Model Rokkana–Urwina w analizie relacji centro-peryferyjnych

Problemem badawczym artykułu jest zastosowanie modelu centro-peryferyjnego Rokkana-Urwina w analizie relacji międzypaństwowych. Model ten opracowany pod koniec lat 70. XX w. służył badaczom do opisywania i wyjaśniania nierówności międzyregionalnych w skali wewnątrzpaństwowej. Punktem wyjścia obu autorów była analiza potencjału regionu, a punktem dojścia – zbadanie procesów mobilizacji politycznej na terenie różnych regionów, zwłaszcza w kontekście polityki partyjnej i samorządowej. Niniejszy tekst przenosi analizę na poziom międzypaństwowy. Celem autora jest identyfikacja procesów peryferyzacji regionów i państw w skali europejskiej oraz odpowiedź na pytanie o możliwości przezwyciężenia statusu peryferii w systemie międzynarodowym.

Rokkan–Urwin model in the analysis of centre-periphery relations

In this article I examine Rokkan-Urwin centre-periphery model, which is used to analysis of interstate relations. This model, developed in the 70s has been used to describe and explain interregional differences and inequalities. Point of departure of Rokkan and Urwin was the analysis of regional potential. Final aim was to focus on political mobilization in different regions in the context of the local policies. My paper changes the level of analysis into interstate relations. My aim is to identify the processes of peripheralization of regions and states in Europe and to answer the question of ability to overcome peripheral status in the international system.

BIBLIOGRAFIA:

• Adler-Nissen R. (red.), Bourdieu in International Relations. Rethinking Key Con­cepts in IR, New York–London 2013.
• Analiza ekonomiczna potencjału gospodarczego Polski Wschodniej, Raport Insty­tutu Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa 2010.
• Arrighi G., Drangel J., The Stratification of the World-Economy: An Exploration of the Semiperipheral Zone, „Review” 1986, nr 10, s. 9–74.
• Babones S.J., Modeling Error in Quantitative Macro-Comparative Research, „Jour­nal of World-Systems Research” 2009, vol. XV, nr 1, s. 86–114.
• Babones S.J., Chase-Dunn Ch. (red.), Routledge Handbook of World-Systems Analysis, London–New York 2012.
• Braudel F., Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVIII wiek, t. 2, War­szawa 1992.
• Castells M., Społeczeństwo sieci, Warszawa 2011.
• Castells M., Władza komunikacji, Warszawa 2013.
• El-Ojeili Ch., Reflections on Wallerstein: The Modern World-System. Four Decades on, „Critical Sociology”, 9.05.2014, s. 1–22.
• Hryniewicz J., Teoria centrum-peryferie w epoce globalizacji, „Studia Regionalne i Lokalne” 2010, nr 2 (40), s. 5–27.
• Ilkowski F., Imperializm kapitalistyczny we współczesnych ujęciach teoretycznych, Toruń 2015.
• Ingham G., Kapitalizm, Warszawa 2011.
• Jasiecki K., Globalizacja i kryzys socjologii rozwoju, „Studia Społeczne” 2009, nr 1, s. 33–52.
• Jasiński L.J., Bliżej centrum czy na peryferiach? Polskie kontakty gospodarcze z za­granicą w XX wieku, Warszawa 2011.
• Karpiński A., Żółtkowski W., Soroka P., Paradysz S., Jak powstawały i jak upadały zakłady przemysłowe w Polsce. Losy po 1989 roku zakładów zbudowanych PRL-u, Warszawa 2013.
• Kieżun W., Patologia transformacji, Warszawa 2013.
• Kula W., Historia. Zacofanie. Rozwój, Warszawa 1983.
• Levitt T., The Globalization of Markets, „Harvard Business Review”, maj–czer­wiec 1983.
• Lipset M., Rokkan S., Party systems and voter alignments: Cross-national perspec­tives, Toronto 1967.
• Orłowski W., W pogoni za straconym czasem. Wzrost gospodarczy w Europie Środkowo-Wschodniej 1950–2030, Warszawa 2010.
• Pawłuszko T., Perspektywa wykorzystania badań nad systemem-światem w analizie stosunków międzynarodowych w XXI wieku, „Historia i Polityka” 2017, nr 21, s. 9–25.
• Pawłuszko T., Rozwój cywilizacji kapitalistycznej w perspektywie teorii systemu­-świata, „Cywilizacja i Polityka” 2017, s. 66–89.
• Pawłuszko T., System międzynarodowy Karla Polanyi’ego. Wiązanie polityki i eko­nomii w analizie stosunków międzynarodowych, [w:] Sztuka Polityki. XX lat Instytu­tu Polityki Międzynarodowej i Bezpieczeństwa UJK, red. T. Jarocki, A. Kasińska­-Metryka, W. Sokała, Kielce 2017, s. 145–161.
• Pawłuszko T., Analiza gospodarki-świata według Fernanda Braudela, „Teka Ko­misji Politologii i Stosunków Międzynarodowych PAN” 2017, s. 125–146.
• Pawłuszko T., Między Zachodem a Wschodem. Polska w perspektywie długiego trwania, „Miscellanea Oeconomicae” 2017, t. 1, nr 4, s. 49–74.
• Piątkowski M., Poland’s New Golden Age. Shifting from Europe’s Periphery to Its Center, „Policy Research Working Paper”, październik 2013, nr 6639.
• Pobłocki K., Kapitalizm. Historia krótkiego trwania, Warszawa 2017.
  Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa strategia rozwoju kraju, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa 2013.
• Polska Wschodnia. Makroregion otwarty na inwestycje, Polska Agencja Informa­cji i Inwestycji Zagranicznych, Warszawa 2010.
• Prebisch R., Commercial Policy in the Underdeveloped Countries, „American So­ciological Review” 1959, vol. 49 (no. 2), s. 251–273.
• Rokkan S., Territories, Centres, and Peripheries: Toward a Geoethnic-Geoeconomic­-Geopolitical Model of Differentiation Within Western Europe, [w:] Centre and Peri­phery: Spatial Variation in Politics, red. Jean Gottmann, London 1980, s. 37–57.
• Rokkan S., Urwin D., The Politics of Territorial Identity. Studies in European Re­gionalism, London–Beverly Hills–New Delhi 1982.
• Rokkan S., Urwin D. (red.), The Politics Of Territorial Identity. Studies In Europe­an Regionalism, London–Beverly Hills–New Delhi 1982.
• Rokkan S., Urwin D., Economy, Territory, Identity. Politics of West European Peri­pheries, London 1983.
• Sosnowska A., Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią 1947– –1994, Warszawa 2004.
• Swianiewicz J., Możliwość makrohistorii. Braudel. Wallerstein. Deleuze, Toruń 2014.
• Szczerski K., Dynamika systemu europejskiego. Rozważania o nowym kształcie polityki w Unii Europejskiej, Kraków 2008.
• Tuathail G. Ó, S. Dalby (red.), Rethinking geopolitics, London–New York 1998.
• Wallerstein I., The Rise and Future Demise of the World Capitalist System: Con­cepts for Comparative Analysis, „Comparative Studies in Society and History” 1974, nr 16, s. 387–415.
• Wallerstein I., The Capitalist World-Economy, New York 1979.
• Wallerstein I., Hopkins T. (i in.), World-Systems Analysis. Theory and Methodology, Beverly Hills–London–New Delhi 1982.
• Wallerstein I., The Politics of the World Economy, New York–Paris 1984.
• Wallerstein I., Koniec świata, jaki znamy, Warszawa 2004.
• Zarycki T., Interdyscyplinarny model stosunków centro-peryferyjnych. Propozycje teoretyczne, „Studia Regionalne i Lokalne” 2007, nr 1, s. 5–26.
• Zarycki T., Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro-peryferyjnych, Warszawa 2009.