(Re)tradycjonalizm kaszubski: w stronę nowej ludowości

W artykule podejmuję próbę rozpoznania nowej dla kaszubszczyzny praktyki (re)tradycjonalizmu, która rozpoznawana jest jako „nowa ludowość”. Najbardziej widoczną egzemplifikacją jest paradny strój ludowy i haft kaszubski, które estetyzują przestrzeń publiczną takich masowych imprez, jak Zjazdy Kaszubów czy Walne Zjazdy Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Przedmiotem eksploracji empirycznej są podręczniki do edukacji kaszubskiej. Na ich podstawie zrekonstruowałam wzory ludowości, za jej wyznacznik przyjmując „kaszubski paradny strój ludowy”. Kontekstem interpretacyjnym jest koncepcja karnawału Michaiła Bachtina.

Kashubian (re)traditionalism: towards new folklore

The paper is an attempt to recognise a Kashubian-related practice of (re)traditionalism recognised as “new folksiness”. The most visible exemplifications are a parade, a folk costume and Kashubian embroidery, which aesthetise the public space of mass events such as the Kashubian Convention or General Meetings of the Kashubian and Pomeranian Association. The subject of empirical exploration are textbooks for Kashubian education. On their basis the author has reconstructed the models of folkiness and has assumed as its indicator “the Kashubian parade folk costume”. The context for interpretation is the concept of carnival by Michaił Bachtin.

REFERENCES:

• [b/a], (1954). Czekamy na utworzenie Państwowego Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca „Kaszuby”. Głos Wybrzeża. Pismo Polskiej Partii Robotniczej. 62, s. 6.
• Bachtin, M. 1975. Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bòbrowsczi, W. i Kwiatkòwskôko, K. 2007. Kaszëbsczé abecadło. Twój pierwszi elemeńtôrz. Gdańsk: Wydawnictwo Jaskółka, Wydawnictwo DJ.
• Czerwińska, T., Pająk, A. i Sorn, L. 2007a. Z kaszëbsczim w szkòle. Podręcznik pomocniczy do nauczania języka kaszubskiego w klasach I–III. Czãsc 1. Gduńsk: Wydawca Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Czerwińska, T., Pająk, A. i Sorn, L. 2007c. Z kaszëbsczim w szkòle. Podręcznik pomocniczy do nauczania języka kaszubskiego w klasach I–III. Czãsc 3. Gduńsk: Wydawca Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Czerwińska, T., Pająk, A. i Sorn, L. 2009. Z kaszëbsczim w szkòle. Podręcznik pomocniczy do nauczania języka kaszubskiego w klasie IV. Czãsc II. Gduńsk: Wydawca Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Czerwińska, T., Pająk, A. i Sorn, L. 2007b. Z kaszëbsczim w szkòle. Podręcznik pomocniczy do nauczania języka kaszubskiego w klasach I–III. Czãsc 2. Gduńsk: Wydawca Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Foucault, M. 1993. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Warszasza: Wydawnictwo Aletheia-Spacja.
• Gramsci, A. 1991. Zeszyty filozoficzne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Hobsbawm, E. 2008. Wprowadzenie. Wynajdywanie tradycji. W: Hobsbawm, E. i Ranger, T. red. Tradycja wynaleziona. Kraków: UJ, ss. 9–23.
• Kożyczkowska, A. 2015. Od praktyki do teorii edukacji regionalnej. Casus kaszubskości. W: Kossak-Główczewski, K. i Kożyczkowska, A. red. Wielokulturowość: między edukacją regionalną i edukacją międzykulturową. Dylematy i konteksty tożsamościowe. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, ss. 51–83.
• Kożyczkowska, A. 2016. Podręcznik jako (nie)możliwy projekt tożsamościowy. Przypadek jednego podręcznika do edukacji kaszubskiej. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika. 32, ss. 87–114.
• Kwaśniewska, A. 2009. Badania etnologiczne na Kaszubach i Pomorzu Wschodnim w XIX i XX w. Ludzie, instytucje, osiągnięcia badawcze. Gdańsk: Instytut Kaszubski.
• Kwidziński, F. 1998. Kaszubskie stroje ludowe. Kartuzy: Zespół Pieśni i Tańca „Kaszuby” w Kartuzach.
• Labudda, J. 2007. Zôrno mòwë. Pòdrãcznik do úczbë kaszëbsczégo jãzëka dlô pòczątkùjącëch (kl. IV-VI). Dzél I. Gdańsk: Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Zarząd Główny.
• Labùdda, J. 2010. Zdrój słowa. Pòdrãcznik do úczbë kaszëbsczégo jãzëka dlô pòczątkùjącëch (kl. IV–VI). Dzél II. Gdańsk: Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Zarząd Główny, Gdańsk.
• Lessnau, P. 2007. Kaszëbsczé kabaretë. Stegna. 1, s. 7.
• Mazurek, M. 2010. Język, przestrzeń, pochodzenie. Analiza tożsamości kaszubskiej. Gdańsk: Instytut Kaszubski.
• Pająk, A. i Sorn, L. 2015. Z kaszëbsczim w szkòle. Podręcznik pomocniczy do nauczania języka kaszubskiego w klasie V. Część 3. Gduńsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Pioch, D. 2005. Najô domôcëzna. Ùczbòwnik z cwiczënkama do nôùczi kaszëbsczégò jãzëka. Dzél III. Banino-Pelplin Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Pioch, D. 2007. Żëcé codniowé na Kaszëbach. Ùczbòwnik do nôùczi kaszëbsczégò jãzëka. Dzél II. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Pioch, D. 2011a. Òjczëstô mowa. Ùczbòwnik do nôùczi kaszëbsczégò jãzëka w I klase gimnazjum. Gduńsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Pioch, D. 2011b. Z kaszëbsczim w swiat. Ùczbòwnik do kaszëbsczégò jãzëka dlô I etapù sztôłceniô. Gduńsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Pioch, D. 2011c. Kaszëbë. Zemia i lëdze. Ùczbòwnik do kaszëbsczégò jãzëka. Gduńsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Pioch, D. 2000. Kaszëbë. Zemia i lëdze. Podręcznik języka kaszubskiego z ćwiczeniami. Część I. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny.
• Prëczkòwskô, E. i Héwelt, J. 2015. W jantarowi krôjnie. Ùczbòwnik do kaszëbsczégò jãzëka dlô gimnazjum. Dzél I. Gdunsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.
• Rompski, J. 1973. Ścinanie kani: kaszubski zwyczaj ludowy. Toruń: Muzeum Etnograficzne w Toruniu.
• Stelmachowska, B. 1946a. O styl i obyczaj rodzimy na Ziemiach Odzyskanych. Przegląd Zachodni. 1, ss. 9–21.
• Stelmachowska, B. 1946b. Polska kultura ludowa czynnikiem zespalającym Ziemie Odzyskane. Przegląd Zachodni. 12, ss. 979–985
• Stelmachowska, B. 1959. Atlas Polskich Strojów Ludowych. Pomorze: Strój kaszubski, Część 1, Zeszyt 2. Wrocław: Nakładem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego we Wrocławiu.
• Wróblewski, W. 2004. Badania etnograficzne w województwie koszalińskim w latach 1950–1975. Słupskie Studia Historyczne. 11, ss. 223–242.
• Treder, J. red. 2012. Zwyczaj i widowisko Ścinania kani w etnologii i literaturze. Wejherowo: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubko-Pomorskiej.