Poczucie polskości pokoleń medialnych. Raport z badań

Sense of Polishness of media generations. Results from an empirical study

The aim of the article was to examine the relationship that exists between the sense of Polishness and attitudes of familiarity and foreignness towards neighbouring countries and the Visegrad Group from the perspective of five media generations. The research problem was to examine the correlation between the declared attitudes of foreignness or familiarity within a particular media generation, and to determine the correlation between the dependent variable (the sense of Polishness) and the independent variable (the generation). It was assumed that belonging to a particular generational group is related to attitudes towards neighbouring countries and the Visegrad Group (Belarus, Czech Republic, Lithuania, Germany, Russia, Slovakia, Ukraine, Hungary). The following research questions were formulated: What is the degree of sense of Polishness of the media generations – BB, X, Y, Z, Alpha? Does belonging to a particular media generation (age) have a relationship with attitudes of familiarity and alienation towards neighbouring countries and the Visegrad Group? The research material obtained makes it possible to confirm the assumptions of the second hypothesis only. The results of a nationwide survey conducted in 2023 among students, teachers and head teachers of primary and secondary schools (N= 6915) were used.

Celem artykułu było zbadanie związku między poczuciem polskości a postawami swojskości i obcości wobec państw ościennych i z Grupy Wyszehradzkiej z perspektywy pięciu pokoleń medialnych. Badano korelacje między postawami obcości lub swojskości w ramach konkretnego pokolenia oraz zależność między poczuciem polskości a przynależnością do grupy pokoleniowej. Założono, że przynależność do określonej grupy pokoleniowej różnicuje postawy wobec państw ościennych i Grupy Wyszehradzkiej (Białoruś, Czechy, Litwa, Niemcy, Rosja, Słowacja, Ukraina, Węgry). Postawiono pytania: jaki jest stopień poczucia polskości pokoleń medialnych – BB, X, Y, Z, Alpha? oraz czy przynależność do konkretnego pokolenia medialnego (wiek) różnicuje postawy swojskości i obcości wobec tych państw? Uzyskane dane potwierdziły tylko hipotezę drugą.

REFERENCES:

• Beck, U. 2004. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo „Scholar”.
• Błuszkowski, J. 2005. Stereotypy a tożsamość narodowa. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• CBOS. 2005. Tożsamość narodowa Polaków oraz postrzeganie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Komunikat z badań. Nr 84/2005.
• CBOS. 2016. Stosunek do innych narodów. Komunikat z badań. Nr 53/2016.
• CBOS. 2022. Stosunek do innych narodów. Komunikat z badań. Nr 21/2022.
• CBOS. 2024. Stosunek Polaków do innych narodów. Komunikat z badań. Nr 25/ 2024.
• Gruchoła, M. 2020. Osoby starsze w świecie nowych mediów i technologii. Teologia i Moralność. 2 (28), ss. 47–64.
• Grzybowski, P.P. i Idzikowski, G. 2018. Inni, Obcy – ale Swoi. O edukacji międzykulturowej i wspólnocie w szkole integracyjnej. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Jas, K. 2020. Poczucie tożsamości narodowej osób w wieku późnej dorosłości żyjących w polskiej i czeskiej części Śląska Cieszyńskiego. Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne. 1, ss. 137–156.
• Koper, T. 2016. Swojskość i obcość w środowisku romskim. W: Korczyński, T.M. i Orla-Bukowska, A. red. Obcy w labiryncie kultur. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, ss. 169–182.
• Korczyński, M.T. 2016. Inny: Swój, Obcy, Wróg w teorii zwrotu inkorporacyjnego. Podstawowe założenia. W: Korczyński, T.M. i Orla-Bukowska, A. red. Obcy w labiryncie kultur. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, ss. 45–57.
• Kozakowski, K. 2012. Swój i obcy, czy swój-obcy – o poznawaniu nieznanego i wyobcowaniu już poznanego. Laboratorium Kultury. 1, ss. 146–158.
• La France, J.P. 1996. Games and Players In the Electronic Age: Tools of Analyzing the use of Video Games by Adults and Children Reseaux. The French Journal of Communication. 4 (2), ss. 299–331.
• Lewowicki, T., Chojnacka-Synaszko, B., Kwadrans, Ł. i Suchodolska, J. 2017. Sfery życia duchowego dzieci i młodzieży – studium z pogranicza polsko-czeskiego. T. 3. Spostrzeganie wyznaczników tożsamości i postawy wobec Innych. Cieszyn – Toruń: Uniwersytet Śląski, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Łastawski, K. 2007. Historyczne i współczesne wartości polskiej tożsamości narodowej. Słupskie Studia Historyczne. 13, ss. 279–307.
• Mannheim, K. 2008. Ideologia i utopia. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Muszyńska, J. 2012. Percepcja społeczna Innego kulturowo w przestrzeni wschodniego pogranicza Polski. Edukacja Międzykulturowa. 1, ss. 69-83.
• Napiórkowski, M. 2019. Turbopatriotyzm, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Nowicka, E. 1999. Badania pogranicza. Kilka propozycji metodologicznych. Pogranicze. Studia Społeczne. 8, ss. 13–22.
• Nowicka, E. i Łodziński, S. 2021. Długie trwanie narodu. Społeczne wymiary polskości (1988-2021). Warszawa: Collegium Civitas.
• Obacz, P. 2015. Obawa przed byciem sobą jako źródło niechęci wobec Inności? Problem indywiduacji młodzieży. Edukacja Międzykulturowa. 4, ss. 201–209.
• Ogrodzka-Mazur, E., Szafrańska, A., Malach, J. and Chmura, M. 2021. The Cultural Identity and Education of University Students in Selected East- -Central Countries: A Polish-Czech Comparative Study.Getynga: Vandenhoeck & Ruprecht Verlage.
• Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej https://podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-I-III (10.04.2024).
• Sarnacki, A. 2021. Obcość i swojskość w badaniach terenowych. W: Kunce A. red. Bycie w terenie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, ss. 221–245.
• Staksrud, E. 2011. Children in the Online World: Risk, Regulation, Rights. Aldershot: Ashgate.
• Ścigaj, P. 2012. Tożsamość narodowa. Zarys problematyki. Kraków: Societas.
• Urban, J. 2014. Mniejszości narodowe krajów Grupy Wyszehradzkiej w procesach wyznaczników tożsamości i postawy wobec Innych. Cieszyn – Toruń: Uniwersytet Śląski, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Wojakowski, D. 2007. Swojskości obcość w zmieniającej się Polsce. Warszawa: PAN.
• Wrona, A. 2020. Migranci z miast oraz ich sąsiedzi: swojskość, obcość, codzienność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wysocki, A. 2017. Poczucie tożsamości narodowej Polaków w kontekście zachodnioeuropejskim. Opuscula Sociologica. 3, ss. 57–77.