Postawy dzieci pięcio-sześcioletnich w przedszkolu wobec odmienności kulturowej w komponencie poznawczym, stymulowane twórczym przekładem intersemiotycznym tekstu literackiego

Attitudes of five-six year old children in preschool education towards cultural diversity in the cognitive component, stimulated by creative intersemiotic translation of a literary text

The article presents an original study based on the perspectives on diversity, not solely cultural but also diversity of the disabled and beyond the canon of corporeality. The conducted studies provided an answer to the question: Did the method of intersemiotic translation in transcoding the content of literary works on intercultural and inclusive topics into the language of theatre and visual arts impact the change of attitude towards cultural diversity? In the course of this pedagogical experiment, supplemented with survey and observation techniques, the attitudes of five – and six-year-old children (the experimental group, first and second control group) towards differences in the cognitive, emotional and behavioral components were distinguished. The method of intersemiotic translation implemented in an experimental group, leading to the division of children’s attitudes towards people who are different, as well as the acquired knowledge about otherness and discovering literary texts, developed methods for formulating accurate results in children. The results obtained are of great importance for intercultural education and carry great value, because the conducted experiment and the intercultural texts used aroused children’s interest in otherness, allowed them to understand it and understand that there is no alien thing that could not become their own.

Artykuł prezentuje część badań realizowanych w ramach pracy doktorskiej, której przedmiotem dociekań było sprawdzenie, jak postrzegane są: odmienność kulturowa, osoby z niepełnosprawnościami i poza kanonem cielesności przez dzieci w wieku przedszkolnym. Przeprowadzone badania pozwoliły odpowiedzieć na pytanie: Czy metoda przekładu intersemiotycznego w przekodowaniu treści utworów literackich o tematyce międzykulturowej i inkluzyjnej na język teatru i plastyki wpłynęła na zmianę postaw wobec odmienności kulturowej? Podejmując się badań na drodze eksperymentu pedagogicznego, uzupełnionego o techniki: ankiety i obserwacji, wyodrębniono postawy dzieci pięcio-sześcioletnich w przedszkolu (grupa eksperymentalna, kontrola pierwsza i druga) wobec odmienności w komponentach: poznawczym, emocjonalnym i behawioralnym. Metoda przekładu intersemiotycznego wdrożona w grupie eksperymentalnej spowodowała zmianę negatywnego nastawienia dzieci do osób odmiennych, a zdobyta wiedza o odmienności i odkrywanie tekstów literackich wykształciły u dzieci umiejętność formułowania trafnych wniosków. Uzyskane wyniki mają duże znaczenie dla edukacji międzykulturowej i niosą ze sobą wielką wartość, ponieważ przeprowadzony eksperyment i wykorzystane teksty międzykulturowe zaciekawiły dzieci tematyką odmienności, pozwoliły ją zrozumieć i pojąć, że nie ma rzeczy obcej, która nie mogłaby się stać swoją.

REFERENCES:

• Antosiewicz, A. 2021. Mądre bajki. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne Greg.
• Baniewicz-Kowalczyk, K. 2019. Wszyscy jesteśmy wyjątkowi. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
• Dagiel, M. 1998. Relacje komunikacyjne w klasie na zajęciach z poezją współczesną. W: Kojs W., Mrózek R. i Dawid Ł. red. Komunikacja – dialog – edukacja, Cz. 1, Cieszyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, ss. 189–197.
• Dănescu, E. 2014. Intercultural Education from the Perspective of Training Didactic Competences. Education Facing Contemporary World Issues 1.
• Grzybowski, P.P. 2011. Spotkania z Innymi. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Jeżewska, N. 2020. Dziedzictwo kulturowe – literatura dla dzieci we współczesnej edukacji – nuda czy rutyna? – sposoby zmiany horyzontów. W: Dąbrowska-Prokopowska, E., Goryń, P. i Zaniewska, M.F. red. Kultura w Polsce w XXI wieku, Konteksty społeczne, kulturowe i medialne. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, ss. 303–310.
• Krasoń, K. 1996. Teatr dźwięku, obrazu i ruchu, czyli zabawa z poezją dla najmłodszych. W: Heska-Kwaśniewicz, K. i Socha, I. red. Młody czytelnik w świecie książki, biblioteki i informacji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ss. 178–185.
• Krasoń, K. 1998. Znak kinestetyczno-cielesny jako intersemiotyczny kontakt komunikacyjny. W: Kojs W., Mrózek R. i Dawid Ł. red. Komunikacja – dialog – edukacja. Cieszyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, ss. 199–206.
• Krasoń, K. 2005. Dziecięce odkrywanie tekstu literackiego. Kinestetyczne interpretacje liryki. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Krasoń, K. 2005. Malowniczy most do poezji. Wiersze Brzechwy i Tuwima w edukacji i wspomaganiu rozwoju dziecka. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne – Kraków.
• Menendez-Ponte, M. 2021. Księga Emocji. Katowice: Wydawnictwo Debit.
• Młynarczuk-Sokołowska, A., Potoniec, K. i Szostak-Król, K. 2011. Przygody Innego. Białystok: Wydawnictwo Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku.
• Nartowska, J. Łatki żyrafy Klementynki. https://bajki-zasypianki.pl/zyrafa-klementynka/ (19.02.2023).
• Nartowska, J. 2020. Bajki – pomagajki. Warszawa: Wydawnictwo Borgis.
• Niktorowicz, J. 2001. Pogranicze. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa. Białystok: Wydawnictwo „Trans Humana”.
• Nikitorowicz, J. 2009. Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Ogrodzka-Mazur, E. 2018. Intercultural Education in Poland: Experiences, Problems and Prospects. In: New Pedagogical Challenges in the 21st Century. London: IntechOpen.
• Ortner, G. 1995. Bajki na dobry sen. Warszawa: Wydawnictwo „Świat książka”.
• Polakowski, J. 1982. Metoda przekładu intersemiotycznego w kształceniu sprawności językowej. Oświata i Wychowanie. 17, ss. 18–21.
• Rey, R. 2007. Gearing up for inclusive education. In: Sharma, P. ed. Inclusion in Education. New Delhi: Publisher Makes Yada, pp. 7–14.
• Ricoeur, P. 1989. Język, tekst, interpretacja. Wybór pism. Warszawa: Wydawnictwo Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Strelau, J. 2005. Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 3. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Szafrańska-Nowakowa, I. 2014. Dociekanki małej Janki. Gdynia: Wydawnictwo Novae Res.
• Vilchinsky, N., Wemer, S. and Findler, L. 2010. Attitudes Toward People With Disabilities: The Perspective of Attachment Theory. Rehabilitation Psychology. 55 (3), pp. 298–306.
• Włodarski, Z. 1996. Psychologia uczenia się. T. 1, Wyd. 2 rozszerzone i zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.