Сборник документов, Moskwa 2010.
• Арапов Д.Ю., Россия и мусульманский мир, [w:] Сборник русского исторического общества, т. 7 (155), Россия и мусульманский мир, Moskwa 2003.
• Авторханов A., Империя Кремла (советский тип колонялизма), Wilno 1990.
• Байдакова H.H., Политика российских властей по отношнию к нехрисианскому населению и новокрещанам в XVI – начале XX вв: на примере Тамбовского края, Moskwa 2007.
• Барковская Е.Ю., Ислам и опыт государственного строительства в российской империи, [w:] Россия и исламский мир, red. В.Я. Белокреницкий, И.В. Зайцев, Н.Ю. Ульченко, Moskwa 2010.
• Батунский, Россия и ислам, т. 1-3, Moskwa 2003.
• Bieleń S., Góralski W. (red.), Nowa tożsamość Niemiec i Rosji w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 1999.
• Силантьев P.A., Эволюция системы внешних сношений духовных управлений мусульман России: сравнительно-исторический анализ: конец XVIII в. начало XXI в., Moskwa 2014.
• Султан-Галиев M., Статьи, выступления, документы, Kazań 1992.
• Хабутдинов А.Ю., Институты российского мусульманского сообщества в Волго-Уральском регионе, Moskwa 2013.
• Hunter S.T., Islam in Russia. The politics of identity and security, Londyn–Nowy Jork 2004.
• Ергобек Ш., Алтаева К.Ж., Соотношение понятий пантуркизм, панисламизм и джадидизм, „Reports of the National Academy of Science of the republic of Kazachstan” 2015, vol. 3, nr 301.
• Юнусова А.Б., Ислам в Башкортостане, Ufa 1999.
• Мчедлова М.П. (red.), Российская цивилизация, Moskwa 2003.
• Мухаметшин P.M., Ислам в Татарстане, Kazań 2009.
• Мухаметшин Ф.М., Ислам в современном российском обществе, [w:] Мусульмане изменяющейся России, pod red. Ю.М. Кобищанов i in., Moskwa 2002, s. 33.
• Мухамметдинов Р.Ф., Нация и революция (трансформация националной идеии в татарском обществе первой трети XX века), Kazań 2000.
• Pilkington H., Yemelianova G. (red.), Islam in post-soviet Russia: public and private faces, Nowy Jork 2003.
• Почта Ю.М., Ислам и политика. Учебное пособие, Moskwa 2008.
• Тихонов А.К., Католики, мусульмане и иудеи российской империи в четверти XVIII – начале XX в., СПб 2008.
• Васильев А.М. (red.), Ислам в российской империи: законодательные акты, описания, статистика, Moskwa 2001.
• Yemelianova G., Islam and nation building in Tatarstan and Dagestan of the Russian Federation, „Nationalities Papers” 1999, vol. 27, nr 4.
• Yemelianow G., Russia and islam: a historical Survey, Nowy Jork 2002.