Funkcje dyskursywnego konstruowania Innych/Obcych w wybranych skeczach kabaretowych

Functions of the discursive construction of Others/Strangers in selected cabaret sketches

The aim of the study is to identify and describe the function of the discursive construction of Others/Strangers (hereinafter: O/S) in selected cabaret sketches. The data collection method was searching sources. The analytical material consisted of seven sketches from Polish cabarets, selected systematically using the following criteria: time of publication, popularity and topic. Critical Discourse Analysis in the approach of Ruth Wodak and Martin Reisigl was used for the analysis, looking for the application of discursive strategies (naming, adjudicating, arguing, perspectiveizing, strengthening and toning), which allowed for the reconstruction of the discourses used in the studied sketches and then determining the scope of the functions of discursive construction of O/S. The results of the analyses show that in the studied sketches, the discursive construction of O/S is carried out within the framework of the main perspectives: the discourse of representatives of the Other, the discriminatory discourse and the supporting discourse, and fulfills three main functions: ludic, critical-reflective and integrative. The scope of individual functions (especially the critical and reflective function) is varied – more or less unambiguous (from clearly stigmatizing discrimination, through balancing between breaking and strengthening stereotypes, to criticism of both discriminatory and supportive discourse).

Celem opracowania jest rozpoznanie oraz opisanie funkcji dyskursywnego konstruowania Innych/Obcych (dalej: I/O) w wybranych skeczach kabaretowych. Metodą zbierania danych było przeszukiwanie źródeł. Materiał analityczny stanowiło siedem skeczów polskich kabaretów, dobranych w sposób systematyczny przy zastosowaniu kryteriów: czas publikacji, popularność i tematyczność. Do analizy zastosowano Krytyczną Analizę Dyskursu w podejściu Ruth Wodak i Martina Reisigla, poszukując aplikacji strategii dyskursywnych (nazywania, orzekania, argumentacji, perspektywizacji, wzmacniania i tonowania), co pozwoliło na rekonstrukcje dyskursów, jakimi operują badane skecze, a następnie określenie zakresu funkcji dyskursywnego konstruowania I/O. Wyniki analiz pokazują, że w badanych skeczach dyskursywne konstruowanie I/O realizowane jest w ramach zasadniczych perspektyw: dyskursu reprezentantów Inności, dyskursu dyskryminacyjnego oraz dyskursu wspierającego i spełnia trzy główne funkcje: ludyczną, krytyczno-refleksyjną oraz integracyjną. Zakres poszczególnych funkcji (zwłaszcza funkcji krytyczno-refleksyjnej) jest zróżnicowany – bardziej lub mniej jednoznaczny (od wyraźnego napiętnowania dyskryminacji, przez balansowanie pomiędzy łamaniem a wzmacnianiem stereotypów, po krytykę zarówno dyskursu dyskryminacyjnego, jak i wspierającego).

REFERENCES:

• Czechowski, W. i Ozga, K. 2018. Techniki komponowania obrazowania w tekstach kabaretonu. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica. 2 (48), ss. 303–319.
• Fleischer, M. 2002. Konstrukcja rzeczywistości. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Golka, M. 2010. Imiona wielokulturowości. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
• Grzybowski, P.P. 2014. „Beka z nienormalsów”, czyli satyryczny obraz niepełnosprawnych w kulturze masowej. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej. 6, ss. 9–32.
• Grzybowski, P. 2018. Barbarzyńcy, sąsiedzi, świadkowie...Przekleństwo „multi- -kulti”, czy nadzieja na rozwój wspólnoty? W: Rejman, K. i Rejman, B. red. Problemy i wyzwania edukacji międzykulturowej na wspólnym obszarze pogranicza polsko-słowackiego. Jarosław: Wydawnictwo PWSTE, ss. 26–38.
• Jakubowski, W. 2006. Edukacja w świecie kultury popularnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Lewartowicz, U. 2021. Pedagogie kabaretu – wstęp do tematu. Kultura i Edukacja. 1 (131), ss. 96–108.
• Madej, J. 2011. Kabaret jako gra. Na materiale skeczu „Kopernik” Kabaretu Moralnego Niepokoju. Homo Communicativus. 3, ss. 109–116.
• Nikitorowicz, J. 2005. Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej. Gdańsk: GWP.
• Reisigl, M. and Wodak, R. 2016. The Discourse-Historical Approach. In: Wodak, R. and Meyer, M. eds. Methods of Critical Discourse Analysis. London: Sage, pp. 23–61.
• Szczerbowski, T. 1994. O grach językowych w tekstach polskiego i rosyjskiego kabaretu lat osiemdziesiątych. Kraków: Instytut Języka Polskiego.
• Żygulski, K. 1985. Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.