Reflektowanie kontaktu z islamem i z muzułmanami – perspektywa nauczycieli

Reflecting on contact with Islam and Muslims – a teacher’s perspective

The school environment, despite changes taking place as a result of the inflow of a high number of refugee students from Ukraine (but not only), remains relatively homogeneous. The main problem is still the level of preparation of educational institutions in creating a diverse environment. The article is devoted to teacher’s attitude towards Islam and Muslims from the perspective of experiencing cultural contact and reflecting on it. Teachers play or could play a key role in shaping attitudes of openness and respect towards “otherness” and in creating a safe school. The research is a part of the project: EMPATHY: ‘Let’s Empower, Participate and Teach Each Other To Hype Empathy. Challenging Discourse About Islam and Muslims in Poland’. The aim was to determine the ways in which teachers perceive Islam and Muslims in the context of cultural contact and the reflection it triggers. The results allow one to describe the situation, but also to draw attention to potential problems and areas of changes.

Środowisko szkolne, mimo zmian zachodzących w wyniku napływu znacznej liczby uczniów uchodźczych z Ukrainy (choć nie tylko), wciąż pozostaje stosunkowo homogeniczne. Aktualnym wciąż problemem jest poziom przygotowania placówek oświatowych do budowania środowiska zróżnicowanego kulturowo. Niniejszy artykuł jest poświęcony stosunkowi nauczycieli do islamu i muzułmanów w perspektywie doświadczenia kontaktu kulturowego i refleksji nad nim. Nauczyciele bowiem odgrywają lub mogą odgrywać istotną rolę w kształtowaniu postaw otwartości i szacunku wobec Inności oraz tworzeniu bezpiecznego środowiska szkolnego. Badania stanowiły część projektu: EMPATHY: Let’s Empower, Participate and Teach Each Other To Hype Empathy. Challenging Discourse About Islam and Muslims in Poland. Jego celem było określenie sposobów postrzegania islamu i muzułmanów przez nauczycieli w kontekście kontaktu kulturowego i jego reflektowania. Zgromadzony materiał pozwolił nie tylko opisać istniejący stan, ale także zwrócić uwagę na potencjalne problemy i pożądane obszary zmian.

REFERENCES:

• Alexio, A. 2023. Islamophobia Leads to the Persecution and Genocide of Muslim Minorities. Chicago: Justice for All.
• Allport, G.W. 1954. The nature of prejudice. Boston: Addison-Wesley.
• Augustyniak, J. 2014. Edukacja międzykulturowa w dobie globalizacji. Warszawa: Texter Sp. z o.o.
• Batson, C.D. 1997. Self-Other Merging and the Empathy-Altruism Hypothesis: Reply to Neuberg et al. Journal of Personality and Social Psychology. 73 (3), pp. 517–522. http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.73.3.517 (17.12.2023).
• Bauman, Z. 2003. O tarapatach tożsamości w ciasnym świecie. ER(R)GO. Teoria – Literatura –Kultura, 1 (6), ss. 9–25.
• Bayrakli, E. and Hafez, F. 2023. European Islamophobia Report 2022. Wien: Leopold Weiss Institute.
• Bertram, Ł., Puchejda, A. i Wigura, K. 2017. Negatywny obraz muzułmanów w polskiej prasie. Analiza wybranych przykładów z lat 2015–2016. Warszawa: Fundacja Kultura Liberalna.
• Błahut, G. 2014. Problem stabilizacji środowiska społeczno-kulturowego w procesie dorastania – filmowe obrazy transgraniczności kulturowej dzieci. W: Ogrodzka-Mazur, E., Błahut, G. i Ruman, N.M. red. Wychowanie dziecka między tradycją a współczesnością. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 232–248.
• Błeszyńska, K.M. 2011. Status i uwarunkowania rozwoju Edukacji Międzykulturowej. Edukacja międzykulturowa. Pogranicze. Studia społeczne. 17, ss. 39–54.
• Brewer, M.B. and Miller, N. 1984. Beyond the contact hypothesis: Theoretical perspectives on desegregation. In: Miller, N. and Brewer, M. eds. Groups in contact: The psychology of desegregation. New York: Academic Press.
• Brown, O. 2008. Migration And Climate Changes. Geneva: ION.
• Centrum Badań Opinii Społecznych, 2019. Postawy wobec islamu i muzułmanów. Warszawa: CBOS. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_148_19.PDF (17.12.2023).
• Collective for Countering Islamophobia in Europe, 2024. CCIE Annual Report on Islamophobia in Europe for the year 2023. https://ccieurope.org/wp-content/uploads/2021/02/report-ccie-2023.pdf (28.02.2024).
• Czerniejewska, I. 2013. Edukacja wielokulturowa. Działania podejmowane w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Dąbrowa, E. 2020. Segregacja czy integracja? – sytuacja uczniów ze słabą znajomością języka polskiego w oddziałach przygotowawczych. W: Nikitorowicz, J., Młynarczuk-Sokołowska, A. i Namiotko, U. red. Przestrzenie międzykulturowe w badaniach i praktyce edukacyjnej. Białystok: Wydawnictwo UwB, ss. 230–242.
• Dąbrowa, E. 2014. Pedagogiczna recepcja hipotezy kontaktu a integracja dzieci pochodzenia migranckiego. W: Nikitorowicz, J., Muszyńska, J. i Boćwińska-Kiluk, B. red. Od wielokulturowości miejsca do międzykulturowości relacji społecznych. Współczesne strategie kreowania przestrzeni życia jednostki. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, ss. 177–192.
• Dąbrowa, E. 2018. Kompetencje międzykulturowe nauczycieli. W: Pawlic- -Rafałowska, E., red. Kompetencje międzykulturowe nauczycieli w wielokulturowych miastach Warszawa–Berlin. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawa, ss. 7–16.
• Dąbrowa, E. i Markowska-Manista, U. 2013. Kompetencje międzykulturowe młodzieży akademickiej w kontekście ruchów migracyjnych. Pogranicze. Studia społeczne. 21, ss. 183–196.
• Dewey, J. 1988, Jak myślimy? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Fantini, A.E. 2009. Assessing Intercultural Competence. In: Deardorf, D.K. red. The SAGE Handbook on Intercultural Competence. Los Angeles: Sage Publications Inc, pp. 456–476.
• Gaertner, S.L., Dovidi, J.F., and Saguy, T. 2007. Another View of ? We?: Majority and Minority Group Perspectives on a Common Ingroup Identity. European Review of Social Psychology. 18 (1), pp. 296–330. http://dx.doi.org/10.1080/10463280701726132 (17.12.2023).
• Główny Urząd Statystyczny 2019. Wyznania religijne w Polsce w latach 2015–2018, Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5500/5/2/1/wyznania_religijne_w_polsce_2015-2018.pdf (16.01.2024).
• Główny Urząd Statystyczny 2021. Wyznania religijne w Polsce w latach 2019– –2021. Warszawa: GUS, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inne-opracowania/wyznania-religijne/wyznania-religijne-w-polsce-2019- 2021,5,3.html (16.01.2024).
• Goldlust, J. i Richmond, A.H. 1974. A mulivariate model of immigrant adaptation. International Migration Review. 8, pp. 193–216.
• Górska, E., Rączkowiak, P.A. i Gołębiewski, F. 2022. Obraz muzułmanów, muzułmanek i islamu w polskich mediach. Raport otwarcia z monitoringu mediów. Toruń: Instytut Dyskursu i Dialogu.
• Heidelberg Institute for International Conflict Research 2022, Conflict Barometr 2022, https://hiik.de/konfliktbarometer/aktuelle-ausgabe/?lang=-enhttps%3A%2F%2Fhiik.de%2Fconflict-barometer%2Fcurrent-version%2F%3Flang%3Den (10.01.2024).
• House of Commons Chamber (UK) 2023. General debate on tackling Islamophobia, https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CDP2023-0113/CDP-2023-0113.pdf (17.12.2023).
• Huntingon, S.P. 2004. Zderzenie cywilizacji. Warszawa: Wydawnictwo MUZA SA.
• International Organisation for Migration, World Migration Raport 2022, https://worldmigrationreport.iom.int/wmr-2022-interactive (18.01.2024).
• Kolb, D.A. 1984, Experiential Learning, Experience as the source of learning and development. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
• Konwencja o ochronie ofiar wojny, podpisana w Genewie dnia 12 sierpnia 1949 r. (zwana konwencją genewską).
• Kosowicz, A. 2011. Dziecko cudzoziemskie w polskim systemie edukacyjnym. Edukacja międzykulturowa w wymiarze praktycznym. W: Paszko, A. red. Edukacja międzykulturowa w Polsce wobec nowych wyzwań. Kraków: Stowarzyszenie Willa Decjusza, ss. 151–168.
• Kramsch, C. 2013. Culture in Foreign Language Teaching. Iranian Journal of Language Teaching Research. 1 (1), pp. 57–78.
• Lewowicki, T. 2000. W poszukiwaniu modelu edukacji międzykulturowej. W: Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E. i Szczurek-Boruta A. red. Edukacja międzykulturowa w Polsce i na świecie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Lewowicki, T. 2010. Wielokulturowość i edukacja. Ruch Pedagogiczny. 3–4, ss. 5–20.
• Lewowicki, T., Szczurek-Boruta, A. i Grabowska, B. 2009. Społeczne uwarunkowania edukacji międzykulturowej. Problemy praktyki oświatowej. Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mazziotta, A., Mummendey, A. and Wright, S.C. 2011. Vicarious intergroup contact effects: Applying social-cognitive theory to intergroup contact research. Group Processes & Intergroup Relations. 14, pp. 255–274.
• McNeil, D.G. Jr. 2002. Politicians Pander to Fear of Crime. New York Times, 5–6 maja.
• gov (2024). https://migracje.gov.pl/statystyki/ (6.02.2024).
• Nikitorowicz, J. 2005. Próba określenia przedmiotu edukacji międzykulturowej. W: Nikitorowicz, J., Misiejuk, D. i Sobecki, M. red. Region – Tożsamość – Edukacja. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana, ss. 15–33.
• Nikitorowicz, J. 2009. Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Odrowąż-Coates, A. 2023. O badaniach między- czy wielokulturowych w polskich kontekstach edukacyjnych. W: Odrowąż-Coates, A. red. Obecne – nieobecne: wątki dotyczące islamu i muzułmanów w doświadczeniach uczestników procesów edukacyjnych w polskich szkołach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH, ss. 25–44.
• Perkowska-Klejman, A. 2019. Poszukiwanie refleksyjności w edukacji. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Rigaud, K.R., de Sherbinin, A., Jones, B., Bergmann, J., Clement, V., Ober, K., Schewe, J., Adamo, S., McCusker, B., Heuser, S. and Midgley, A. 2018. Groundswell: Preparing for Internal Climate Migration. Washington, DC: The World Bank.
• Schiffauer, W. 2004. Civil enculturation: nation-state, schools and ethnic difference in four European countries. New York: Berghahn.
• Schön, D. 1983. The Reflective Practitioner. London: Temple Smith.
• UNESCO, 2013. Intercultural Competence Conceptual and Operational Framework. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000219768_ara (11.12.2023).
• Urzęd do Spraw Cudzoziemców 2023. Informacja o działalności Urzędu do Spraw Cudzoziemców w okresie 1.11.2023-30.11.2023. https://www.gov. pl/web/udsc/2023-r (11.12.2023).
• Wisevoter, 2024. Number of Muslims in the World 2023. https://wisevoter.com/country-rankings/number-of-muslims-in-the-world/ (6.02.2024).
• World Population Review 2024. https://wisevoter.com/country-rankings/muslim-countries/#map (6.02.2024).
• Wright, S.C., Aron, A., McLaughlin-Volpe, T. and Ropp, S.A. 1997. The extended contact effect: Knowledge of cross-group friendships and prejudice. Journal of Personality and Social Psychology. 73 (1), pp. 73–90.