Możliwości wykorzystania współczesnych form komediowych w edukacji międzykulturowej

Possibilities of using contemporary comedy forms in intercultural education

The aim of this study is to show the possibilities of using comedy forms such as stand-up comedy or cabaret in intercultural education. The article outlines the educational potential of contemporary comedy forms, which has its sources in popular culture, perceived as public pedagogy, and in the distinctive features of comedy, such as satire and criticality. In relation to social satire, which uses humour that questions the status quo, its role in revealing mistakes, absurd situations and social injustices is pointed out. As comedy forms comment on reality, thus revealing the dominant rules of the social world, which in turn creates space for critical thinking, the examples of the use of contemporary comedy forms in intercultural education presented in the text are embedded in the paradigm of transformative didactics. It is characterized by conscious politics, radicalism, unmasking nature and sociological theoretical orientation. From the perspective of intercultural education, critical reading of contemporary comedy forms can serve such tasks as: developing the ability to recognize manifestations of injustice, inequality, marginalization and discrimination, raising awareness and modifying stereotypes and prejudices, shaping attitudes of openness and tolerance.

Celem niniejszego opracowania jest ukazanie możliwości wykorzystania form komediowych, takich jak stand-up czy kabaret w edukacji międzykulturowej. W artykule nakreślono edukacyjny potencjał współczesnych form komediowych, mający swoje źródła w postrzeganej jako publiczna pedagogia w kulturze popularnej oraz w cechach dystynktywnych komedii, takich jak satyryczność i krytyczność. W odniesieniu do satyry społecznej, operującej humorem kwestionującym status quo, wskazuje się na jej rolę w ujawnianiu błędów, absurdalnych sytuacji czy niesprawiedliwości społecznych. Jako że formy komediowe komentują rzeczywistość, odsłaniając tym samym dominujące reguły świata społecznego, co z kolei stwarza przestrzeń dla myślenia krytycznego, prezentowane w tekście przykłady wykorzystania współczesnych form komediowych w kształceniu międzykulturowym osadzone zostały w transformatywnym paradygmacie dydaktyki. Cechują go świadoma polityczność, radykalizm, demaskatorski charakter oraz socjologiczna orientacja teoretyczna. W perspektywie edukacji międzykulturowej krytyczne czytanie współczesnych form komediowych służyć może takim zadaniom, jak: rozwijanie umiejętności rozpoznawania przejawów niesprawiedliwości, nierówności, marginalizacji i dyskryminacji, uświadamianie oraz modyfikacja stereotypów i uprzedzeń, kształtowanie postaw otwartości i tolerancji.

REFERENCES:

• Bhargava, R. and Chilana, R. 2022. Punching Up in Stand-Up Comedy. (bmw): Routledge Chapman & Hall.
• Biskupović, A. 2018. Kabaret – nastanak, povijest, zakonitosti i teorija. Dani Hvarskoga kazališta. Građa i rasprave o hrvatskoj književnosti i kazalištu. 1 (44), ss. 109–131.
• Brotto, F., Huber, J., Karwacka-Vögele, K., Neuner, G. Ruffino, R. i Teutsch, R. 2014. Kompetencje międzykulturowe dla wszystkich, Przygotowanie do życia w różnorodnym świecie. Warszawa: Rada Europy, Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Chattoo, C.B. and Feldman, L. 2019. A Comedian and an Activist Walk Into a Bar: The Serious Role of Comedy in Social Justice. https://www.ucpress.edu/books/a-comedian-and-an-activist-walk-into-a-bar/paper (12.02.2025).
• Elliott, R.C. 1966. The Power of Satire: Magic, Ritual, Art. Princeton: Princeton University Press.
• Fink, L. 2017. Cultural Studies, Critical Analysis, and Comedy https://ncte.org/blog/2017/07/cultural-studies-critical-analysis-comedy/ (25.06.2024).
• Fleischer, M. 2002. Konstrukcja rzeczywistości. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Friedman, H.H. and Friedman, L.W. 2019. Laughing Matters: When Humor Is Meaningful. Journal of Intercultural Management and Ethics. 4, pp. 55– 72.
• Garner, R.L. 2006. Humor in Pedagogy: How Ha-Ha Can Lead to Aha! College Teaching. 54 (1), pp. 177–180.
• Giroux, H. 2010. Paulo Freire and the Crisis of the Political. Power and Education. 2 (3), pp. 335-340.
• Goldman, N. 2013. Comedy and democracy: The role of humor in social justice. Animating Democracy, pp. 1–10. http://animatingdemocracy.org/sites/default/files/Humor%20Trend%20Paper.pdf (25.06.2024).
• Griffin, D.H. 1994. Satire: A Critical Reintroduction. Lexington: University Press of Kentucky.
• Grzybowski, P.P. 2011. Edukacja międzykulturowa – konteksty. Od tożsamości po język międzynarodowy. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Grzybowski, P.P. 2014. „Beka z nienormalsów”, czyli satyryczny obraz niepełnosprawnych w kulturze masowej. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej. 6, ss. 9–32.
• Grzybowski, P.P. 2015. Śmiech w edukacji. Od wspólnoty śmiechu po edukację międzykulturową. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Grzybowski, P.P. 2016. Mistrz, błazen i ich międzykulturowa wspólnota. Śmiech na kulturowym pograniczu klasy szkolnej. Multicultural Studies. 1 (1), ss. 131–141.
• Grzybowski, P.P. 2022. Na pograniczu pedagogiki międzykulturowej i gelotologii. Kultura śmiechu jako czynnik edukacji międzykulturowej. W: Ogrodzka-Mazur, E., Szczurek-Boruta, A., Grabowska, B. i Szafrańska, A. red. O tożsamości, kondycji i powinnościach pedagogiki – tradycja i współczesność. Księga pamiątkowa dedykowana Tadeuszowi Lewowickiemu w okazji 80. Urodzin. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 471–480.
• Hart, M. 2007. Humour and Social Protest: An Introduction. International Review of Social History. 52, pp. 1–20.
• Hayes, N. 2016. Satire as an Educative Tool for Critical Pedagogy in the Public Affairs Classroom. Administrative Theory & Praxis. 38, pp. 251–266.
• Kiec, I. 2014. Historia polskiego kabaretu, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Klus-Stańska, D. 2018. Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
• Kopińska, V. i Lewartowicz, U. 2024. Funkcje dyskursywnego konstruowania obrazu Innych/Obcych w wybranych skeczach kabaretowych. Edukacja Międzykulturowa. 3 (26), ss. 133–147.
• Lee, J., Sleeter, C. and Kumashiro, K. 2015. Interrogating identity and social contexts through “critical family history.” Multicultural Perspectives. 17 (1), pp. 28–32.
• Markowska-Manista, U. i Niedźwiedzka-Wardak, A. 2016. Dydaktyka specjalistyczna ukierunkowana na uwarunkowania kulturowe – dydaktyka edukacji międzykulturowej. W: Głodkowska, J. red. Dydaktyka specjalna. Od systematyki do projektowania dydaktyk specjalistycznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, ss. 210–238.
• Misiejuk, D. 1999. Ja wobec Innego – program edukacyjny dla dzieci żyjących w przestrzeni wielokulturowej. W: Nikitorowicz, J. i  Sobecki, M. red. Edukacja międzykulturowa w wymiarze instytucjonalnym. Białystok: Trans Humana, ss. 104–111.
• Młynarczuk-Sokołowska, A., Potoniec K. i Szostak-Król, K. 2011. Przygody Innego. Bajki w edukacji międzykulturowej. Białystok: Fundacja Edukacji i Twórczości, Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
• Nikitorowicz, J. 2007. Edukacja międzykulturowa. Kreowanie tożsamości dziecka. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne.
• Nowosad, I. i Borkowska, A. 2021. Specyfika dyskursu prasowego na temat badań PISA w Niemczech (2001-2010). Edukacja Międzykulturowa. 2 (15), ss. 53–70.
• Pogorzelska, M. 2024. Globalne Południe poza kulturową różnorodnością. Dyskurs wykluczenia w podręcznikach językowych. Edukacja Międzykulturowa. 1 (24), ss. 121–133.
• Primbs, O. and Dawson, M.C. 2023. Taking Stand-Up Seriously: Comedy as a Site for Imagining Decolonial Futures. Sociological Inquiry. 20, pp. 1–17.
• Role of Comedy in Social Justice. Oakland: University of California Press.
• Sandlin, A., O’Malley, M. and Burdick, J. 2011. Mapping the Complexity of Public Pedagogy Scholarship 1894–2010. Review of Educational Research. 81 (3), pp. 338–375.