Szkoła różnorodna kulturowo w Polsce. Doświadczenia bydgoskich nauczycieli w pierwszym okresie wojny w Ukrainie

A culturally diverse school in Poland. Experiences of Bydgoszcz teachers in the first period of the war in Ukraine

The article describes the experiences of Bydgoszcz teachers working in culturally diverse schools in the first period of the war in Ukraine (from February 24 to April 22, 2022). The basis of the article is the analysis of the statements provided by the participants of the conference “A Ukrainian student in the Polish education system. How to help teachers create a multicultural learning environment?” organized at the Kazimierz Wielki University, by its Department of Didactics and Studies on Culture of Education and the Kuyavian-Pomeranian Centre for Teacher Education in Bydgoszcz. The statements presented in the article concern the experience of eighty teachers from Bydgoszcz schools of various levels as well as academics, doctoral students and students working in educational institutions. The article is a contribution to the methodical trend of intercultural pedagogy. It contains practical tips on the work of teachers in culturally diverse classes, developed on the basis of current statements provided by people taking care of refugees from Ukraine.

W artykule zostały opisane doświadczenia bydgoskich nauczycieli pracujących w szkołach różnorodnych kulturowo w pierwszym okresie wojny w Ukrainie (od 24 lutego do 22 kwietnia 2022 roku). Jego podstawę stanowi analiza wypowiedzi uczestników konferencji „Ukraiński uczeń w polskim systemie edukacji. Jak pomóc nauczycielom tworzyć wielokulturowe środowisko uczenia się?” zorganizowanej w Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego (UKW), przez Katedrę Dydaktyki i Studiów nad Kulturą Edukacji UKW oraz Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Bydgoszczy. Dotyczą one doświadczeń z pracy w instytucjach edukacyjnych i opiekuńczo-wychowawczych 80 nauczycieli z bydgoskich szkół różnego stopnia oraz pracowników naukowych, doktorantów i studentów UKW. Artykuł stanowi przyczynek do metodycznego nurtu pedagogiki międzykulturowej. Zawiera praktyczne wskazówki dotyczące pracy nauczycieli w klasach różnorodnych kulturowo, opracowane na podstawie aktualnych wypowiedzi osób opiekujących się uchodźcami z Ukrainy. Na podstawie analizy wypowiedzi nauczycieli, na potrzeby artykułu zostało opracowane zestawienie wątków tematycznych dotyczących ich trudności w pracy w szkołach różnorodnych kulturowo. Wprawdzie nawiązują one wyłącznie do sytuacji w szkołach bydgoskich, lecz porównując je z podobnymi wypowiedziami zamieszczanymi wówczas między innymi w grupach dyskusyjnych dla nauczycieli i forach internetowych, można założyć występowanie w nich tożsamych wątków, a wskazówki metodyczne polecić nauczycielom pracującym w szkołach różnorodnych kulturowo w innych miejscowościach.

REFERENCES:

• Andriej, 14 lat. 2022. https://www.facebook.com/NIEdlachaosuwszkole/photos/a.609982312498625/2131543197009188/ (12.04.2022).
• Białek, K., Kowalska, A., Kownacka, E. i Piegat-Kaczmarzyk, M. 2008. Warsztaty kompetencji międzykulturowych – podręcznik dla trenerów. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Międzynarodowe Centrum Adaptacji Za­wodowej.
• Cieślikowska, D. 2016. Jak rozmawiać o uchodźcach? Przewodnik dla nauczycieli i scenariusz dwóch lekcji. Warszawa: Centrum Edukacji Obywatel­skiej, Fundacja Centrum im. Profesora Bronisława Geremka.
• Crul, M., Lelie, F., Biner, Ö., Bunar, N., Keskiner, E., Kokkali, I., Schneider, J. and Shuayb, M. 2019. How the different policies and school systems affect the inclusion of Syrian refugee children in Sweden, Germany, Greece, Le­banon and Turkey. Comparative Migration Studies. 7, pp. 1–20.
• Cywiński, P. i Wojdat, M. 2022. Miejska gościnność: wielki wzrost, wyzwania i szanse. Raport o uchodźcach z Ukrainy w największych polskich mia­stach. Gdańsk: Centrum Analiz i Badań, Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza, s. 11.
• Czerniejewska, I. i Main, I. red. 2008. Uchodźcy: teoria i praktyka. Poznań: Stowarzyszenie „Jeden Świat”.
• Czerniejewski, M., Kubiak, I., Malczewska, M. i Szczepanik, W. 2001. Uchodźcy. Materiał pomocniczy dla prowadzących zajęcia na temat uchodźców. Stowarzyszenie Poznań „Jeden Świat”.
• Dąbrowa, E. i Markowska-Manista, U. red. 2011. Praca z uczniem cudzo­ziemskim. Pakiet szkoleniowy dla studentów kierunków pedagogicznych. Warszawa: Biuro Edukacji Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy.
• Di Maggio, A., Jacyna, M., Kolasiński, T., Kotrych, Z., Owczarek, A., Pujszo, P., Stolarski, P., Stysło, M., Witkowska, J. i Żurawska, W. marzec 2022. Rekomendacje systemowe dotyczące integracji dzieci-uchodźców z Ukrainy. b.m.: Transatlantic Future Leaders Forum.
• Foulidi, X., Papakitsos, E.C. and Alexaki, N. 2020. Existing Policies For The Education Of Refugees In Greece. IJSSHE-International Journal of Social Sciences, Humanities and Education. 4, pp. 265–273.
• Grudzińska, A. i Kubin, K. red. 2012. Szkoła wielokulturowa. Organizacja pracy i metody nauczania. Wybór tekstów. Warszawa: Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej.
• Guo-Brennan, L. i Guo-Brennan, M. 2019. Building Welcoming and Inclusi­ve Schools for Immigrant and Refugee Students: Policy, Framework and Promising Praxis. W: Arar, E., Brooks, J.S., Bogotch, I. red. Education, Immigration and Migration: Policy, Leadership and Praxis for a Changing World. Bingley, UK: Emerald Publishing, pp. 73–93.
• Januszewska, E. i Manista, U. 2017. Dziecko „inne” kulturowo w Polsce. Z ba­dań nad edukacją szkolną. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedago­giki Specjalnej.
• JULL, 2022. Chrystyna, nie Khrystyna. Polityka. 16, s. 9.
• Klorek, N. i Kubin, K. red. 2015. Innowacyjne rozwiązania w pracy z dziećmi cudzoziemskimi w systemie edukacji. Przykłady praktyczne. Warszawa: Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej.
• Konstantinos, T. i Paida, S. 2020. Refugee Education Coordinators in the Greek Educational System: Their Role as Mediators in Refugee Camps. International Journal of Modern Education Studies. 2, pp. 81–109.
• Koszewska, K. red. 2001. Zrozumieć innych, czyli jak uczyć o uchodźcach. Warszawa: Wydawnictwa CODN.
• Kozakoszczak, A. 2015. Asystentka międzykulturowa / asystent międzykul­turowy w szkole – doświadczenia, wnioski, rekomendacje. Warszawa: Fun­dacja na rzecz Różnorodności Społecznej.
• Lachowicz, B. red. 2015. Uczniowie z różnych kultur w szkole. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji, Ministerstwo Edukacji Narodowej.
• Lemaniak, L. 2022. W Polsce mieszka 41 mln osób. Gazeta Pomorska. 97, s. 11.
• Palaiologou, N., Fountoulaki, G. and Liontou, M. 2019. Refugee Education in Greece: Challenges, Needs, and Priorities in Non-Formal Settings – An Intercultural Approach. W: Peleg, S. red. Intercultural and Interfaith Dia­logues for Global Peacebuilding and Stability. Hershey, Pa: IGI Global Pu­blisher of Timely Knowledge, pp. 165–197.
• Rubacha, K. 2008. Metodologia badań nad edukacją. Warszawa: Wydawnic­twa Akademickie i Profesjonalne, ss. 157–164.
• Shuayb, M. and Maurice Crul, M. 2020. Reflection on the Education of Refu­gee Children: Beyond Reification and Emergency. Canada’s Jour­nal on Refugees. 2, pp. 3–8.
• Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”. kwiecień 2022. Zachowajmy solidarność z uchodźcami. Raport. Warszawa Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”.
• Volante, L., Klinger, D. and Bilgili, O. red. 2018. Immigrant Student Achieve­ment and Education Policy. Cross-Cultural Approaches. Cham, Springer International Publishing AG.
• Więcławski, J. 2022. Zamiast jednego punktu pomocy uchodźcom – kilka. Gazeta Pomorska. 91, s. 8.
• Ząbek, M. red. 2002. Między piekłem a rajem. Problemy adaptacji kulturo­wej uchodźców i imigrantów w Polsce. Warszawa: Trio, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Wydziału Historycznego UW.
• Ząbek, M. i Łodziński, S. 2008. Przekraczający granice. Uchodźcy w Polsce – próba spojrzenia antropologicznego. Warszawa: Polska Akcja Humani­tarna i Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej.