Uwrażliwianie kulturowe dzieci w praktyce edukacyjnej

W artykule wskazuję na potrzebę uwrażliwiania kulturowego dzieci, jako ważnego aspektu socjalizacji i wychowania oraz ukazuję rolę nauczyciela w tym procesie. W odwołaniu do J. Nikitorowicza koncepcji uwrażliwiania kulturowego oraz A. Bandury teorii społecznego uczenia się przedstawiam wyniki badań własnych przeprowadzonych wśród dzieci w wieku przedszkolnym oraz nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej. W opracowaniu podejmuję także próbę odpowiedzi na pytanie, dlaczego warto uwrażliwiać dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym na różnice kulturowe występujące pomiędzy ludźmi oraz sygnalizuję korzyści, jakie wynikają z takich działań edukacyjnych.

Cultural sensitization of children in educational practice

In the article, the need of cultural sensitization of children is indicated as an important aspect of socialization and education as well as the role of the teacher in this process is shown. The results are presented of my own research conducted among children in preschool age and teachers of pre- and early school education according to Jerzy Nikitorowicz’s concept of cultural sensitization and Albert Bandura’s theory of social education. In the analysis, an attempt is also made to answer the question why it is worth sensitizing children to cultural differences that occur among people starting from the pre- and early school age as well as the benefits that result from this activity are presented. Key words : teacher, child, cultural sensitization, multiculturalism, intercultural education Translated by Anna Twardzik

REFERENCES:

• Bachtin M.: Problemy literatury i estetyki. Warszawa 1992, Czytelnik.
• Badania CBOS: Co się zmieniło w stylu życia Polaków w ostatnim dwudziestoleciu? Warszawa 2009.
• Bandura A.: Teoria społecznego uczenia się. Warszawa 2007, PWN.
• Birch A.: Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. Warszawa 2012, PWN.
• Delors J.: Edukacja. Jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO. Warszawa 1998, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich.
• Dobrowolska B.: Postawy nauczycieli wobec edukacji międzykulturowej a kultura szkoły. Kraków 2015, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Guzik-Tkacz M.: Badania diagnostyczne w pedagogice i w psychopedagogice.
• Warszawa 2011, Wydawnictwo Akademickie „Żak”. http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_019_09.PDF.
• http://www.slaskie.pl/
• Łobocki M.: Metody i techniki w badaniach pedagogicznych. Kraków 2011, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Nikitorowicz J.: Edukacja międzykulturowa. Kreowanie tożsamości dziecka. Gdańsk 2008, GWP
• Nikitorowicz J.: Pogranicze. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa. Białystok 1995, Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• Nikitorowicz J.: Tolerancja. Idea i cel edukacji międzykulturowej. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1995, nr 6.
• Nikitorowicz J.: Wielokulturowość – wyzwania dla edukacji międzykulturowej. W: J. Gajda (red.): Edukacja zorientowana na XXI w. Lublin 2000, UMCS.
• Olbrycht K.: Edukacja aksjologiczna – próba interpretacji i zarys programu. W: K. Olbrycht (red.): Edukacja aksjologiczna. T. 1. Katowice 1994, UŚ.
• Olbrycht K.: Prawda, dobro, piękno w wychowaniu człowieka. Katowice 2000, UŚ.
• Olbrycht K.: Rola kształcenia aksjologicznego w działaniach pedagogicznych w społecznościach wielokulturowych. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Gajdzica (red.): Świat wartości i edukacja międzykulturowa. Cieszyn – Warszawa 2003, UŚ – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie.
• Olbrycht K.: Tolerancja a wychowanie. W: Olbrycht K. (red.): Edukacja aksjologiczna. Katowice 1995, UŚ.
• Palka S.: Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Gdańsk 2006, GWP.
• Palka S.: Triangulacja w badaniach procesu dydaktyczno-wychowawczego. http://repozytorium.ukw.edu.pl
• Papugowa W.: Jak wychowujemy? „Bliżej Przedszkola” 2015, nr 11.
• Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G.: Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa 1992, WSiP.
• Radwiłowiczowie M. R.: Nauczyciel klas początkowych. Warszawa1981, WSiP.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia w poszczególnych typach szkół. http://isap.sejm.gov.pl
• Rubacha K.: Metodologia badań nad edukacją. Warszawa 2008, WAiP.
• Schaffer R.: Psychologia dziecka. Warszawa 2014, PWN.
• Szczurek-Boruta A.: Doświadczenia społeczne w przygotowaniu przyszłych nauczycieli do pracy warunkach wielokulturowości. Toruń 2013, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Szczurek-Boruta A.: O przygotowaniu nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości – konteksty, opinie studentów, propozycje. Toruń 2014, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Szczurek-Boruta A.: Obraz własnej osoby a gotowość zawodowa nauczyciela. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta: Praca nauczyciela w warunkach wielokulturowości. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2008, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Szczurek-Boruta A.: Tożsamość i jej szerszy kontekst instytucjonalny – o przydatności teorii strukturalizacji Anthony’ego Giddensa dla teorii i praktyki edukacji międzykulturowej. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, E. Ogrodzka-Mazur: Teorie i modele badań międzykulturowych. Cieszyn – Warszawa 2006, UŚ, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie.
• Tillmann K.J.: Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie, Warszawa 1996, PWN.
• Witkowski L.: Uniwersalizm pogranicza: o semiotyce kultury Michaiła Bachtina w kontekście edukacji. Toruń 1991, Wydawnictwo Adam Marszałek.