Wyzwanie – możliwości – powiązania – wymiary uczestnictwa rodziców w przestrzeni szkolnej z uwzględnieniem kontekstu zróżnicowania kulturowego

Challenge – opportunities – connections – dimensions of parental participation in the school space in the context of cultural diversity

School is an institution seen through the lens of its openness to relationships with the environment, with its partners, including the students’ parents. A desirable type of relationship between school and the family involves the families’ participation in school activities. In view of the above, this paper is focused on the determinants of parental involvement in the school life. They are structured by reference to the three dimensions of the Triangle of Participation model, which includes challenge (important matters, benefits), capacity (parents’ own abilities and circumstances), connection (the support provided). They offer a starting point for thinking about promoting and supporting parents’ participation in joint activities with teachers, accommodating for the cultural diversity of the parent community. They also make it possible to see the importance of consciously initiating and maintaining these subjects’ participation in school activities, which are adapted to suit the parents’ resources and capabilities, and the importance of showing support for their own initiatives, subject to common consent and legal regulations. Viewing parental involvement in the school life through the lens of these dimensions of participation is in line with the thinking of ‘school as a space of recognition’.

Szkoła jest instytucją postrzeganą przez pryzmat jej otwartości na związki z otoczeniem, z jej partnerami, w tym z rodzicami swych uczniów, często również odmiennych kulturowo. Postulowanym rodzajem powiązań między szkołą i rodziną jest partycypacja w działaniach. Wobec tego przedmiotem podjętych rozważań – wartościowym ze względów praktycznych, organizacyjnych – są determinanty zaangażowania rodziców w życie szkoły, ujęte w sposób uporządkowany dzięki uwzględnieniu trzech wymiarów z teorii trójkąta uczestnictwa, którymi są wyzwanie (sprawy ważne, korzystne), możliwości (predyspozycje własne i okoliczności sprzyjające sprostaniu wyzwaniu), powiązanie (zapewnione wsparcie). Stanowią punkt wyjścia w myśleniu o promowaniu, wspieraniu uczestnictwa rodziców we wspólnych działaniach podejmowanych z nauczycielami w przestrzeni szkoły, klasy szkolnej, z uwzględnieniem sytuacji zróżnicowanej kulturowo społeczności rodzicielskiej. Pozwalają dostrzec znaczenie świadomie inicjowanego i podtrzymywanego współudziału tych podmiotów w zadaniach dostosowanych pod względem zasobów i możliwości, z poparciem dla inicjatyw własnych, z przyzwoleniem na uczestnictwo usankcjonowane regulacjami prawnymi. Ponadto spojrzenie na zaangażowanie rodziców w życie szkoły przez pryzmat tych wymiarów uczestnictwa można potraktować jako zaakcentowanie wątku wpisującego się w myślenie o „szkole jako przestrzeni uznania”.

REFERENCES:

• Białek, K., Jarmuż, M. i Ośko, A. 2015. Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Boszczyk, N. 2020. Dobre relacje w szkole. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Brzezińska-Hubert, M. i Olszówka, A. 2007. Uczestnictwo młodzieży. Pakiet Edukacyjny Pozaformalnej Akademii Jakości Projektu. Część 1. Warsza­wa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Narodowa Agencja Programu „Młodzież w działaniu”.
• Europejska karta praw i obowiązków rodziców. https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/prawa-rodzicow (20.02.2023).
• Kawula, S. 1996. Studia z pedagogiki społecznej. Olsztyn: Wydawnictwo Wyż­szej Szkoły Pedagogicznej.
• Korporowicz, L. 2011. Socjologia kulturowa. Kontynuacje i poszukiwania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Krajewska, B. 2012. Rada rodziców w szkole. Toruń: Wydawnictwo Eduka­cyjne Akapit.
• Kwatera, A. 2018. Nauczyciel w sojuszu z rodzicami. W: Kwatera, A., Łu­kasik, J.M., Kowal, S. red. Odpowiedzialność, wspólnotowość, współpraca w szkole. Nauczyciele i rodzice. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, ss. 135–202.
• Mendel, M. 2007. Rodzice i nauczyciele jako sprzymierzeńcy. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
• Mendel, M. 2021. Demokracja silna rodzicami. https://rodzicewedukacji.pl/demokracja-silna-rodzicami/ (20.02.2023).
• Nowak-Dziemianowicz, M. 2020. Szkoła jako przestrzeń uznania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Olechowska, A. 2016. Specjalne potrzeby edukacyjne. Warszawa: Wydawnic­two Naukowe PWN SA.
• Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przed­szkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. poz. 1591).
• Rozporządzenie MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. poz. 1611), z uwzględnieniem zmian wprowadzo­nych rozporządzeniem MEN z dnia 6 sierpnia 2019 r. zmieniającym roz­porządzenie w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. poz. 1575).
• Rozporządzenie MEN z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami pol­skimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1283 oraz z 2022 r. poz. 573).
• Sobecki, M. 2010. Edukacja i pedagogika międzykulturowa jako konsekwen­cja współczesności. W: Sobecki, M. red. Pedagogika wobec wyzwań współ­czesności. Humanistyczny wymiar kapitału ludzkiego. Łomża: Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego w Łomży, ss. 63–106.
• Sowa-Behtane, E. 2016. Rodziny wielokulturowe. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Załącznik do obwiesz­czenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 września 2022 r. (Dz.U. poz. 2230).
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 1082, z 2022 r. poz. 655, 1079, 1116, 1383, 1700, 1730 i 2089 oraz z 2023 r. poz. 185).