Duch hikezji i edukacja. Przyczynek do pedagogicznego pojęcia azylu

Spirit of hikesia and education. A contribution to the pedagogical concept of asylum

In our cultural circle, the right to asylum derives its traditions from both legislation and religion, leads one’s attention to ancient times and the institutions of the Egyptians, Hebrews and Greeks. Moreover, it combines the issues of otherness, inclusion, persecution, suffering, fragility, duty, responsibility for the Other, as well as justice, hospitality, shelter and holiness. The importance of asylum, the growth of which in the 20th century was related to the European crimes of colonialism, the terror of totalitarianisms, the Holocaust, ethnic cleansing, the fate of refugees and stateless people, does not diminish in the face of the wars and disasters of the 21st century. In this context, the question of how one can link the issue of asylum to education seems legitimate. In relation to this question, the essay focuses attention on the concepts of Emmanuel Levinas, Jacques Derrida and Patrick Declerck, drawing on various traditions of asylum and thinking about hospitality that have contributed to shaping the foundations of European educational and aid institutions. Using the achievements of these important traditions for the Western humanities and the concepts of the above-mentioned philosophers, I would like to point out the need to think about educational spaces in the perspective of asylum pedagogy.

W naszym kręgu kulturowym prawo do azylu wywodzi swoje tradycje zarówno z prawodawstwa, jak i religii, prowadzi naszą uwagę ku czasom starożytnym i instytucjom Egipcjan, Hebrajczyków i Greków, łączy w sobie zagadnienia inności, różnicy i inkluzji, prześladowania, cierpienia i kruchości, obowiązku, odpowiedzialności za Innego i sprawiedliwość, miejsca bezpiecznego pobytu, gościnności, dialogu i spotkania, udzielania schronienia i świętości. Znaczenie azylu, którego wzrost w XX wieku związany był z europejskimi zbrodniami kolonializmu, terrorem totalitaryzmów, zagładą, czystkami etnicznymi, losami uchodźców i bezpaństwowców, nie maleje w obliczu wojen i katastrof XXI wieku. W tym kontekście pytanie, w jaki sposób zagadnienie azylu możemy łączyć z edukacją, wydaje się uzasadnione. W związku z tym pytaniem esej koncentruje uwagę na koncepcjach Emmanuela Lévinasa, Jacques’a Derridy oraz Patricka Declercka, nawiązujących do różnych tradycji azylowych oraz myślenia o gościnności, które miały swój udział w ukształtowaniu podstaw europejskich instytucji edukacyjnych i pomocowych. Korzystając z dorobku tych doniosłych dla zachodniej humanistyki tradycji oraz koncepcji wymienionych filozofów, chciałbym wskazać na potrzebę myślenia o przestrzeniach edukacyjnych w perspektywie pedagogiki azylu.

REFERENCES:

• Boroń, A. i Gromkowska-Melosik, A. 2022. Ukraińskie uchodźczynie wojenne. Tożsamość, trauma, nadzieja. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Declerck, P. 2004. Rozbitkowie. Rzecz o paryskich kloszardach. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA.
• Derrida, J. 1997a. Adieu à Emmanuel Lévinas. Paris: Galilée.
• Derrida, J. 1997b. De l’hospitalité. Paris: Calmann-Lévy.
• Derrida, J. 1998a. Kosmopolici wszystkich krajów, jeszcze jeden wysiłek! Literatura na Świecie, ss. 11–12.
• Derrida, J. 1998b. Psyché. Odkrywanie innego. W: Nycz, R. red. Postmodernizm. Antologia przekładów. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
• Derrida, J. 2002. Hostipitality. W: Derrida, J. Acts of Religion. London: Routledge.
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej. European Union Agency for Fundamental Rights, http://fra.europa.eu/pl/eu-charter/article/18-prawo-do-azylu (27.03.2023).
• Kubiak, Z. 2013. Mitologia Greków i Rzymian. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Les naufragés. Avec les clochards de Paris. Entretien avec Patrick Declerck, 2002, Le Reseau No Pasaran, 7, http://nopasaran.samizdat.net/spip.php?article85 (27.03.2023).
• Lévinas, E. 1982. L’Au-delà du verset. Lectures et discours talmudiques. Paris: Éditions de Minuit.
• Lévinas, E. 1988. A l’heure des nations. Paris: Éditions de Minuit.
• Lévinas, E. 1999. Czas i to, co inne. Warszawa: KR.
• Lévinas, E. 2000. Inaczej niż być lub ponad istotą. Warszawa: Aletheia.
• Lévinas, E. 2002. Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Noble, I. and Noble, T. 2000. Hospitality as a Key to the Relationship with the Other in Levinas and Derrida. Theologica, 2 (6).
• Price, M.E. 2009. Rethinking Asylum. History, Purpose, and Limits. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ruitenberg, C.W. 2015. Unlocking the World: Education in an Ethic of Hospitality. New York: Routledge.
• Sperling, S.D. 1992. Blood, Avenger of. W: Freedman, D.N. red. The Anchor Bible Dictionary, vol. 1. New York: Doubleday.
• Todd, S. 2008. Welcoming and Difficult Learning. Reading Levinas with Education. W: Egéa-Kuehne, D. red. Levinas and Education. At the Intersection of Faith and Reason. London – New York: Routledge.
• Włodarczyk, R. 2009. Lévinas. W stronę pedagogiki azylu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Włodarczyk, R. 2021. Utopia i edukacja. Studia z filozofii, teorii edukacji i pedagogiki azylu. Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Zagwarantowanie prawa do azylu. Parlament Europejski, https://www.europarl.europa.eu/about-parliament/pl/democracy-and-human-rights/fundamental-rights-in-the-eu/guaranteeing-the-right-to-asylum (27.03.2023).