Cywilizacja chińska vs. cywilizacja europejska na przestrzeni XVI–XVII wieku: determinanty polityczne i gospodarcze

Podstawowym wyznacznikiem odrębności poszczególnych cywilizacji jest środowisko. Z tej perspektywy wynikają zasadnicze różnice pomiędzy cywilizacją chińską i europejską. Wskazując środowisko jako podstawowy czynnik rozwoju cywilizacyjnego, rozumiemy nie tylko środowisko geograficzne, ale także środowisko jako przestrzeń geopolityczna, w której kształtują się relacje, zależności, powiązania i konkurencyjność, kształtujące na poszczególnych poziomach rozwoju cywilizacyjnego środowisko międzynarodowe i międzynarodowe stosunki. Do czasu podjęcia przez państwa europejskie dzieła eksploracji nieznanych obszarów Ziemi, świat polityczny podzielony był na strefy wpływów wielkich cywilizacji, których poziom rozwoju nie wyróżniał zdecydowanie żadnej z nich. Europa znaczną część swego dziedzictwa kulturalnego i naukowego przejęła od islamu, podobnie jak społeczeństwa muzułmańskie przez całe wieki wcześniej inkorporowały z Chin, poprzez wymianę handlową, podboje i osiedlenia.

Chinese civilization vs. European civilization in the sixteenth – seventeenth centuries: political and economic determinants

The basic determinant of the distinctiveness of individual civilizations is the environment. From this perspective, fundamental differences arise between Chinese and European civilization. By indicating the environment as the basic factor of civilization development, we understand not only the geographical environment, but also the environment as a geopolitical space in which relations, dependencies, connections and competitiveness are shaped, shaping the international environment and international relations at particular levels of civilization development. Until European countries undertook the work of exploring unknown areas of the Earth, the political world was divided into spheres of influence of great civilizations, the level of development of which did not differ much from any of them. Europe took over much of its cultural and scientific heritage from Islam, just as Muslim societies had for centuries earlier incorporated from China through trade, conquest and settlement.

REFERENCES:

• Babicz J., Walczak W., Zarys historii odkryć geograficznych, Państwowe Wydawnic­two Naukowe, Warszawa 1970.
• Baker J.L., Odkrycia i wyprawy geograficzne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1959.
• Braudel F., Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVIII wiek, Tom III, Czas świata, przekł. J. i J. Strzeleccy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1992.
• Ferguson N., Zachód i reszta świata, przekł. P. Szymor, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013.
• Fitzgerald C.P., Zarys historii i kultury, przekł. Aleksander Bogdański, Pań­stwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974.
• Fukuyama F., Historia ładu politycznego. Od czasów przedludzkich do rewolucji fran­cuskiej, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2012.
• Gernet J., Inteligencja Chin. Społeczeństwo i mentalność, przekł. E. Pfeifer, Wydaw­nictwo Fu Kang, Warszawa 2008.
• Hart H., Droga morska do Indii, Książka i Wiedza, Warszawa 1958.
• Historia powszechna, Tom IV, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1967.
• Kaczyńska E., Piesowicz K., Wykłady z powszechnej historii gospodarczej (od schyłku średniowiecza do I wojny światowej), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, War­szawa 1977.
• Kennedy P., Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek. Przemiany gospodarcze i konflikty zbrojne w latach 1500–2000, przekł. M. Kluźniak, Wydawnictwo Książ­ka i Wiedza, Warszawa 1995.
• Kieniewicz J., Portugalczycy w Azji. XV–XX wiek, Zakład Narodowy imienia Osso­lińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976.
• Lovel J., Wielki Mur chiński. Chiny kontra świat 1000 p.n.e.–2000 n.e., MUZA S.A., Warszawa 2007.
• Małowist M., Konkwistadorzy portugalscy, Państwowy Instytut Wydawniczy, War­szawa 1976.
• Mencel M.T., Chińska Republika Ludowa jako współczesny podmiot środowiska mię­dzynarodowego, Tom II, Wektory, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2016.
• Muszyński J., Podstawy teorii i praktyki polityki, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.
• Panikkar K. M., Azja a dominacja Zachodu. Epoka Vasco da Gamy w dziejach Azji 1498–1945, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1972.
• Piskozub A., Transport w cywilizacjach rolniczych, Pomorska Oficyna Wydawniczo­-Reklamowa „MARIOL”, Gdańsk 1995.
• Przybylski H., Zarys problematyki, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Ka­towice–Warszawa 2004.
• Rodziński W., Historia Chin, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
• Sławiński R., Historia Chin i Tajwanu, Wydawnictwo Naukowe ASKON, Warszawa 2002.
• Tichwinski S.L. (red.), Historia nowożytnych Chin, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1979.
• Weber M., Socjologia religii. Etyka gospodarcza religii światowych, przekł. T. Zatorski, G. Sowiński, D. Motak, Zakład Wydawniczy „NOMOS” Kraków 2006.