Metafora z motywem psa, czyli o bliskości odległych kultur

Przedmiotem rozważań tekstu są przysłowia, aforyzmy, związki frazeologiczne, wyrażenia przysłowiowe i porzekadła wykorzystujące motyw psa w opisie jakiejś cechy ludzkiej lub zjawiska świata rzeczywistego, występujące w języku polskim oraz w językach należących do irańskiej grupy językowej: perskim, tadżyckim i szugnońskim. W badaniach nad przysłowiami i frazeologią zastosowano metodę etnolingwistyczną. Wykazano istnienie znacznych podobieństw z metaforami polskimi. Z perspektywy koncepcji ucieleśnionego i osadzonego w kulturze umysłu (EEM), traktującego metafory jako reprezentacje umysłowe, świadczy to o znacznym podobieństwie tak odległych kultur, jakimi są polska i irańska. Podobieństwa te wskazują na istnienie w jakiejś głębszej warstwie faktycznej jedności doświadczenia człowieka niezależnie od różnic dzielących ludzi żyjących w różnych kulturach.

Translated by Zuzanna Błajet, Piotr Błajet

The article presents an analysis of Polish and Iranian (Persian, Tajik and Shughni) proverbs, idiomatic and proverbial phrases and sayings about the dog, where the dog theme is used in order to clarify certain human traits and 181Z. Błajet, P. Błajet  Metafora z motywem psaphenomena of the real world. In the study an ethno-linguistic approach has been used. The Iranian examples demonstrate large similarity to Polish ones. From the perspective of the conception of the embodied-embedded mind in which metaphors are considered as a mental representations we note the existence of the unity of the human experience regardless of the differences between people living in different cultures.

REFERENCES:

• Alamszo M., Karamszo D.: Xugżnůni ziv. Chorog 2000, Pomir.Awesta. Przekład: Peterson J. H.; http://www.avesta.org/vendidad/vd13sbe.
• htm (20.05.2015).Bachtibekow T.: Grammatika zabon-i szughnonī. Duszanbe 1979, Donisz.Bielawski J., Machalski F., Tryjarski E.: W oazie i na stepie: myśli muzułmańskiego Wschodu. Warszawa 1958, WP.Bielkiewicz B.: Szugnon. Dawniej – Chanat Szugnoński. Kraków 2015, publikacja wydana przez autora.Błajet P.: Ciało jako kategoria pedagogiczna. W poszukiwaniu integralnego
• modelu edukacji. Toruń 2006, UMK.Błajet P.: Ciało w kulturze współczesnej. Wątki socjopedagogiczne. Olsztyn
• 2005, WSIiE TWP.Błajet Z.: Symbolika psa w przysłowiach i frazeologii perskiej, Kraków 2014,
• UJ, niepublikowana praca magisterska.Boldyrjew A. N.: Badachszanskij fol’klor. W: Sowietskoje wostokowiedienije.
• T. V. Moskwa – Leningrad 1948, Akademia Nauk SSSR.Boyce M.: Zaratusztrianie: wiara i życie. Łódź 1988, WŁ.179Z. Błajet, P. Błajet  Metafora z motywem psa
• Brockman J. (red.): Nowy Renesans. Granice nauki. Warszawa 2005, CiS.Broimszojewa Qimatszojewna M.: Bovarho va ta’birho dar zabonho-i šughnonī-rūšonī: taxlil-i etnolingvistī. Duszanbe 2012, Donisz.Bubnowa M. A.: Kul’t ognija i domasznich żywotnych w wierowanijach driewnich pamircew. W: Awiesta w istorii i kulturie Central’noj Azii. Duszanbe 2011, Donisz.
• Burszta J.: Przedmowa. W: O. Kolberg: Przysłowia. Warszawa 1977, LSW.Davaran F.: Continuity in Iranian Identity. Resilience of a cultural heritage.
• Abingdon 2010, Routledge.Fârsi: materiały do nauki języka perskiego. A. Pisowicz, M. Fraçyon. Kraków
• 1995, UJ.Fozilow M.: Hikoyaho-i zarbulmasal. Duszanbe 1967, Donisz.Fozilow M.: Zarbulmasal-u-maqolho dar tamsil-u-hakoyaho. Duszanbe
• 1973, Donisz.Gallese V.: Mirror Neurons, Embodied Simulation. “Psychoanalytic Dialogues” 2009, No. 19.Hadisy. Zbiór: S. al Buchari; www.sahihalbukhari.com (1.02.2014).Hamrojew N.: Maqol va zarbulmasaho-i sokinon-i Pomir. W: Toğikiston. Duszanbe 1960.Hohol M.: Wyjaśnić umysł: struktura teorii neurokognitywnych. Kraków 2013,
• Copernicus Center Press.http://ganjoor.net/saadi/golestan/gbab1/sh4/http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629697http://www.avesta.org/vendidad/vd13sbe.htmhttp://www.iranicaonline.org/articles/dog#pt1http://www.sahihalbukhari.comJózefowicz-Niedźwiecka Z.: Perskie cnoty i niecnoty. Warszawa 1999, „Dialog”.Karamszojew D.: Alifboho-i favri zabonho-i pomirī bo namunaho-i adabī.
• Chorog 1992, Pomir.Karamszojew D.: Olimon-i sovietī dar bora-i Pomir. Duszanbe 1975, Donisz.Kolberg O.: Dzieła wszystkie. Przysłowia. Wrocław 1968, LSW.Kolberg O.: Przysłowia. Warszawa 1977, LSW.Koran. Przekład J. Bielawski. Warszawa 1986, PIW.Krzyżanowski J.: Mądrej głowie dość dwie słowie. Pięć centuryj przysłów
• polskich i diabelski tuzin z hakiem. T. I. Od Abrahama do Nieboszczyka. Warszawa 1994, PIW.
• Krzyżanowski J.: Przysłowie. Łódź 1960, PZWS.Lakoff G., & Johnson M.: Metafory w naszym życiu. Warszawa 2010, Aletheia.Lewin I. G.: Masal va afsonaho dar bora-i hayvonot. W: Kulliyot-i folklor
• -i toğik. T. I. Moskwa 1981, Akademia Nauk SSSR.Merleau-Ponty M.: Fenomenologia percepcji. Warszawa 2001, Aletheia.Merleau-Ponty M.: Proza świata. Esej o mowie. Warszawa 1999, Czytelnik.Obidow D.: Zarbulmasal va maqolaho-je darizabonon-i Afghoniston. Duszanbe 2011, Donisz.Ofaridajew N.: Toponimiya-i ta’rixi-i Kūhiston-i Badaxšon. Duszanbe 2010,
• Donisz.Qurbonchonowa Mirasanowna N.: Ustura-i ğonvaron dar folklor-i Badaxšon.
• Duszanbe 2011, Donisz.Ricouer P.: Metafora i symbol. „Literatura na Świecie” 1988, nr 8–9.Rizwonszojewa Nuraliszojewna G.: Afsonaho-i sehromez-i Badaxšon. Duszanbe 2011, Donisz.Samnoni M.: Zarb-ol-masalhā-ye manzūm-e fārsī. Duszanbe 1995, Donisz.Szakarmamadow N.: Fol’klor-i mardum-i Pomir. T. I. Duszanbe 1992, Donisz.Szakarmamadow N.: Fol’klor-i Pomir. T. II. Duszanbe 2005, T. III, 2012, Donisz.Szamlu A.: Ketāb-e Kūče. Teheran 1979, Mazjar.Szirinowa R.: Mušohida doir ba zarbulmasalho-i mardum-i Badaxšon.
• W: Sprawozdania z Konferencji Młodych Uczonych. Duszanbe 1974, Donisz.
• Szirinowa R.: Oid ba zarbulamasal va maqolho-i Šughnon. W: W. Chuszenowa, Ch. Kurbanow (red.): Pomiršinosī. Mas’alaho-i filologiya. Duszanbe 1975, Donisz.
• Świrko S.: Wstęp. W: O. Kolberg: Dzieła wszystkie. Przysłowia. Wrocław 1968, LSW.
• Zarubin I. I.: Szugnanskije teksty i slowar’. Moskwa – Leningrad 1960, Akademia Nauk SSSR.
• A metaphor with the dog motif – about the closeness of distant cultures
• Abstract: The article presents an analysis of Polish and Iranian (Persian, Tajik and Shughni) proverbs, idiomatic and proverbial phrases and sayings about the dog, where the dog theme is used in order to clarify certain human traits and 181Z. Błajet, P. Błajet  Metafora z motywem psa
• phenomena of the real world. In the study an ethno-linguistic approach has been used. The Iranian examples demonstrate large similarity to Polish ones. From the perspective of the conception of the embodied-embedded mind in which metaphors are considered as a mental representations we note the existence of the unity of the human experience regardless of the differences between people living in different cultures.