Value of friendship in children’s experience – towards the phenomenology of the world experienced in cultural borderlands

The theoretical and methodological framework of the undertaken considerations is determined by the basic conceptual categories – the linguistic image of the world, culture and values. In the analysis of their educational context, some assumptions were adopted from the field of linguistics and sociolinguistics (the perspective of the cultural context in linguistic research), social and cultural anthropology (with particular focus on its anthropocentric-cultural trend), axiology (its phenomenological orientation) and cognitive psychology (its cognitive-developmental theories). At the same time, the assumption was made that the study of the linguistic image of the value of friendship appreciated by learners from the Polish-Czech borderland enables treating language as a source of knowledge (anchored in their own experience and culture) about the ways they understand the world. In the analysis of qualitative empirical material, a reductive and expansive method of data processing was used, as well as the assumptions of the interpretative approach to the analysis of the statement meanings in the context of: understanding the respondents’ thoughts, critical common-sense understanding and theoretical understanding. In preparing a full description of the linguistic image of the value of friendship preferred by children, a phenomenological approach was also used, consisting in moving from individual textural-structural relations of meanings and the essence of the respondents’ experiences to a synthesis in the form of a description of their axiological experiences.

REFERENCES:

• Anusiewicz, J., Dąbrowska, A. and Fleischer, M. 2000. Językowy obraz świata i kultura. Projekt koncepcji badawczej [Linguistic image of the world and culture. A research concept project]. In: Dąbrowska, A. and Anusiewicz, J. eds. Język a kultura [Language and culture]. Vol. 13. Językowy obraz świata i kultura [Linguistic image of the world and culture. Wrocław: UW, pp. 11–44.
• Bartmiński, J. 2004. O wartościach w językowym obrazie świata [On values in the linguistic image of the world]. Etnolingwistyka [Ethnolinguistics]. 16, pp. 325–331.
• Borowska, T. 2007. Emocje wyzwaniem dla współczesnej edukacji [Emotions as a challenge for contemporary education]. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika [Scientific Papers of the Humanitas University. Pedagogy]. 2, pp. 21–36.
• Brejdak, J. 2022. Max Scheler między innymi [Max Scheler among others]. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Buczyńska-Garewicz, H. 2003. Uczucia i rozum w świecie wartości. Z historii filozofii wartości [Feelings and reason in the world of values. From the history of philosophy of values]. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Chałas, K. and Winiarczyk, E. 2018. Introcepcja wartości moralnych jako zadanie i wyzwanie dla nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej [Introception of moral values as a task and challenge for an early school education teacher]. Lubelski Rocznik Pedagogiczny [Lublin Pedagogical Yearbook]. 1 (XXXVII), pp. 143–157.
• Czechowski, J. 2020. Ewokowanie przez przyjaźń wartości w perspektywie współczesnej kultury [Evoking values through friendship in the perspective of contemporary culture]. Edukacja Humanistyczna [Humanistic Education]. 1 (42), pp. 59–76.
• Czerniak, S. 2023. Wybrane koncepcje wiedzy i nauki we współczesnej filozofii niemieckiej [Selected concepts of knowledge and science in contemporary German philosophy]. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Dunn, J. 2008. Przyjaźnie dzieci [Children’s friendships]. Kraków: UJ.
• Dziamski, S. 2002. O świadomości aksjologicznej podmiotu. Studium krytyki pozytywnej [On axiological awareness of the subject. A study of positive criticism]. Poznań: UAM.
• Embree, L. 2006. Analiza refleksyjna. Wprowadzenie do badań fenomenologicznych [Reflective analysis. An introduction to phenomenological research]. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Galarowicz, J. 2019. Max Scheler: etyka wartości [Max Scheler: ethics of values]. Kraków: Wydawnictwo Petrus.
• Jedliński, R. 2000. Językowy obraz świata wartości w wypowiedziach uczniów kończących szkołę podstawową [Linguistic image of the world of values in the statements of learners finishing primary school]. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Karcz-Taranowicz, E. 2018. Wychowanie do wartości dzieci w wieku wczesnoszkolnym [Education towards values of children at early school age]. Pedagogika [Pedagogy]. 2 (XXVII), pp. 157–166.
• Karwowska-Struczyk, M. 2011. Przyjaźnie dziecięce [Childhood friendships]. In: Klus-Stańska, D. and Szczepska-Pustkowska, M. eds. Pedagogika wczesnoszkolna [Early school pedagogy]. Warszawa: „Łośgraf”, pp. 374–376.
• Klimek, K. 2007. System wartości i aksjologia współczesnej edukacji [System of values and axiology of contemporary education]. In: Maliszewski, W.J. ed. Komunikacja społeczna a wartości w edukacji. Nowe znaczenie i sytuacje. Humanistyczne (i inne) konteksty komunikowania „się” i „Ja” w obszarze wartości wewnątrz edukacji [Social communication and values in education. New meaning and situations. Humanistic (and other) contexts of communicating “oneself” and “I” in the area of values within education]. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, pp. 106–115.
• Köpp, I. and Lippitz, W. 2001. Praktyka badań jakościowych prowadzonych z dziećmi [Practice of qualitative studies conducted with children]. In: Urbaniak-Zając, D. and Piekarski, J. eds. Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych. Studia i materiały [Qualitative orientations in pedagogical research. Studies and materials]. Łódź: UŁ, pp. 158–160.
• Koźmińska, I. and Olszewska, E. 2015. Z dzieckiem w świat wartości. Przyjaźń i miłość [With a child into the world of values. Friendship and love]. Warszawa: „Świat Książki”. K
• rzyżyk, D. and Synowiec, H. 2001. O możliwościach wykorzystania wybranych metod językoznawczych w badaniach nad językiem młodzieży regionów pogranicznych [On the possibilities of using selected linguistic methods in research on the language of youth in borderlands]. In: Lewowicki, T. and Ogrodzka-Mazur, E. eds. W poszukiwaniu teorii przydatnych w badaniach międzykulturowych [In the search for theories useful in intercultural studies]. Cieszyn: UŚ – Filia w Cieszynie, pp. 107–113.
• Kvale, S. 2004. InterViews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego [InterViews. An introduction to qualitative research interviewing]. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• Liberska, H. 2017. Koncepcja strukturacji i restrukturacji doświadczenia Tyszkowej [Tyszkowa’s concept of structuring and restructuring experience]. In: Trempała, J. ed. Psychologia rozwoju człowieka [Psychology of human development]. Warszawa: PWN, pp. 113–115.
• Lovat, T., Toomey, R. and Clement, N. 2010. International research handbook on values education and student wellbeing. Dordrecht – Heidelberg – London – New York: Springer Science+Business Media B.V.
• Małkiewicz, E. 2002. Motywy poznawania świata i uczenia się w kontekście podstawowych potrzeb dziecka [Motives for learning about the world and learning in the context of a child’s basic needs]. In: Kochan-Wójcik, M., Krajna, A., Kuklińska, Z. and Małkiewicz, E. eds. Edukacja elementarna a diagnoza pedagogiczna [Elementary education and pedagogical diagnosis]. Warszawa: CODN, pp. 16–20.
• Morska, L. 2018. Educational values: current views and perspectives for modern school. Lubelski Rocznik Pedagogiczny [Lublin Pedagogical Yearbook]. 3 (XXXVII), pp. 257–266.
• Morszczyński, W. 2005. Sytuacje wychowawcze w świetle fenomenologii świata przeżywanego [Educational situations in the light of the phenomenology of the experienced world]. In: Lewowicki, T. and Ogrodzka-Mazur, E. eds. Polityka społeczna i oświatowa a edukacja międzykulturowa [Social and educational policy and intercultural education]. Cieszyn – Warszawa: UŚ – Filia w Cieszynie, WSP ZNP w Warszawie, pp. 204–212.
• Moustakas, C. 2001. Fenomenologiczne metody badań [Phenomenological research methods]. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• Ogrodzka-Mazur, E. 2007. Kompetencja aksjologiczna dzieci w młodszym wieku szkolnym. Studium porównawcze środowisk zróżnicowanych kulturowo [Axiological competence of children at early school age. A comparative study of culturally differentiated environments]. Katowice: UŚ.
• Ogrodzka-Mazur, E. 2010. Przyjaźń [Friendship]. In: Pilch, T. ed. Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Suplement A-Ż [21st century pedagogical encyclopedia. Supplement A-Ż]. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, pp. 427–430.
• Olbrycht, K. 2010. Edukacja kulturalna dziecka – zapomniany obszar edukacji? [Cultural education of the child – a forgotten area of education?] In: Ogrodzka-Mazur, E., Szuścik, U. and Gajdzica, A. eds. Edukacja małego dziecka. T. 1. Teoretyczne odniesienia, tendencje i problemy [Education of a small child. Vol. 1. Theoretical references, tendencies and problems]. Cieszyn – Kraków: Wydział Etnologii i Nauk o  Edukacji UŚ, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, pp. 83–94.
• Olbrycht, K. 2022. Znaczenie kultury zaufania w (po)pandemicznej rzeczywistości edukacyjnej [The importance of a culture of trust in the (post-) pandemic educational reality]. In: Ogrodzka-Mazur, E., Szczurek-Boruta, A., Grabowska, B. and Szafrańska, A. eds. O tożsamości, kondycji i powinnościach pedagogiki – tradycja i współczesność. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Lewowickiemu z okazji 80. Urodzin [On the identity, condition and obligations of pedagogy – tradition and modernity. A commemorative book dedicated to Professor Tadeusz Lewowicki on the occasion of his 80th birthday]. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, pp. 122–132.
• Prusiński, T. 2017. Z badań nad przyjaźnią: kompetencje społeczne a jakość relacji przyjacielskich [From the studies on friendship: social competences and the quality of friendly relationships]. Studia Psychologica. 17, pp. 23– 46.
• Przetacznik-Gierowska, M. 1993. Świat dziecka. Aktywność – Poznanie –Środowisko [The world of a child. Activity – Cognition – Environment]. Kraków: UJ.
• Scheler, M. 2022. Resentyment w strukturze systemów moralnych [Resentment in the structure of moral systems]. Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Aletheia.
• Segiet, K. 2011. Dziecko i jego dzieciństwo w perspektywie naukowego poznania i doświadczania rzeczywistości. Studium pedagogiczno-społeczne [The child and their childhood in the perspective of scientific knowledge and experiencing the reality. A pedagogical and social study]. Poznań: UAM.
• Siemianowski, A. 1993. Człowiek a świat wartości [Human being and the world of values]. Gniezno: „Gaudentinum”.
• Starczewska, K. 1994. Wartości podstawowe [Basic values]. In: Środa, M. ed. O wartościach, normach i problemach moralnych [On values, norms and moral problems]. Warszawa: PWN, pp. 232–243.
• Stemplewska, K. 1992. Rozwój reprezentacji [Development of representation]. In: Materska, M. and Tyszka, T. eds. Psychologia i poznanie [Psychology and cognition]. Warszawa: PWN, pp. 61–76.
• Szczepańska, M. and Gaweł-Luty, E. 2010. Przyjaźń jako wartość w relacjach społecznych dzieci i młodzieży [Friendship as a value in the social relations of children and youth]. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
• Szczepańska, M. 2014. Przyjaźń jako specyficzna forma więzi międzyludzkiej – ujęcie kontekstualne [Friendship as a specific form of interpersonal bonding – a contextual approach]. In: Żywczok, A. ed. Znajomość, koleżeństwo, przyjaźń. Dynamizm ewoluowania więzi emocjonalnej [Acquaintance, camaraderie, friendship. Dynamics of the evolution of an emotional bond]. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie “Żak”, pp. 231–250.
• Szewczuk, K. 2016. Przyjaźń w ocenie dzieci w wieku wczesnoszkolnym – raport z badań [Friendship as perceived by children at early school age – a research report]. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce [Elementary Education in Theory and Practice]. 4 (42), pp. 99–114..
• Urbaniak-Zając, D. and Kos, E. 2013. Badania jakościowe w pedagogice. Wywiad narracyjny i obiektywna hermeneutyka [Qualitative studies in pedagogy. Narrative interviewing and objective hermeneutics]. Warszawa: PWN.
• Węgrzecki, A. 2015. Od filozofii człowieka do antropologii filozoficznej. Maxa Schelera koncepcja człowieka [From human philosophy to philosophical anthropology: Max Scheler’s concept of the human]. In: Kusak, L. ed. Filozofia człowieka. Wybrane koncepcje epoki nowożytnej [Philosophy of the human. Selected concepts of the modern era]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, pp. 44–55.
• Wierzbicka, A. 1971. Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne [Loves, likes, respects. Semantic meditations]. Warszawa: WP.
• Wierzbicka, A. 2015. Słowa klucze. Różne języki – różne kultury [Keywords. Different languages – different cultures]. Warszawa: UW.